Χάρη στην καθιέρωση του μικρού μαύρου φορέματος, των απελευθερωμένων, ανδρόγυνων κοστουμιών και του αρώματος Chanel No.5, η Κοκό Σανέλ κέρδισε τον απόλυτο τίτλο της μεταρρυθμίστριας της μόδας μεταμορφώνοντας τις ενδυματολογικές προτιμήσεις της σύγχρονης γυναίκας του 20ού αιώνα, ενώ το όνομά της έγινε συνώνυμο της άψογης αίσθησης του στυλ και της υψηλής φινέτσας.

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η αποκάλυψη αποχαρακτηρισμένων εγγράφων της γαλλικής κυβέρνησης έφερε στο φως τη μυστική της σχέση με τις ναζιστικές, στρατιωτικές, μυστικές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Από τη φτώχεια στην υψηλή κοινωνία

Η ιστορία της είναι πάνω-κάτω γνωστή: Την έχουμε δει σε τόσες ταινίες, άλλωστε. Γεννήθηκε σε συνθήκες φτώχειας στις 19 Αυγούστου του 1883 και στα 12 της εστάλη σε μοναστήρι-ορφανοτροφείο όπου έμαθε τη μοδιστρική. Η Σανέλ, γεμάτη όραμα και ταλέντο, ξεπέρασε το σκληρό της παρελθόν φτάνοντας να κάνει το ντεμπούτο της με τα πρωτοπόρα γυναικεία πατρόν της μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο –αφού έκανε ένα μικρό πέρασμα από το τραγούδι και τα καμπαρέ της εποχής.

Η αλματώδης άνοδός της την εκτόξευσε στη στρατόσφαιρα των πιο ισχυρών και επιδραστικών προσωπικοτήτων της Ευρώπης. Μέσα από τις συναναστροφές της με καλλιτεχνικές προσωπικότητες όπως ο Πάμπλο Πικάσο και ο Σερζ Ντιαγκίλεφ, έγινε φίλη με τον Ουίνστον Τσόρτσιλ και ερωμένη του Χιου Ρίτσαρντ Άρθουρ Γκρόσβενορ, του δούκα του Γουέστμινστερ.

Η εξέχουσα θέση και οι διασυνδέσεις της Κοκό τη βοήθησαν να ανακτήσει τον έλεγχο της ζωής της σε μια κρίσιμη στιγμή, καθώς οι δυνάμεις του Αδόλφου Χίτλερ άρχισαν να πλησιάζουν τους γείτονες της Γερμανίας στα τέλη της δεκαετίας του 1930.


Κοκό Σανέλ και Ουίνστον Τσόρτσιλ / Photo: Wikimedia Commons

Η Σανέλ έβγαινε με έναν Γερμανό στρατιωτικό

Αφού οι Ναζί κατέλαβαν το Παρίσι το 1940, η Σανέλ έκανε σχέση με τον βαρόνο Hans Günther von Dincklage, αξιωματικό της Άμπβερ, της γερμανικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών. Το ειδύλλιό τους επέτρεψε στην σχεδιάστρια να μετακομίσει σε ένα από τα άνετα διαμερίσματα στο παρισινό Hôtel Ritz, που τότε ήταν και γερμανικό αρχηγείο, και την κράτησε σταθερά στην υψηλή κοινωνία, στην οποία είχαν επίσης διεισδύσει Γερμανοί αξιωματικοί.

Οι σχέσεις της Σανέλ με τον Dincklage της επέτρεψαν επίσης να ασχοληθεί με σημαντικά προσωπικά ζητήματα. Η πιο πιεστική ήταν η ανάγκη της να φροντίσει για την απελευθέρωση του ανιψιού της André Palasse, ο οποίος είχε φυλακιστεί σε γερμανικό stalag το 1940.

Στη συνέχεια, υπήρχαν τα επιχειρηματικά της συμφέροντα: Από το 1924, όταν η εβραϊκή οικογένεια Βερτχάιμερ είχε υποστηρίξει το λανσάρισμα της σειράς αρωμάτων της με αντάλλαγμα το μεγαλύτερο μέρος των κερδών, η σχεδιάστρια προσπαθούσε να επαναδιαπραγματευτεί τα πράγματα με ευνοϊκότερους όρους για αυτήν. Τώρα, με την επιβολή των γερμανικών νόμων που ανάγκαζαν τους Εβραίους να εγκαταλείψουν τις επιχειρήσεις τους, η Σανέλ έβλεπε την ευκαιρία να διεκδικήσει έναν προσοδοφόρο κλάδο για την αυτοκρατορίας της. Εκεί που οι άλλοι έβλεπαν πόνο αυτή δρούσε με κυνισμό και τακτική.


Αφού οι Ναζί κατέλαβαν το Παρίσι το 1940, η Σανέλ έκανε σχέση με τον βαρόνο Hans Günther von Dincklage / Photo: YouTube

Η Σανέλ έγινε η πράκτορας F-7124 το 1941

Ο Dincklage σύστησε την ερωμένη του σε έναν άλλο εξέχοντα πράκτορα της Abwehr, τον βαρόνο Louis de Vaufreland, ο οποίος φέρεται να υποσχέθηκε να βοηθήσει τη Σανέλ να απελευθερώσει τον ανιψιό της με αντάλλαγμα τις υπηρεσίες της στο Βερολίνο. Κάποια στιγμή το 1941, η Σανέλ καταχωρήθηκε ως πράκτορας F-7124, με το κωδικό όνομα «Westminster», από τον πρώην έρωτά της.

