Τι θα μας έλεγαν αν είχαν λόγο τα παιδιά…

Εκπαιδευτικός δεν είναι ο επιστολογράφος. Είναι πατέρας. Δηλαδή περισσότερο υπεύθυνος, προκειμένου νάχη γνώμη για την Παιδεία του παιδιού. Αυτός είναι που πληρώνει τη νύφη. Αυτός υφίσταται τις ασυναρτησίες με την αγλωσσία του Δημοτικού. Αυτός βασανίζεται με τους αρχαίους που, αν ήξεραν κι’ αυτοί πόσα χρόνια θάχαναν οι απόγονοι για να τους αντιπαθήσουν, θα φρόντιζαν να μην είχαν γίνει αρχαίοι…

Με την υπογραφή και τη διεύθυνσή του ο άνθρωπος. Μας τα εμπιστεύεται και τα δυο, θα προτιμούσε όμως να περιορισθούμε στη χρήση των αρχικών του. «Χ. Τ. γονεύς» τα αρχικά και η ιδιότητα.

Δεν είναι η αρχαιότητα το βασικό του θέμα. Το παίρνει πιο γενικά. «…Το παιδί σήμερα καταδυναστεύεται από ένα βαρύ φορτίο γνώσεων που αναγκάζεται να σηκώση μέσα σ’ ένα απηρχαιωμένο εκπαιδευτικό σύστημα, σε σημείο που ο φιλότιμος μαθητής πρέπει από τις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού σχολείου να απαρνηθή τη ζωή, να γίνη ασκητής, ώσπου να κατορθώση να πάρη ένα χαρτί στο χέρι…»

Πρακτικός άνθρωπος, κάθεται και σκέπτεται: Από χρόνο σε χρόνο ο κύκλος των γνώσεων ευρύνεται. Νέα στοιχεία, καινούργιες ανακαλύψεις και εφευρέσεις. Πρόσθετες σελίδες στην ιστορία.

Θα προχωρούμε λοιπόν στα νέα χωρίς να κάνουμε αβαρία στα παλιά; Τα ίδια που μάθαιναν οι προ πενήντα ετών μαθητές, μαζί μ’ αυτά που επιβάλλουν οι καινούργιες συνθήκες;

«Θα διατηρούμε στο πρόγραμμα της παιδείας μας ανέπαφες τις παλιές γνώσεις, πάνω στις οποίες βασίστηκε το εκπαιδευτικό σύστημα επί αιώνες;»

Κι’ εκείνες οι λεπτομέρειες, τα ονοματολόγια, οι χρονολογίες, οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, οι Πάπες, οι Φαραώ που αν ξεφύγη κανείς κατά τις «θηριώδεις και δεινές» εξετάσεις κρίνεται η τύχη του εφήβου.

Αναφέρει συγκεκριμένα παραδείγματα ο κ. Χ. Τ.: Θέλουμε να δώσουμε, έξαφνα, πρακτικές γνώσεις στο μαθητή: «Στο κεφάλαιο π.χ. της τεχνητής αναπνοής της Υγιεινής της Β’ Γυμνασίου το παιδί πρέπει να απομνημονεύση τους εξής τρόπους: 1) την μέθοδον τεχνητής αναπνοής με το φιλί της ζωής, 2) την μέθοδον Σάλερ, 3) την μέθοδον του Σιλβέστερ, 4) την μέθοδον του Χόγουαρτ, 5) την μέθοδον του Ρόκινκ, 6) την μέθοδον του Λαμπέρτ. Δεν θα αρκούσε άραγε η επικρατεστέρα, που θα την έκανε οπωσδήποτε κτήμα του το παιδί;»

Ατελείωτες μάχες, πληθώρα φυτών και ζώων. Πόσα θα συγκρατήσουν; Και νάχης από πάνω τη γαλή και τη γάτα, το νερό και το ύδωρ, το σπίτι και τον οίκο, το σκύλο και τον κύνα, τη θήρα και το κυνήγι.

