ΕΕ: Πρωταγωνιστούν οι κόκκινες ποικιλίες αμπέλου

Οι κόκκινες ποικιλίες για την παραγωγή κρασιού κυριαρχούν στους ευρωπαϊκούς αμπελώνες, ενώ οι κύριες ποικιλίες στην ΕΕ αντιπροσώπευαν το 91,1 % της συνολικής έκτασης που φυτεύτηκε με αμπέλια.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, τα οποία επεξεργάστηκε η ΚΕΟΣΟΕ, το μερίδιο των μικρών (με συνολική έκταση μικρότερη από 500 εκτάρια σε εθνικό επίπεδο), συχνά περιφερειακών ποικιλιών ήταν 8,9%. Χαρακτηριστικό είναι, ότι υπάρχουν περισσότερες από 500 διαφορετικές «κυριότερες ποικιλίες αμπέλου» στην ΕΕ, με 96 κύριες ποικιλίες αμπέλου μόνο στην Ιταλία.

Διαβάστε επίσης: ΕΕ: Αμπέλια που αντέχουν στο χρόνο – Τι δείχνουν τα στοιχεία για την Ελλάδα

Οι κύριες ποικιλίες αμπέλου

Οι κύριες ποικιλίες αμπέλου για το κόκκινο κρασί κάλυπταν 1,5 εκατομμύρια εκτάρια σε ολόκληρη την ΕΕ το 2020, σε σύγκριση με 1,3 εκατομμύρια εκτάρια για τις κύριες ποικιλίες αμπέλου για το λευκό κρασί και 0,1 εκατομμύρια εκτάρια για άλλες έγχρωμες ποικιλίες (ή δεν προσδιορίζονται). Οι ποικιλίες ερυθρού κρασιού αντιπροσώπευαν την πλειονότητα των εκτάσεων αμπελώνα στη Γαλλία (63,3%), την Πορτογαλία (62,1%), την Κύπρο (58,0%), τη Βουλγαρία (55,5%) και την Ισπανία (52,3%). Οι ποικιλίες λευκού κρασιού αντιπροσώπευαν την πλειοψηφία των αμπελιών Αυστρία (68,4%), Σλοβενία (68,3 %), Γερμανία (68,1 %), Κροατία (67,3%), Ουγγαρία (65,8%), Σλοβακία (65,0%), Ρουμανία (62,7%) ) και Τσεχία (61,1%). Στην Ισπανία και την Ιταλία, υπήρξε σχετικά ομοιόμορφος διαχωρισμός μεταξύ ερυθρών και λευκών κύριων ποικιλιών αμπέλου. Στην Ελλάδα, περίπου το ένα πέμπτο (20,9%) των αμπελιών προορίζονταν για άλλες έγχρωμες ποικιλίες, ιδιαίτερα για τη ροζ ποικιλία «Ροδίτης».

Το 2020, οι κύριες ερυθρές ποικιλίες στην ΕΕ ήταν το Tempranillo tinto (13,8% της συνολικής έκτασης με κύριες ποικιλίες αμπέλου για κόκκινο κρασί), το Merlot noir (11,5%) και το Garnacha tinta (9,5%). Οι πιο καλλιεργημένες κύριες λευκές ποικιλίες ήταν η Airen (14,9% της συνολικής έκτασης με κύρια ποικιλίες αμπέλου για λευκό κρασί), η Trebbiano toscano (9,9%) και το Chardonnay blanc (7,8%).

Διαβάστε επίσης: ΕΛΣΤΑΤ: Η ακτινογραφία του ελληνικού αμπελώνα – Τι δείχνουν τα στοιχεία

Οι περισσότερες ποικιλίες, ακόμη και οι πιο ευρέως φυτεμένες, τείνουν να καλλιεργούνται σε σχετικά στενή γεωγραφική εξάπλωση: για παράδειγμα, το Airen καλλιεργείται μόνο στην Ισπανία, το Tempranillo tinto μόνο στην Ισπανία και την Πορτογαλία και το Trebbiano toscano κυρίως στη Γαλλία και την Ιταλία. Οι βασικές εξαιρέσεις ήταν το Merlot noir και το Chardonnay, οι οποίες φυτεύτηκαν η κάθε μία σε 14 κράτη μέλη.

Τα παλαιότερα αμπέλια

Σε ολόκληρη την ΕΕ, η ηλικία των αμπελιών τείνει να είναι άνω των 10 ετών. Το 36,7% των αμπέλων της ΕΕ ήταν παλαιότερα των τριάντα ετών το 2020, με ένα επιπλέον 41,3% ηλικίας μεταξύ 10 και 29 ετών. Τα πολύ νεαρά αμπέλια ηλικίας μικρότερης των τριών ετών αντιπροσώπευαν μόλις το 4,5% όλων των αμπελιών σε ολόκληρη την ΕΕ το 2020, ενώ τα αμπέλια ηλικίας μεταξύ 3 και 9 ετών αντιπροσώπευαν το 17,5%. Μόνο στην Ουγγαρία η ηλικιακή κατανομή των αμπελιών ήταν σχετικά ομοιόμορφη (35,5% κάτω των 10 ετών, 34,4% μεταξύ 10 και 29 ετών και 30,1% άνω των τριάντα ετών).