Με αποστολή να αποκτήσει «πολιτικές πληροφορίες» από συναδέλφους της στη Μαδρίτη, η Σανέλ ταξίδεψε στην ισπανική πόλη για μερικούς μήνες στα μέσα του 1941 μαζί με τον Βόφρελαντ, με το πρόσχημα επιχειρηματικών συναλλαγών. Σύμφωνα με το βιβλίο του Hal Vaughn «Sleeping with the Enemy», υπάρχει καταγραφή του δείπνου της με τον Βρετανό διπλωμάτη Brian Wallace, κατά τη διάρκεια του οποίου συζήτησε αδιάφορα τη ζωή στο κατεχόμενο Παρίσι και την εχθρότητα που είχαν μεταξύ τους οι Γάλλοι και οι Γερμανοί.

Δεν είναι σαφές αν οι αλληλεπιδράσεις της Σανέλ στη Μαδρίτη μετακίνησαν τη βελόνα της ιστορίας με οποιονδήποτε τρόπο, αλλά προφανώς ήταν αρκετές για να εντυπωσιάσουν τους επόπτες της Abwehr και να κερδίσουν την απελευθέρωση του Palasse.

Ωστόσο, η επιθυμία της να διεκδικήσει τα κέρδη της από τα αρώματά της κατέληξε σε αδιέξοδο, καθώς έμαθε ότι οι Εβραίοι Βερτμάιερ είχαν μεταβιβάσει τον έλεγχο της εταιρείας σε έναν μη Εβραίο Γάλλο ονόματι Félix Amiot πριν διαφύγουν στις Ηνωμένες Πολιτείες.


Photo: YouTube

Αποκαλύφθηκε ως Γερμανίδα κατάσκοπος το 1944

Κάποια στιγμή μεταξύ των τελών του 1943 και των αρχών του 1944, με την παλίρροια της ιστορίας να στρέφεται εναντίον της Γερμανίας, η Σανέλ επιλέχθηκε για άλλη μια αποστολή από τον στρατηγό Βάλτερ Σέλενμπεργκ των SS. Ονομάστηκε «Επιχείρηση Modellhut» – στα γερμανικά σημαίνει «μοντέλο με καπέλο» – και επρόκειτο να χρησιμοποιήσει την προσωπική της σχέση με τον Τσόρτσιλ, τον τότε πρωθυπουργό της Αγγλίας, για να μεταφέρει την πληροφορία ότι πολλοί ανώτεροι αξιωματικοί των SS επιζητούσαν τον τερματισμό της αιματοχυσίας.

Η Σανέλ κανόνισε την απελευθέρωση της Βέρα Λομπάρντι, κοινής φίλης της και του Τσόρτσιλ, από μια ιταλική φυλακή. Ταξίδεψαν στη Μαδρίτη με τον Dincklage, όπου η Λομπάρντι έλαβε εντολή να παραδώσει την επιστολή της Σανέλ στον Τσόρτσιλ στη βρετανική πρεσβεία.

Ωστόσο, το σχέδιο αυτό τινάχτηκε στον αέρα όταν η Λομπάρντι κατήγγειλε τη Σανέλ και τους συνεργάτες της ως Γερμανούς κατασκόπους. Η Λομπάρντι τέθηκε εκ νέου υπό κράτηση, αν και η Σανέλ κατάφερε να επιστρέψει με ασφάλεια στο Παρίσι.


Photo: YouTube

Η Σανέλ διέφυγε την τιμωρία και έσβησε τα στοιχεία των πράξεών της που τη συνέδεαν με την Άμπβερ.
Τον Αύγουστο του 1944, λίγους μήνες μετά το φιάσκο της Μαδρίτης, οι γαλλικές δυνάμεις ανακατέλαβαν το Παρίσι από τους Γερμανούς. Με τη φήμη της ως «οριζόντιας συνεργάτιδας», η Σανέλ οδηγήθηκε σε ανάκριση ενώπιον της Επιτροπής Εκκαθάρισης των Ελεύθερων Γάλλων, αν και αφέθηκε ελεύθερη σε σύντομο χρονικό διάστημα διαφεύγοντας αμέσως στην Ελβετία.

Μετά τη λήξη του πολέμου, η Σανέλ εμφανίστηκε σε γαλλικό δικαστήριο για να λογοδοτήσει σε ένορκη κατάθεση συλληφθέντων Γερμανών αξιωματικών που την συνέδεαν με την Άμπβερ. Κατάφερε να ξεφύγει επιβεβαιώνοντας ότι ο Βόφρελαντ είχε υποσχεθεί να βγάλει τον ανιψιό της από τη φυλακή, αλλά κατά τα άλλα αρνήθηκε την έκταση της σχέσης τους και των αλληλεπιδράσεών τους.

Σύμφωνα με το «Sleeping with the Enemy», η Chanel φρόντισε επίσης να σβήσει τα στοιχεία των πράξεών της, όπου αυτό ήταν δυνατόν. Όταν έμαθε ότι ο άρρωστος Schellenberg σχεδίαζε να δημοσιεύσει τα απομνημονεύματά του, η Chanel πλήρωσε τους ιατρικούς λογαριασμούς του και εξασφάλισε την οικονομική δυνατότητα της οικογένειάς του – τα επακόλουθα απομνημονεύματα δεν ανέφεραν την εμπλοκή της ως πράκτορα.

Τελικά, η Σανέλ δεν υπέστη ποτέ οποιεσδήποτε συνέπειες για τις συναλλαγές της κατά τη διάρκεια του πολέμου με τους Ναζί. Επέστρεψε πανηγυρικά στον κόσμο της μόδας το 1954, με τη βοήθεια της ίδιας της εβραϊκής οικογένειας Βερτχάιμερ που είχε πολεμήσει τόσα χρόνια, και έζησε τα χρόνια της ως υψηλή διασημότητα, πριν πεθάνει στο ξενοδοχείο Ritz το 1971.

Headlines