Οι τοίχοι στο γραφείο του είναι γεμάτοι κάδρα με φωτογραφίες του δίπλα σε Αμερικανούς προέδρους και πολιτικούς, ξένους αρχηγούς κρατών, επιχειρηματίες, μέχρι και διάσημους ηθοποιούς. Η αναγνώρισή του Δρ. Άντονι Φάουτσι ως κορυφαίου ανοσολόγου στις ΗΠΑ μετρά εξάλλου σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, πολύ πριν γίνει παγκοσμίως διάσημος εν μέσω της πανδημίας της COVID-19.

Έχει υπηρετήσει ως ιατρικός σύμβουλος του Λευκού Οίκου στο πλευρό συνολικά επτά προέδρων. Διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων (NIAID) από το 1984, είναι ο μοναδικός επιστήμονας που κατέχει για τόσο καιρό κορυφαία θέση στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) των ΗΠΑ: κύρια ομοσπονδιακή υπηρεσία για την βιοϊατρική έρευνα και τη δημόσια υγεία.

Έχει δώσει από αυτό το πόστο πολλές μάχες κατά μολυσματικών ασθενειών: από την επιδημία του AIDS μέχρι τώρα την πανδημία του κοροναϊού και ενδιάμεσα την επιδημία SARS, τη γρίπη των πτηνών, τη γρίπη των χοίρων, τους ιούς Ζίκα και Έμπολα.

«Ο Δρ. Φάουτσι είναι ο πιο αφοσιωμένος δημόσιος λειτουργός που έχω γνωρίσει ποτέ», λέει ο πρώην διευθυντής των NIH, Δρ. Φράνσις Κόλινς, ο οποίος έχει συνεργαστεί στενά μαζί του πάρα πολλά χρόνια. «Με τη συνεισφορά του έχει σώσει αμέτρητες ανθρώπινες ζωές».

Στα μεγάλα ατού του συγκαταλέγονται η αφοσίωση στην έρευνα, αλλά και η ικανότητα να επικοινωνεί με αμεσότητα με το κοινό.

Μεταξύ σοβαρού και αστείου, συνάδελφοί του λένε ότι αντιλαμβάνονται πότε ένας ιός γίνεται επικίνδυνος ανάλογα με την πυκνότητα των σχετικών δημόσιων παρεμβάσεων του Φάουτσι. Έχουν βγάλει μάλιστα και όνομα γι’ αυτό: «δείκτης Τόνι Φάουτσι».

Ωστόσο, στα 81 χρόνια του, ο ίδιος αποφάσισε ότι αυτό το μακρύ «κεφάλαιο» πρέπει τελικά να κλείσει.

Μια… επεισοδιακή παραίτηση

Μόλις προ μηνός είχε δηλώσει στο πρακτορείο Reuters ότι σκόπευε να αποσυρθεί με τη λήξη της τρέχουσας προεδρικής θητείας του Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο, σε δύο χρόνια.

Τη Δευτέρα ωστόσο ανακοίνωσε ότι τον προσεχή Δεκέμβριο θα παραιτηθεί από όλες τις θέσεις ευθύνης που κατέχει.

Τουτέστιν και από επικεφαλής ιατρικός σύμβουλος του Λευκού Οίκου, και από διευθυντής του NIAID -θέση την οποία ανέλαβε περίπου στα 40 χρόνια του και έγινε ο νεότερος διευθυντής στις τάξεις του NIH εδώ και έναν αιώνα.

Αν και δεν διευκρίνισε τα μελλοντικά του σχέδια, ήταν ξεκάθαρος ότι δεν σκοπεύει να συνταξιοδοτηθεί «με την κλασική έννοια». «Σκοπεύω να ακολουθήσω την επόμενη φάση της καριέρας μου όσο έχω ακόμα ενέργεια και πάθος για τον τομέα μου», υπογράμμισε.

«Θέλω να χρησιμοποιήσω όσα έμαθα ως διευθυντής του NIAID για να συνεχίσω να προάγω την επιστήμη και τη δημόσια υγεία», έγραψε, «να εμπνέω και να καθοδηγώ την επόμενη γενιά επιστημονικών ηγετών, καθώς βοηθούν στην προετοιμασία του κόσμου να αντιμετωπίσει μελλοντικές απειλές μολυσματικών ασθενειών».

Όμως η απόφαση αυτή άνοιξε -εν όψει και των κρίσιμων ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου- ένα νέο κεφάλαιο στην κόντρα του με τους Ρεπουμπλικανούς, η οποία έχει μείνει ανοιχτή από την προεδρία Τραμπ για τον χειρισμό της πανδημίας.

