Οι εξετάσεις δίνονται στον δρόμο

Αν και περιορισμένου πλάτους η κεντρική οδική αρτηρία σε ένα νησί του Βορειοανατολικού Αιγαίου, συνεχίζει να παραμένει διπλής κατευθύνσεως, παρά τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί κατά καιρούς και τα πολλά αυτοκινητικά ατυχήματα που έχουν συμβεί ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Γεγονός όμως που δεν εμπόδισε την ντόπια κάτοικο του νησιού ένα απόγευμα πριν από περίπου δεκαπέντε μέρες να έχει σταθμεύσει το αυτοκίνητό της στη δεξιά πλευρά του συγκεκριμένου δρόμου και έχοντας ανοιχτές τις δύο πόρτες να μεταφέρει από τα μπροστινά στα πίσω καθίσματα του αυτοκινήτου χάρτινες και πλαστικές σακούλες ξεχειλισμένες από λογής μικροπράγματα.

Ατάραχη στις φωνές και τις διαμαρτυρίες των οδηγών που έπονταν και αναγκαστικά είχαν ακινητοποιηθεί αφού η συνεχής ροή στο αντίθετο ρεύμα δεν επέτρεπε το προσπέρασμά της, συνέχισε όχι απλά να μεταφέρει τις σακούλες, αλλά παίρνοντας αντικείμενα από τη μια να τα βάζει στην άλλη. Σάμπως να ήταν μια δουλειά που αν δεν γινόταν στη μέση του δρόμου θα τιμωρούνταν για ένα σοβαρό παράπτωμα.

Πρόκειται για ένα γεγονός που με πολλές και διαφορετικές μορφές μπορεί να το συναντήσει κανείς σε πολλούς δρόμους και σε πολλές μικρές και μεγάλες πόλεις. Για κάτι δηλαδή εντελώς ασήμαντο ή που θα μπορούσε να γίνει σε μια μεταγενέστερη στιγμή, να μη διστάζει να το επιχειρεί κανείς, οτιδήποτε και αν συνεπάγεται σε ταλαιπωρία για έναν περιορισμένο ή μεγάλο αριθμό ανθρώπων.

Και αντιλαμβάνεται κανείς χειροπιαστά, εκεί στη μέση του δρόμου, όταν επιπλέον κάθε αντίδραση εκ των πραγμάτων του είναι αποκλεισμένη, πόσο η ταλαιπωρία ή ο βασανισμός των άλλων συνειδητοποιούνται ως αμελητέα ή ακόμη και επιθυμητά, για οποιονδήποτε θα διεκδικούσε κάτι πολύ σημαντικότερο για τη ζωή του από το να μεταφέρει πράγματα από μια σακούλα σε μια άλλη. Οπως αίφνης μια θέση στο Δημόσιο ή τη διεκδίκηση για το ενδιαφέρον ενός ισχυρού πολιτικού προσώπου ή τέλος τέλος για μια προνομιακή μεταχείριση σε μια παραλία τώρα το καλοκαίρι. Οταν η ταλαιπωρία για ανθρώπους που είναι δίπλα σου και αν θα ήθελες θα μπορούσες να τους αγγίξεις δεν σου προξενεί καμιά εντύπωση, φαντάζεται κανείς πόση επίπτωση μπορεί να έχει πρακτικά και ηθικά για τη ζωή σου η ταλαιπωρία ή ακόμη και η σκληρή δοκιμασία για ανθρώπους που σου είναι άγνωστοι.

Είναι ίσως η καταλυτικότερη πείρα αυτή που σταδιακά αποκτά κανείς, πως οποιαδήποτε κατάκτηση όσον αφορά πρωτίστως την ηθική εξέλιξη του ανθρώπου δεν επιβεβαιώνεται μέσα στα πανεπιστήμια, σε ό,τι λέγεται από άμβωνος σε συνέδρια και σε συμπόσια, χάρη στη δράση των μη κυβερνητικών οργανώσεων, σε ένα θέατρο ή σε μια υψηλού επιπέδου πνευματική σύναξη. Επιβεβαιώνεται κυρίως στους δρόμους όταν το να παραμένει κανείς πολιτισμένος και ευγενής, αν και δεν είναι σε πρώτη ζήτηση, εκφράζεται ως μια επιτακτική ανάγκη.

Μην εξαπατώμεθα: με τη συμπεριφορά μας όταν δεν διατρέχουμε τον κίνδυνο να υπάρξει οποιαδήποτε κύρωση εις βάρος μας παρά μόνον η στιγμιαία ηθική καταξίωση ή απαξίωσή μας στη συνείδηση ενός αγνώστου είναι που επικαιρώνεται ή καταργείται το σύνολο του πνευματικού μας πολιτισμού. Στον δρόμο δίνονται οι εξετάσεις για το αν υπάρχει ή δεν υπάρχει πολιτισμός, σε τέτοιο μάλιστα σημείο ώστε να μπορεί να τον υπονομεύσει ανά πάσα στιγμή ακόμη κι ένας άνθρωπος χωρίς καμιά συνειδητή τουλάχιστον αντίστοιχη πρόθεση.