«Το γέλιο σκοτώνει τον φόβο»: Η σοφία του «χορτασμένου» Σον Κόνερι
Ο βραβευμένος με Όσκαρ Σκωτσέζος 007 μεγάλωσε στους δρόμους του Φούντενμπριτζ παίζοντας ποδόσφαιρο. Οι τοπικές συμμορίες τον αποκαλούσαν «Big Tam» λόγω του μεγέθους του και της δύναμής του.
Ο Κόνερι γεννήθηκε ως Τόμας Σον Κόνερι στις 25 Αυγούστου 1930 στο Φούντενμπριτζ της Σκωτίας. Γιος του Τζο, ενός οδηγού φορτηγού, και της Ευφαμία, μιας πλύστρας, ο Κόνερι είχε μια μέτρια ανατροφή σε μια γειτονιά γνωστή ως «ο δρόμος με τις χίλιες μυρωδιές» από τη δυσοσμία του τοπικού ελαστικοποιείου και των πολλών ζυθοποιείων που γέμιζαν τον αέρα. Το σπίτι του ήταν ένα διαμέρισμα δύο δωματίων, όπου το βρέφος κοιμόταν σε ένα συρτάρι γραφείου, επειδή οι γονείς του δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν κούνια. «Ήμασταν πολύ φτωχοί», έχει σχολιάσει ο Κόνερι, «αλλά ποτέ δεν κατάλαβα πόσο φτωχοί, γιατί έτσι ήταν όλοι εκεί». Ο Τζο έφερνε στο σπίτι μόνο μερικά σελίνια την εβδομάδα, και αυτά συχνά ξοδεύονταν σε ουίσκι ή τυχερά παιχνίδια.
Γνωστός στα νιάτα του ως «Tommy», ο Κόνερι μεγάλωσε στους δρόμους μαζί με τη νεολαία του Fountainbridge, παίζοντας ποδόσφαιρο. Οι τοπικές συμμορίες τον αποκαλούσαν «Big Tam» λόγω του μεγέθους του και της ικανότητάς του να δέρνει τους περισσότερους συμπαίκτες του. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο Tollcross και εξέπληξε τους δασκάλους του με την αστραπιαία μαθηματική του ικανότητα. Από την ημέρα που μπόρεσε να διαβάσει, καταβρόχθιζε κάθε κόμικ που έπεφτε στα χέρια του και ονειρευόταν τις δικές του ευφάνταστες ιστορίες με Αρειανούς και τρελούς. Ακόμα και τότε, τον γοήτευε ο κινηματογράφος: «Έκανα κοπάνα και πήγαινα στο Blue Halls, τον τοπικό κινηματογράφο, για να δω ταινίες», θυμάται.
Όταν ο Κόνερι ήταν 8 ετών, οι γονείς του απέκτησαν δεύτερο παιδί, τον Νιλ. Ο νεαρός Τομ απολάμβανε τον ρόλο του μεγάλου αδελφού και, καθώς μεγάλωναν, τα αγόρια Κόνερι ήταν αχώριστα. Ψάρευαν στο κοντινό κανάλι Union Canal (χρησιμοποιώντας τις κάλτσες της μητέρας τους για πετονιά) και έκαναν κοπάνα από το σχολείο για να ζήσουν πιο διασκεδαστικές εξωσχολικές δραστηριότητες.
Photo: Wikipedia Commons
Νεαρός περιπλανώμενος και bodybuilder
Σε ηλικία 13 ετών, ο Κόνερι παράτησε το σχολείο για να εργαστεί με πλήρη απασχόληση στο τοπικό γαλακτοκομείο. Τρία χρόνια αργότερα, κατατάχθηκε στο Βασιλικό Ναυτικό. Έκανε δύο τατουάζ στο μπράτσο του, που έγραφαν: «MUM AND DAD» και «SCOTLAND FOREVER». Αν και είχε υπογράψει για επταετή θητεία, απολύθηκε από την υπηρεσία μετά από τρία χρόνια λόγω έλκους στο στομάχι.
Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, ο Κόνερι έκανε διάφορες δουλειές φτυαρίζοντας κάρβουνο, τοποθετώντας τούβλα, γυαλίζοντας φέρετρα και παριστάνοντας το μοντέλο στη Σχολή Καλών Τεχνών του Εδιμβούργου. Για μήνες, τσιγκουνευόταν και μάζευε σελίνια για να γίνει μέλος του συλλόγου άρσης βαρών του Ντάνεντιν. «Δεν ήταν τόσο για να είμαι σε φόρμα όσο για να φαίνομαι ωραίος για τα κορίτσια», παραδέχτηκε κάποτε. Οι κυρίες της περιοχής εντυπωσιάστηκαν -αλλά και οι συναθλητές του στο γυμναστήριο, οι οποίοι τον πρότειναν για τον διαγωνισμό Mr. Universe.
Το 1953, ο Κόνερι ταξίδεψε εννέα ώρες μέχρι το Λονδίνο, όπου διεξάγονταν οι διαγωνισμοί. Παρουσιάστηκε τολμηρά στους κριτές του διαγωνισμού ως «Mr. Scotland», προβάλλοντας με έμφαση το ύψος του 1,80μ. Επιλέχθηκε τρίτος στην κατηγορία των ψηλών ανδρών και του δόθηκε ένα μετάλλιο – αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Ένας τοπικός διευθυντής κάστινγκ που παρευρισκόταν εκεί, συμπάθησε τον αδέξιο Σκωτσέζο και του ζήτησε να συμμετάσχει στη χορωδία μιας νέας παραγωγής, του μιούζικαλ «South Pacific» των Ρότζερς και Χάμερσταϊν, που παιζότανστο Drury Lane της θεατρικής περιοχής του Λονδίνου. «Δεν είχα φωνή, δεν ήξερα να χορεύω», παραδέχτηκε ο Connery. «Αλλά μπορούσα να φαίνομαι ωραίος όταν στεκόμουν εκεί».
Μια πρόβα ήταν το μόνο που χρειάστηκε: «Τότε αποφάσισα την υποκριτική καριέρα μου». Επέλεξε το καλλιτεχνικό όνομα Σον Κόνερι επειδή το Σον, εκτός από το μεσαίο του όνομα, του θύμιζε τον αγαπημένο του κινηματογραφικό ήρωα, τον Σέιν, όπως τον υποδύεται ο Άλαν Λαντ. «Φαινόταν ότι ταίριαζε περισσότερο με την εικόνα μου από ό,τι ο Τομ ή ο Τόμι», θυμάται.
Τα επόμενα χρόνια, ο Κόνερι έπαιξε σε πολλές ταινίες και τηλεοπτικά προγράμματα, μεταξύ των οποίων και σε μια πολυδιαφημισμένη σκηνοθεσία του BBC, το «Requiem for a Heavyweight». Όμως η έλλειψη μόρφωσης τον ανησυχούσε, και έτσι άρχισε να διαβάζει κλασικούς, συμπεριλαμβανομένων των Προυστ, Τολστόι και Τζόις. Η εκμάθηση βιβλίων, ωστόσο, δεν μαλάκωσε τα ένστικτα του δρόμο. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας «Another Time, Another Place» (1958) με τη Λάνα Τέρνερ, ο Κόνερι ενεπλάκη σε καβγά στο πλατό με τον φίλο της Τέρνερ, τον Τζόνι Στομπανάτο. (Τα ταμπλόιντ του Χόλιγουντ ανέφεραν ότι ο Κόνερι και η Τέρνερ είχαν σχέση).
