Θέμα λάρυγγα: Κρίσιμη ανατομική αλλαγή ίσως άνοιξε το δρόμο στην ανθρώπινη ομιλία

Η ομιλία, μια δυνατότητα που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από όλα τα άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά, ίσως κατέστη εφικτή χάρη στην ανατομική απλοποίηση του λάρυγγα, υποστηρίζει διεθνής ομάδα ερευνητών.

Η μελέτη τους, η οποία δημοσιεύεται στο κορυφαίο περιοδικό Science, εξετάζει τον λάρυγγα σε 43 είδη πρωτευόντων θηλαστικών και διαπιστώνει ότι ο άνθρωπος διαφέρει από τους πιθήκους λόγω της απουσίας μιας δομής που ονομάζεται φωνητική μεμβράνη –μια μικρή δομή σαν κορδέλα που προεξέχει από κάθε φωνητική χορδή.

Ακόμα, από τον ανθρώπινο λάρυγγα απουσιάζουν οι θύλακες αέρα που επιτρέπουν σε ορισμένους πιθήκους να παράγουν κραυγές μεγάλης έντασης.

Διαβάστε επίσης: Οι Νεάντερταλ «μιλούσαν, δεν γρύλιζαν»

H απώλεια αυτών των ιστών, λένε οι ερευνητές, χάρισε στον Homo sapiens μια σταθερή φωνή που έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη της ομιλίας –της ικανότητας έκφρασης σκέψεων και συναισθημάτων με κωδικοποιημένους ήχους.

Η απλοποίηση του λάρυγγα -o oποίος περιλαμβάνει τις φωνητικές χορδές στο μέσο του λαιμού- μεταξύ άλλων επέτρεψε στον άνθρωπο να ελέγχει με μεγάλη ακρίβεια τον τόνο, ή την συχνότητα, της φωνής».

«Υποστηρίζουμε ότι οι πιο περίπλοκες φωνητικές δομές των πρωτευόντων μπορεί να καθιστά πιο δύσκολο τον έλεγχο των δονήσεων με ακρίβεια» δήλωσε ο Τακέσι Νισιμούρα του Πανεπιστημίου του Κιότο, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης.

Ο χιμπατζής, ο στενότερος συγγενής του ανθρώπου, διαθέτει φωνητικές χορδές αλλά δεν μπορεί να μιλήσει (Wikimedia Commons / CC BY 2.0)

«Οι φωνητικές μεμβράνες επιτρέπουν σε άλλα πρωτεύοντα να παράγουν πιο ισχυρές και υψίσυχνες κραυγές από τους ανθρώπους. Καθιστούν όμως πιο συχνό το σπάσιμο της φωνής και τους ακανόνιστους ήχους» πρόσθεσε ο Ουίλιαμ Φιτς του Πανεπιστημίου της Βιέννης, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Από τον αυστραλοπίθηκο στον Homo sapiens

Ο άνθρωπος, μέλος της ομάδας των πρωτευόντων θηλαστικών, διαχωρίστηκε από την εξελικτική γραμμή των πιθήκων πριν από περίπου 6-7 εκατομμύρια χρόνια, όταν έζησε ο τελευταίος κοινός πρόγονος του ανθρώπου και του χιμπατζή.

Η απλοποίηση του λάρυγγα πρέπει επομένως να συνέβη κάποια στιγμή τα τελευταία 6 εκατομμύρια χρόνια.

Το πότε ακριβώς παραμένει άγνωστο, δεδομένου ότι οι μαλακοί ιστοί του λάρυγγα δεν απολιθώνονται, οπότε η μελέτη εξέτασε μόνο σύγχρονα είδη πρωτευόντων.

Ο Φιτς δήλωσε ότι οι ανατομικές μεταβολές μπορεί να συνέβησαν στον Australopithecus, προπομπό του ανθρώπου που έζησε στην Αφρική πριν από περίπου 3,85 εκατομμύρια χρόνια, μπορεί όμως να ήρθαν πολύ αργότερα στο ανθρώπινο γένος Homo, το οποίο εμφανίστηκε στην Αφρική πριν από περίπου 2,4 εκατ. χρόνια. Το είδος Homo sapiens εξελίχθηκε στην αφρικανική ήπειρο πριν από τουλάχιστον 300.000 χρόνια.

Η νέα μελέτη εξετάζει την ανατομία του λάρυγγα στους ανθρωποειδής πιθήκους –χιμπατζή, γορίλλα, ουραγκοτάγκο και γίββωνες- καθώς και σε πιθήκους του Παλαιού και του Νέου Κόσμου.

Ο Φιτς επισήμανε πάντως ότι, παρόλο που η απλοποίηση του λάρυγγα έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη της ομιλίας, υπήρξαν και άλλες ανατομικές προσαρμογές που ευνόησαν αυτή την εξελικτική πορεία, όπως μεταξύ άλλων η αλλαγή της θέσης του λάρυγγα.

Ο ερευνητής επισήμανε ακόμα το παράδοξο συμπέρασμα ότι η προηγμένη ανθρώπινη ικανότητα ομιλίας ήταν αποτέλεσμα μιας ανατομικής απλοποίησης.

«Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι κάποιες φορές η εξέλιξη ακολουθεί το δρόμο ‘το λιγότερο είναι περισσότερο’» σχολίασε ο Φιτς.

«Χάνοντας ένα χαρακτηριστικό μπορεί να ανοίγεις τον δρόμο σε νέες προσαρμογές.