Στο «στόχαστρο» των Ρεπουμπλικανών

«Ο Δρ. Φάουτσι παραιτείται βολικά από τη θέση του τον Δεκέμβριο, προτού έχουμε την ευκαιρία να τον καταστήσουμε υπόλογο για την καταστροφή της χώρας μας τα τελευταία τρία χρόνια», έγραψε στο Twitter ο Ρεπουμπλικανός βουλευτής Άντι Μπιγκς από την Αριζόνα. «Αυτός ο τύπος είναι δειλός», προσέθεσε, τονίζοντας ότι ο κορυφαίος ειδικός στις μολυσματικές ασθένειες θα λογοδοτήσει, ανεξαρτήτως έαν κατέχει δημόσιο αξίωμα ή όχι.

«Έχασε την εμπιστοσύνη του αμερικανικού λαού όταν κράτησε αδικαιολόγητα κλειστά τα σχολεία και τις επιχειρήσεις, ενώ ήταν ασαφής σε ερωτήσεις σχετικά με το τι γνώριζε για την προέλευση της COVID-19», είπε ο επικεφαλής της σημερινής ρεπουμπλικανικής μειοψηφίας στη Βουλή των Αντιπροσώπων, Κέβιν Μακάρθι.

Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Ραντ Πολ από το Κεντάκι, ο οποίος είχε πολλές δημόσιες διαμάχες με τον Φάουτσι, δεσμεύτηκε για τη διεξαγωγή «πλήρους έρευνας για την προέλευση της πανδημίας». «Θα ζητηθεί από τον Φάουτσι να καταθέσει ενόρκως σχετικά με τυχόν συζητήσεις στις οποίες συμμετείχε σχετικά με τη διαρροή του κοροναϊού από εργαστήριο», ανέφερε.

«Δεν είναι τυχαίο» ότι ο Φάουτσι επέλεξε ως ημερομηνία συνταξιοδότησης τον Δεκέμβριο, υποστήριξε η Μερσέντες Σλαπ, πρώην διευθύντρια επικοινωνίας του Λευκού Οίκου επί Ντόναλντ Τραμπ. Θα είναι «ακριβώς όταν οι Ρεπουμπλικάνοι θα ανακτήσουν τον έλεγχο της Βουλής και θα θέσουν αμέσως υπό εξέταση την επίβλεψη της αντιμετώπισης της πανδημίας και τη χρηματοδότηση ερευνών στο εργαστήριο της Γουχάν».

«Τον Ιανουάριο, το Κογκρέσο υπό τους Ρεπουμπλικανούς θα πρέπει να καταστήσει πλήρως υπεύθυνο τον Φάουτσι για την ανεντιμότητα, τη διαφθορά, την κατάχρηση εξουσίας και τα πολλαπλά ενόρκως ψέματα», προανήγγειλε ο γερουσιαστής Τεντ Κρουζ. «Ποτέ στην ιστορία του έθνους μας ένας αλαζονικός γραφειοκράτης δεν κατέστρεψε ζωές περισσότερων ανθρώπων»…

«Σκοτεινή» συγκυρία

Είχε προηγηθεί η παραδοχή-«βόμβα» του Φάουτσι τον Μάιο του 2021 ότι τα NIH χρηματοδότησαν μελέτες στο Ινστιτούτο Ιολογίας της Γουχάν ως προς το εάν οι κοροναϊοί της νυχτερίδας μπορούν να προσβάλουν τον άνθρωπο.

Μετέπειτα έρευνα του ειδησεογραφικού ιστότοπου Intercept κατέδειξε ότι η χρηματοδότηση, που γινόταν μέσω της ΜΚΟ EcoHealth Alliance, τερματίστηκε με απόφαση του τότε προέδρου Τραμπ τον Απρίλιο του 2020.

Στα μέσα της προηγούμενης χρονιάς, μετά τη διαρροή e-mail του, ο Δρ. Φάουτσι παραδέχτηκε πως «δεν μπορεί να εγγυηθεί για όλα όσα έχουν συμβεί στο εργαστήριο ιολογίας της Γουχάν». Θέμα,  για το οποίο ακόμη αναζητούνται απαντήσεις.

«Δεν έχω τίποτα να κρύψω και θα μπορούσα να υπερασπιστώ ό,τι έχω κάνει. Οπότε όλο αυτό δεν με ενοχλεί ούτε με αναστατώνει», διεμήνυσε την Τρίτη ο Φάουτσι μιλώντας στο δίκτυο CNN. «Οι αποφάσεις μου να παραιτηθώ χρονολογούνται πάνω από ένα χρόνο», τόνισε. Είχε αρχικά σκεφτεί να παραιτηθεί στο τέλος της κυβέρνησης Τραμπ, επεσήμανε. Παρέμεινε ωστόσο, ανέφερε, κατόπιν αιτήματος του Τζο Μπάιντεν.