Ίαν Φλέμινγκ και «Τζέιμς Μπόντ» / Photo: Flickr
Μεγάλη επιτυχία ως Τζέιμς Μποντ
Στον Κόνερι άρεσε η φήμη του «τραχύ γυναικά». Αυτό όμως άλλαξε τον Αύγουστο του 1957, όταν, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων μιας τηλεοπτικής εκπομπής για το βρετανικό ATV Playhouse, γνώρισε μια όμορφη ξανθιά Αυστραλή ηθοποιό ονόματι Diane Cilento. Εκείνη ήταν παντρεμένη εκείνη την εποχή, αλλά η έλξη του Κόνερι προς το πρόσωπό της ήταν αναμφισβήτητη.
Στην αρχή η Cilento δεν ένιωθε τίποτα για τον συνάδελφό της στο καστ παρά μόνο φιλία: «Φαινόταν σαν ένας άνθρωπος με ένα τεράστιο χάρισμα», παρατήρησε. Το 1959, την ώρα που η καριέρα του Connery απογειωνόταν, η Cilento προσβλήθηκε από φυματίωση και ο ηθοποιός συνειδητοποίησε πόσο θα καταστρεφόταν αν την έχανε. Απέρριψε μια μεγάλη ευκαιρία στην ταινία «El Cid» του Τσάρλτον Χέστον για να είναι κοντά της όσο εκείνη ανάρρωνε. Η απόφαση αυτή δεν έβλαψε την καριέρα του- στην πραγματικότητα, τα στούντιο Twentieth-Century Fox τον κάλεσαν με συμβόλαιο και ο Κόνερι γύρισε αρκετές ταινίες στο Χόλιγουντ.
Όταν έληξε το συμβόλαιο, είχε άλλη μια τύχη. Οι παραγωγοί Harry Saltzman και Albert «Cubby» Broccoli του έδωσαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια κατασκοπική ταινία βασισμένη σε ένα από τα μυθιστορήματα του Ian Fleming. Ο Μποντ – Τζέιμς Μποντ – γεννήθηκε. Η ταινία «Dr. No» του 1962 παρουσίασε τον κατάσκοπο να αναμετριέται με τον αρχι-κακό χαρακτήρα και την προσπάθειά του να ελέγξει τους αμερικανικούς πυραύλους που εκτοξεύονται. Δύο συνέχειες κυκλοφόρησαν αμέσως: Από τη Ρωσία με αγάπη (1963) και η διεθνής επιτυχία Goldfinger (1964). Το Thunderball (1965) τα πήγε ακόμη καλύτερα στο box office, και ακολούθησε το You Only Live Twice (1967).
Πονηρός, σέξι και με αυτοπεποίθηση και αμφιλεγόμενους ενδοιασμούς, ο Κόνερι ως Μποντ ήταν για πολλούς η ενσάρκωση του Βρετανού μυστικού πράκτορα (ακόμα κι αν έπρεπε να φοράει περούκα για να καλύψει την πρόωρη φαλάκρα του). «Όλοι ξέραμε ότι αυτός ο τύπος είχε κάτι», θυμάται ο Σάλτζμαν. «Υπογράψαμε χωρίς δοκιμαστικό. Όλοι συμφωνήσαμε ότι ήταν ο 007». Ο Κόνερι είχε έναν αξιοσημείωτο ρόλο εκτός Μοντ στο ψυχολογικό θρίλερ Marnie (1964) του Alfred Hitchcock, μαζί με άλλα έργα όπως The Hill (1965), A Fine Madness (1966), Shalako (1968) και The Molly Maguires (1970). Ο τελευταίος του ρόλος ως Μποντ ήταν στην ταινία Diamonds Are Forever του 1971, αναλαμβάνοντας τη συνέχεια ο Ρότζερ Μουρ στην ταινία Live and Let Die του 1973.