Μαζί μ’ αυτά, τα αρχαία και τα λατινικά. Φυσικά και τις ξένες γλώσσες.

Θηριώδεις και δεινές θέλει τις εξετάσεις ο θηριώδης κ. Σύμβουλος που θα μείνη δείγμα θηριωδίας στην ιστορία, ίσως δε κάποια μέρα περιληφθή κι’ αυτός στα προγράμματα των σχολείων για να μαθαίνουν οι νέες γενεές σε πόση κακότητα προσέκρουαν τα παιδιά κατά την διάρκεια των σπουδών τους.

Τι θα μας έλεγαν αν είχαν λόγο τα παιδιά…

Για να τ’ ακούσης όμως δεν φτάνει να είσαι υπηρεσιακός γραφειοκράτης. Ούτε λίγα εξάμηνα στα «Μόναχα» –αν τα κάνουν κι’ αυτά– είναι αρκετά για να γίνης δέκτης των παιδικών φωνών.

Λιγώτερες επιστημονικές περγαμηνές και περισσότερος κοινός νους, κύριοι συντάκτες των σχολικών προγραμμάτων. Μαζί μ’ αυτό, πάνω απ’ αυτό, αγάπη για το παιδί. Που δεν σημαίνει να μένουν τα παιδιά αγράμματα. Σημαίνει να μην τα φορτώνουμε με τόσο υλικό που είναι ο κύριος παράγων της αγραμματωσύνης.

Αυτά έγραφε στη στήλη του στο «Βήμα» ο αείμνηστος Παύλος Παλαιολόγος ακριβώς πριν από μισόν αιώνα, στις 25 Αυγούστου 1972.

«Αν πονούσαν το παιδί» ήταν ο τίτλος του συγκεκριμένου χρονογραφήματός του, ενός κειμένου που έφερε κι αυτό, όπως τόσα και τόσα άλλα, τη σφραγίδα του μοναδικού του ύφους, του ήθους μιας γραφής όπως είχε γράψει κάποτε ο Κώστας Γεωργουσόπουλος.

Πολύ λίγα, δυστυχώς, έχουν αλλάξει από τότε που έγραφε όσα έγραφε ο Παλαιολόγος αναφορικά με την εκπαιδευτική πραγματικότητα των αρχών της δεκαετίας του ’70.

Εξακολουθούμε, ύστερα από πενήντα ολόκληρα χρόνια, να μην πονούμε το παιδί, τα παιδιά μας.

Και σήμερα τα βασανίζουμε με τα Αρχαία, όπως αυτά εξακολουθούν να διδάσκονται.

Και σήμερα τα φορτώνουμε με ένα επαχθέστατο φορτίο άχρηστων ως επί το πλείστον γνώσεων.

Και σήμερα τα αναγκάζουμε να γίνουν ασκητές μέχρι να καταφέρουν να πάρουν το πολυπόθητο χαρτί στο χέρι.

Και σήμερα τα υποχρεώνουμε να δώσουν θηριώδεις και δεινές εξετάσεις, από τις οποίες κρίνεται –σε μεγάλο βαθμό, ας είμαστε ειλικρινείς– η τύχη τους.

Και σήμερα υποτιμούμε τον κοινό νου, περιφρονούμε τις φωνές των παιδιών μας, λησμονούμε ότι αυτά έχουν προπάντων ανάγκη από αγάπη.

Και κάτι τελευταίο, εν είδει χαριτολογήματος: από τη «γαλή» και τον «κύνα» έχουμε πλέον ξεφύγει, όχι όμως και από τη «θήρα».

Αυτό διαπίστωσα προ ολίγων μόλις ημερών, καθ’ οδόν από την Πύλο προς τη Μεθώνη: «Απαγορεύεται η θήρα» αναφέρεται σε πινακίδα που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον επαρχιακό αυτόν δρόμο της Μεσσηνίας.