Η νέα στοχοποίησή του από τους Ρεπουμπλικανούς έρχεται σε μια πολιτικά κρίσιμη συγκυρία. Επίκεινται οι ενδιάμεσες εκλογές Νοεμβρίου, στις οποίες θα κριθούν οι πολιτικές ισορροπίες στο Κογκρέσο και η πορεία του δεύτερου μισού της προεδρικής θητείας Μπάιντεν.

Στο μεσοδιάστημα ο Ντόναλντ Τραμπ -που εξακολουθεί να ελέγχει μεγάλο μέρος τους κόμματος- θέλει να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για την προεδρία το 2024, ενόσω βρίσκεται στο επίκεντρο ερευνών.

Αφενός της ειδικής εξεταστικής επιτροπής της Βουλής των Αντιπροσώπων για τον ρόλο του στην εξέγερση και εισβολή στο Καπιτώλιο τον Ιανουάριο του 2021, με στόχο τη μη επικύρωση της εκλογής του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία.

Αφετέρου της επίσης εν εξελίξει ομοσπονδιακής έρευνας για την παράνομη απομάκρυνση και καταστροφή διαβαθμισμένων εγγράφων κατά την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο, το 2021.

Ταραχώδης πορεία

Ο Φάουτσι διευθύνει το NIAID από την εποχή του Ρόναλντ Ρίγκαν. Από την αρχή είχε βρεθεί στο επίκεντρο διαμάχης. Η πρώτη ήταν κατά τη διάρκεια της επιδημίας του AIDS, στη δεκαετία του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Ακτιβιστές και μέλη της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ πολιόρκησαν το γραφείο του, εξοργισμένοι από το γεγονός ότι οι κλινικές δοκιμές του NIAID προχωρούσαν πολύ αργά, ενόσω οροθετικοί δεν μπορούσαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε πειραματικές θεραπείες και πέθαιναν από τον ιό HIV.

Κατηγόρησαν τότε ανοιχτά και δημόσια τον Δρ. Φάουτσι για αδικαιολόγητους θανάτους, αν και τις βασικές -εξαιρετικά αυστηρές τότε- κατευθυντήριες γραμμές καθόριζε ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA).

«Εκείνες τις μέρες, δεν έσωσα κανέναν. Ήταν η πιο σκοτεινή περίοδος της ζωής μου», είχε πει παλαιότερα ο Φάουτσι στο New Yorker. Τότε ήταν που αποφάσισε ότι «έπρεπε να αλλάξω», τόνισε, και να γίνει, από συμβατικός επιστήμονας, ακτιβιστής δημόσιας υγείας.

Άνοιξε δίαυλο επικοινωνίας με τους διαμαρτυρόμενους διαδηλωτές. Κίνηση, παραδέχεται, που άνοιξε ουσιαστικά το δρόμο για αποτελεσματικές θεραπείες του AIDS.

Στο μεσοδιάστημα, τον είχε ήδη μνημονεύσει κατά την προεκλογική εκστρατεία του 1998 ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος, αναφέροντάς τον ως έναν από τους ήρωές του.

«Σκέφτομαι τον Δρ Φάουτσι. Μάλλον δεν τον έχετε ακούσει ποτέ», είχε απαντήσει σε σχετική ερώτηση στη διάρκεια ενός ντιμπέιτ με τον Δημοκρατικό τότε αντίπαλό του Μάικλ Δουκάκη. «Είναι ένας πολύ καλός ερευνητής, κορυφαίος γιατρός στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας», ανέφερε. «Εργάζεται σκληρά. Κάνει κάτι σχετικά με την έρευνα για αυτή την ασθένεια του AIDS»…

Μια δεκαπενταετία αργότερα, σε συνεργασία με τον τότε πρόεδρο Τζορτζ Μπους τον νεότερο, ο Δρ. Φάουτσι βοήθησε στο σχεδιασμό του PEPFAR: ενός παγκόσμιου προγράμματος για την παροχή θεραπείας σε άτομα με HIV. Για τη συνεισφορά του τιμήθηκε το 2008 με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας.

Επιστήμη vs πολιτικής

Το 2014, σε μια εποχή που επικρατούσε ο φόβος ότι το ξέσπασμα του ιού Έμπολα στη Δυτική Αφρική θα γινόταν πανδημία, ο Φάουτσι έστειλε το δικό του μύνημα αγκαλιάζοντας μια νοσοκόμα που είχε μολυνθεί από τον ιό, νοσηλευόταν στο NIH και είχε μόλις αναρρώσει.