Προσωπικές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις
Η καριέρα του ως ηθοποιός είχε πλέον εδραιωθεί, ο Κόνερι αποφάσισε ότι ήταν καιρός να τακτοποιήσει και τις προσωπικές του υποθέσεις. Η Νταϊάν ήταν πλέον διαζευγμένη και το ζευγάρι παντρεύτηκε κρυφά στο βράχο του Γιβραλτάρ το Νοέμβριο του 1962, ενώ ο Κόνερι γύριζε το From Russia With Love. Έκαναν σύντομο μήνα του μέλιτος στην Ισπανία πριν ο ηθοποιός επιστρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες βιώνοντας την απόλυτη δημοσιότητα. «Τώρα, μπορώ να σκοτώσω οποιονδήποτε μπάτσο στον κόσμο και να τη γλιτώσω», καυχιόταν στην εφημερίδα The Saturday Evening Post. «Τρώω και πίνω μόνο το καλύτερο, και έχω επίσης τις πιο όμορφες κυρίες στον κόσμο».
Τα σχόλια αυτά επέστρεψαν για να τον στοιχειώσουν όταν, το 1973, δέκα χρόνια μετά τη γέννηση του γιου του Τζέισον, πήρε διαζύγιο εν μέσω ενός καταιγισμού φημών από τα ταμπλόιντ ότι η Νταϊάν τον κακοποιούσε σωματικά. Ο Κόνερι τα διέψευσε όλα αυτά και παντρεύτηκε τη Γαλλομαροκινή καλλιτέχνιδα Micheline Roquebrune το 1975 -και πάλι στο Γιβραλτάρ. Το ζευγάρι γνωρίστηκε σε ένα τουρνουά γκολφ στο Μαρόκο, ένα άθλημα που αποτελούσε κοινό τους πάθος. Εκείνος κέρδισε το βραβείο των ανδρών- εκείνη πήρε το βραβείο των γυναικών.
Μέχρι τότε, ο Κόνερι είχε γυρίσει συνολικά έξι ταινίες Μποντ, αλλά ο άνθρωπος που κάποτε απολάμβανε τη φήμη, τώρα απέφευγε τα φώτα της δημοσιότητας. Αποσύρθηκε από το Χόλιγουντ, μετακομίζοντας με τη σύζυγό του και τα τρία παιδιά της από τον πρώτο της γάμο σε επαύλεις στην Αγγλία και τη Μαρμπέλα της Ισπανίας. Θα περνούσε περισσότερο από μια δεκαετία προτού συμφωνήσει απρόθυμα να επαναλάβει για τελευταία φορά το ρόλο του Μποντ, στην ταινία του 1983 «Ποτέ μη λες ποτέ», για την οποία του καταβλήθηκε μισθός αρκετών εκατομμυρίων δολαρίων – πολύ μακριά από τα αναφερόμενα 16.000 δολάρια που κέρδισε για το Dr. No.
Παρά τα χρήματα, ο Κόνερι ήταν πικρόχολος και επέκρινε τους Broccoli και Saltzman ότι καταπνίγουν το ταλέντο του. «Αυτή η εικόνα του Μποντ είναι κατά κάποιον τρόπο προβληματική και λίγο βαρετή», είπε για την τελευταία του ερμηνεία. Δώρισε μεγάλο μέρος των εσόδων του στο Scottish International Education Trust για να βοηθήσει μαθητές από φτωχές οικογένειες όπως η δική του. Αλλά οι επικριτές του αναρωτήθηκαν αν το κίνητρό του ήταν η γενναιοδωρία ή η πολιτική: Ο Κόνερι ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο, υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων το αποτυχημένο δημοψήφισμα του 2014 για την αποχώρηση της χώρας από τη Μεγάλη Βρετανία, και έδωσε μεγάλο μέρος των δικών του χρημάτων στο αποσχιστικό Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας. Για περισσότερες από δύο δεκαετίες, ο ίδιος και η Μισελίν ζούσαν στη Μαρμπέλα.
