Ουΐλιαμ Σαίξπηρ: Οι αποδοκιμασίες του κοινού όταν ανέβηκε στο σανίδι τον οδήγησαν στο να γράψει ένα από τα αριστουργήματά του

Ήταν το 1603 όταν μία ομάδα ηθοποιών εμφανίστηκαν στη σκηνή του θεάτρου Globe για να παρουσιάσουν το έργο του Ben Jonson, Sejanus, μια τραγωδία για έναν Ρωμαίο στρατιώτη. Η παράσταση δεν πήγε όπως ήλπιζαν. Το κοινό δεν έκρυψε τη δυσαρέσκειά του για το θέαμα και ανταπέδωσε στους ηθοποιούς με σφυρίγματα και αποδοκιμασίες. Ένα μέλος του θιάσου ήταν και ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Η ταπεινωτική αυτή εμπειρία ωστόσο φαίνεται να τον επηρέασε με δημιουργικό τρόπο, καθώς όπως υποστηρίζει ένας ακαδημαϊκός τον βοήθησε να βελτιώσει τη συγγραφική του ικανότητα και να παραδώσει στην ανθρωπότητα ένα από τα αριστουργήματά του, τον Οθέλλο.

Ο John-Mark Philo, ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας (UEA), δήλωσε στον Observer ότι υπάρχει μια απροθυμία να σκεφτούμε τον Σαίξπηρ ως «οτιδήποτε άλλο εκτός από την τελειότητα» και ότι, αν και το περιστατικό με τις αποδοκιμασίες είναι γνωστό, η σημασία του έχει παραβλεφθεί. Ο ίδιος ανέλυσε αρχειακά στοιχεία, μαρτυρίες από το κοινό και τα ίδια τα έργα: «Όχι λιγότεροι από τέσσερις σύγχρονοι μάρτυρες, μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο συγγραφέας του Sejanus, Τζόνσον, πιστοποίησαν τις αποδοκιμασίες και τα σφυρίγματα με τα οποία υποδέχτηκε την παράσταση το κοινό στο Globe».

• Διαβάστε επίσης: Τουπάκ: Ο ράπερ που λάτρευε τον Σαίξπηρ

Η δημιουργική ικανότητα

«Παρά το γεγονός ότι οι κατάλογοι των ηθοποιών είναι γνωστοί και ότι γνωρίζουμε ότι ο Sejanus ήταν μια αποτυχία, δεν έχουμε ακόμη αναγνωρίσει το γεγονός ότι αυτό σημαίνει ότι ο ίδιος ο Σαίξπηρ χλευάστηκε και ότι ο ίδιος ήταν θύμα του πρώιμου σύγχρονου κοινού. Δεν έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε τον Σαίξπηρ με όρους αποτυχίας ή με όρους που τα πράγματα πάνε στραβά. Αναρωτιέμαι μήπως είμαστε απρόθυμοι να ενώσουμε τις τελείες επειδή έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε τον Σαίξπηρ σε σχέση με την επιτυχία».

Σημειώνοντας ότι τόσο ο Sejanus όσο και ο Οθέλλος γράφτηκαν το 1603 και παρουσιάστηκαν από τον ίδιο θεατρικό θίασο, τους King’s Men – με τον Richard Burbage, τον σημαντικότερο διάσημο ηθοποιό της εποχής, στους πρωταγωνιστικούς ρόλους – ο Philo υποστηρίζει ότι η επιτυχία και η αποτυχία ήταν μέρος της δημιουργικής διαδικασίας: «Μερικές φορές λειτουργεί, μερικές φορές πηγαίνει φρικτά στραβά. Ο Σαίξπηρ συμμετέχει σε αυτή τη διαδικασία και μαθαίνει από αυτήν. Όλος ο θίασος πειραματίζεται με νέες ιδέες».

Τα κοινά στα δύο έργα

Ο John-Mark Philo υποστηρίζει στη μελέτη του ότι τα δύο έργα παρουσιάζουν αρκετά κοινά αν και προφανώς ο Σαίξπηρ είναι το πρώτο βιολί έναντι του Τζόνσον. Από το πώς εξελίσσεται η υπόθεση των δύο έργων με τους κεντρικούς χαρακτήρες, έως φράσεις που είναι αρκετά όμοιες, μέχρι την αίσθηση που θέλουν να αποδώσουν, τα δύο κείμενα έχουν τόσα κοινά που δείχνουν πως ο Σαίξπηρ χρησιμοποίησε την τραυματική εμπειρία του ως ηθοποιός για να δημιουργήσει ένα θεατρικό κείμενο που έπαιρνε υπόψιν τις αντιδράσεις του κοινού με δημιουργικό τρόπο.

Η Έμα Σμιθ, καθηγήτρια Σπουδών Σαίξπηρ στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και εκδότρια του Shakespeare Survey, δήλωσε: «Νομίζω ότι δεν ήμασταν πρόθυμοι να σκεφτούμε τον Σαίξπηρ ως ηθοποιό. Υποθέσαμε ότι έμαθε για τα θεατρικά έργα όπως πολλοί από εμάς, διαβάζοντάς τα. Πρόκειται για μια θαυμάσια έρευνα».