Ήταν μια κορυφαία κίνηση ενσυναίσθησης, με την οποία -όπως ο ίδιος είπε αργότερα- ήθελε να περάσει το μήνυμα στην κοινή γνώμη ότι η νόσηση δεν θα πρέπει να αποτελεί στίγμα.

Μια πενταετία μετά, το σκηνικό είχε και πάλι αλλάξει με την εμφάνιση της COVID-19. Έπειτα από τη χαώδη αρχική αντιμετώπιση της νόσου, ο Δρ.Φάουτσι εξελίχθηκε σε μια αξιόπιστη φωνή που βοήθησε εκατομμύρια να κατανοήσουν την ταχέως εξελισσόμενη και παντελώς άγνωστη απειλή.

Στο εσωτερικό των ΗΠΑ ωστόσο οι δημόσιες συστάσεις του για την πανδημία τον έφεραν σε τροχιά μετωπικής σύγκρουσης με τον τότε πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος -πρωτού αρχίσει τη ρητορική περί «κινεζικού ιού»- επέμενε ότι ο κοροναϊός θα υποχωρούσε μετά τον Απρίλιο του 2020, με το που θα άρχιζε να ζεσταίνει ο καιρός.

Ήταν μια κρίσιμη προεκλογική χρονιά τις ΗΠΑ και ο Τραμπ επιθυμούσε διακαώς την επιστροφή στην κανονικότητα, αντιδρώντας στο κλείσιμο της οικονομίας.

Προωθούσε μη αποδεδειγμένες έως και επικίνδυνες θεραπείες για τον ιό. Προέβαλε την υδροξυχλωροκίνη ως πανάκεια. Από βήματος του Λευκού Οίκου πρότεινε μέχρι και ενέσεις με απολυμαντικά…

Προσπάθησε να περιθωριοποιήσει τον κορυφαίο ιατρικό σύμβουλο του Λευκού Οίκου, εμποδίζοντάς τον κατά καιρούς να μιλά δημόσια και αφήνοντας πολλές φορές να εννοηθεί ότι θα τον απολύσει.

Σύντομα ο Δρ. Φάουτσι έγινε το «μαύρο πρόβατο» για τους συντηρητικούς και τους αντιεμβολιαστές, σε μια περίοδο έντονης πόλωσης στις ΗΠΑ εν μέσω της υγειονομικής κρίσης. Δέχτηκε μέχρι και απειλές για τη ζωή του, με αποτέλεσμα να  κυκλοφορεί με προστασία ομοσπονδιακών φρουρών.

Ανοιχτός επίλογος…

«Ως αντιπρόεδρος, συνεργάστηκα στενά με τον Δρ. Άντονι Φάουτσι για την απάντηση των ΗΠΑ στον Ζίκα και τον Έμπολα», ανέφερε σε ανακοίνωση ο νυν πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, κάνοντας λόγο για έναν «αφοσιωμένο δημόσιο λειτουργό… με σοφία και διορατικότητα».

«Η δέσμευσή του στο έργο είναι ακλόνητη, με απαράμιλλο πνεύμα, ενέργεια και επιστημονική ακεραιότητα», υπογράμμισε. «Είτε τον έχετε γνωρίσει προσωπικά είτε όχι, έχει αγγίξει τη ζωή όλων των Αμερικανών με το έργο του» και τον «ευχαριστώ θερμά για τη δημόσια προσφορά του. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είναι ισχυρότερες, πιο ανθεκτικές και υγιείς χάρη σε αυτόν».

Όσο για τις κατά καιρούς κρίσεις με πολιτικούς ηγέτες, με τις οποίες ο Δρ. Φάουτσι έχει βρεθεί αντιμέτωπος; Έχει δώσει ο ίδιος τη δική του απάντηση στο παρελθόν, μνημονεύοντας μια ρήση από το αγαπημένο -«φιλοσοφικό», όπως λέει αστειευόμενος- βιβλίο του: τον «Νονό» του επίσης ιταλικής καταγωγής Αμερικανού συγγραφέα Μάριο Φράνσις Πούτζο.

«Δεν είναι τίποτα προσωπικό, είναι αυστηρά επαγγελματικό» λέει ότι είναι το μότο του, δανεισμένο από τον πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος και της μετέπειτα κινητογραγραφικής τριλογίας του Φρανσις Φορντ Κόπολα, Μάικλ Κορλεόνε.

Κοντολογίς, είχε εξηγήσει παλαιότερα στον επιστημονικό συντάκτη του New Yorker, Μάικλ Σπέκτερ, «μένεις εντελώς εκτός πολιτικής και ιδεολογιών. Είμαι επιστήμονας και γιατρός. Αυτό είναι όλο»…

Headlines