Μετά τον Μποντ, ο Κόνερι συνέχισε να δουλεύει τακτικά – Φόνος στο Οριάν Εξπρές (1974), Ο άνθρωπος που θα γινόταν βασιλιάς (1975), Ρομπέν και Μάριαν (1976), με την Όντρεϊ Χέπμπορν, Η μεγάλη ληστεία του τρένου (1979), Οι ληστές του χρόνου (1981), Highlander (1986) και Το όνομα του ρόδου (1986), κερδίζοντας βραβείο της Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου για το τελευταίο έργο, το οποίο βασίστηκε στο βιβλίο του Ουμπέρτο Έκο. Ο Κόνερι κέρδισε τελικά Όσκαρ (καλύτερου δεύτερου ανδρικού ρόλου), για τον ρόλο του ως αστυνομικός του Σικάγο στα ίχνη του Αλ Καπόνε στην ταινία The Untouchables (1987), με συμπρωταγωνιστές τους Kevin Costner, Andy Garcia και Robert De Niro.
«Παγίδευση» και «ιπποτισμός»
Ο Κόνερι σε ηλικία σχεδόν 60 ετών, ανακηρύχθηκε από το περιοδικό People «ο πιο σέξι άνδρας εν ζωή». Αλλά ενώ το επαγγελματικό του έργο επικροτούνταν, οι προσωπικές του επιλογές συχνά δέχονταν πυρά. «Δεν ντρέπομαι να εκφράζω αυτό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια», δήλωσε το 1998, αφού του αρνήθηκαν να γίνει ιππότης στη Βρετανία λόγω της ενεργής υποστήριξής του στο Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας. (Θα χριστεί ιππότης, τελικά, από τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’ το 2000, φορώντας την παραδοσιακή ενδυμασία των Χάιλαντ). Το 1999, ο Κόνερι έλαβε το βραβείο Kennedy Center Honor for Lifetime Achievement, ενώ το 2006 έλαβε το βραβείο Lifetime Achievement του Αμερικανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου.
Το 2008 ο Κόνερι κυκλοφόρησε το βιβλίο «Being a Scot», ένα έργο το οποίο χαρακτηρίστηκε ως μια εξερεύνηση της πατρίδας του ηθοποιού και των ιδεολογιών της περισσότερο από μια παραδοσιακή αυτοβιογραφία.
Ο Κόνερι αποσύρθηκε δημοσίως από την υποκριτική, αν και δάνεισε τη φωνή του στην ταινία κινουμένων σχεδίων Sir Billi (2012). Το 2015, η σύζυγος του Κόνερι, Μισελίν, κατηγορήθηκε για φορολογική απάτη σε σχέση με την πώληση της μεγάλης έπαυλης του ζευγαριού στη Μαρμπέλα το 1998. Το ζευγάρι μετακόμισε στη συνέχεια στις Μπαχάμες με ενεργό δράση στην προστασία του περιβάλλοντος εκεί.
Ο Κόνερι πέθανε εκεί, στις Μπαχάμες, στον ύπνο του στις 31 Οκτωβρίου 2020. Σύμφωνα με το πιστοποιητικό θανάτου, πέθανε από πνευμονία, γήρας και κολπική μαρμαρυγή.
Το μαγευτικό ταξίδι στο σύμπαν του Οζ μέσα από την ταινία «Wicked» σάρωσε στο παγκόσμιο box office και έριξε από την κορυφή της πιο επιτυχημένης κινηματογραφικής μεταφοράς μιούζικαλ το «Mamma Mia!».
Μία «νέα αντίσταση» κατά του Ισραήλ θα εμφανισθεί στην Συρία παρά την πτώση του Μπασάρ αλ-Ασαντ και του καθεστώτος του, δήλωσε ανώτατος αξιωματούχος του Ιράν
Μετά τη δύσκολη νίκη της Παρτίζαν κόντρα στην Τσεντεβίτα, ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς ξέσπασε στις δηλώσεις του σχετικά με την κριτική που δέχονται οι προπονητές.
Φιλμ νουάρ λογική, σασπένς άλλης εποχής και άψογα στυλιζαρισμένη κινηματογράφηση. «Η Θεωρία του Σύμπαντος» του Τιμ Κρούγκερ εντυπωσιάζει και μπερδεύει.