Το μερίδιο των αμπέλων ηλικίας άνω των τριάντα ετών ήταν ιδιαίτερα υψηλό στη Βουλγαρία (68,8%), στη Ρουμανία (65,7%) και στην Κύπρο (64,7%). Στην περίπτωση της Ρουμανίας, η διαδικασία αναφύτευσης ήταν πολύ υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ, με το 12,0% των αμπελιών επίσης ηλικίας κάτω των 3 ετών. Αυτό δεν συνέβη στη Βουλγαρία και την Κύπρο, όπου το ποσοστό των αμπελιών ηλικίας κάτω των 3 ετών ήταν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η Γερμανία (7,1%), η Ουγγαρία (6,8%) και η Ιταλία (6,5%) είχαν επίσης σχετικά υψηλά μερίδια αμπέλων ηλικίας κάτω των 3 ετών.

Τα αμπέλια για ποιοτικά κρασιά

Το είδος των σταφυλιών που παράγουν οι αμπελώνες στην ΕΕ ταξινομούνται σε έξι διαφορετικές κατηγορίες. Δύο από τις κατηγορίες που χρησιμοποιούνται στην ταξινόμηση θεωρούνται «οίνος ποιότητας»:

• Προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη (ΠΓΕ).

Η συντριπτική πλειονότητα των αμπελιών στην ΕΕ είναι αφιερωμένη στην παραγωγή «ποιοτικών κρασιών». Το 65,3% φυτεύτηκαν για κρασιά της ταξινόμησης ΠΟΠ και ένα επιπλέον 17,1% για κρασιά που υπάγονται στην ταξινόμηση ΠΓΕ το 2020. Μόνο το 13,2% των αμπελώνων της ΕΕ ήταν αφιερωμένο στον επιτραπέζιο οίνο.

Στην Τσεχία, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο, την Αυστρία και τη Σλοβενία όλα τα αμπέλια για την παραγωγή οινοποιήσιμων σταφυλιών προορίζονται αποκλειστικά για την παραγωγή κρασιών ποιότητας. Τα σχετικά μερίδια στην Κροατία, την Ισπανία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία ήταν επίσης πάνω από 90% το 2020.

Μόνο στη Ρουμανία η πλειονότητα (72,1% το 2020) των αμπελιών ήταν αφιερωμένη στην παραγωγή επιτραπέζιου κρασιού. Τα αμπέλια για επιτραπέζιο κρασί ήταν επίσης σχετικά κοινά στη Βουλγαρία (38,7% όλων των αμπέλων), στην Ιταλία (24,3%) και στην Πορτογαλία (20,1%). Η Ελλάδα ήταν το μόνο κράτος μέλος με αμπέλια αφιερωμένα στην παραγωγή σταφίδας (αποξηραμένα σταφύλια) και αυτά τα αμπέλια αντιπροσώπευαν το 37,4% του συνόλου των αμπελιών της χώρας.

Σχετικά σταθερή αμπελοκαλλιέργεια στην ΕΕ μεταξύ 2015 και 2020, αλλά απότομη μείωση στις αμπελοοινικές εκμεταλλεύσεις

Μεταξύ 2015 και 2020, η έκταση των αμπέλων στην ΕΕ στο σύνολό της παρέμεινε σχετικά σταθερή (-1,1%). Ωστόσο, σημειώθηκε απότομη μείωση κατά 257.000 στον αριθμό των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι περισσότερες από αυτές τις απώλειες εκμεταλλεύσεων προήλθαν από τις πολύ μικρές εκμεταλλεύσεις αμπελώνα. Καταγράφηκαν 226.000 λιγότερες εκμεταλλεύσεις από ό,τι το 2015 στην κατηγορία μεγέθους με λιγότερο από 1 εκτάριο αμπέλων.

Μεταξύ 2015 και 2020, σημειώθηκαν απότομες μειώσεις στον αριθμό των αμπελώνων σε ορισμένα κράτη μέλη, αλλά ιδιαίτερα στην Πορτογαλία (απώλεια 98.000 εκμεταλλεύσεων, αν και αυτό οφείλεται επίσης εν μέρει σε αλλαγή στην πηγή δεδομένων και την κάλυψη), στην Ιταλία (απώλεια 78.000 εκμεταλλεύσεων) και στην Ισπανία (απώλεια 34.000 εκμεταλλεύσεων) – βλ. Διάγραμμα 8. Ωστόσο, η αμπελοκαλλιέργεια της ΕΕ παρέμεινε σχετικά σταθερή, με την αύξηση της έκτασης του αμπελώνα στην Ιταλία (αύξηση 38.000 εκταρίων , παρά την απότομη πτώση του αριθμού των αμπελώνων) που εξισορροπεί σε μεγάλο βαθμό τις απώλειες στην Ισπανία (μείωση κατά 30.000 εκτάρια) και στη Γαλλία (μείωση 10.000 εκτάρια). Συνοδευόμενη από την απώλεια αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων στην Πορτογαλία, η αμπελουργική έκταση το 2020 ήταν 25.000 εκτάρια μικρότερη από ό,τι το 2015.

Να σημειωθεί, όπως επισημαίνει η ΚΕΟΣΟΕ, η  αύξηση των εκμεταλλεύσεων στην Ελλάδα αφορά τις εκμεταλλεύσεις παραγωγής επιτραπέζιων σταφυλιών και όχι τις οινοποιήσιμες ποικιλίες.