Επιστροφή στα τείχη

Το σχόλιο καταγράφηκε και στο περιθώριο της τελευταίας συνεδρίασης του ΚΥΣΕΑ: βήμα βήμα τα τελευταία χρόνια και χωρίς τυμπανοκρουσίες, το νέο τείχος στην Ευρώπη στήνεται στον Εβρο. Δεν υπήρχε ενθουσιασμός στην ομάδα που το σχολίαζε – είναι η αναγκαιότητα που επιβάλλει τον συνοριακό αποκλεισμό που, έστω και με σφιγμένα δόντια από διάφορες πλευρές, έχει αποκτήσει και μια διακομματική αποδοχή. Στο τείχος, άλλωστε, είχαν προσβλέψει και οι υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ που διαχειρίστηκαν τις μεταναστευτικές ροές. Είναι κατανοητό ότι η φραγή των χερσαίων συνόρων είναι η μοναδική εναλλακτική που θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή – η άλλη θα ήταν οι σφαίρες και τα ναρκοπέδια. Πέραν του κόστους, ωστόσο, ο προβληματισμός που καταγράφεται και μεταξύ υπουργών έχει να κάνει με την αισθητική της χώρας. Ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να ξαναφέρει προσεχώς πολλά τείχη στην Ευρώπη, αλλά το ενδεχόμενο η μελλοντική διεθνής εικόνα της Ελλάδας να περνάει από τον Παρθενώνα, την Καλντέρα στη Σαντορίνη και τα φραγμένα 80 χιλιόμετρα στον Εβρο προκαλεί δυσανεξία. Αλλά παραμένει το βασικό αντίδοτο απέναντι σε μια καθοδηγούμενη απόπειρα εισβολής.

Κι αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα. Δεν είναι οι πρόσφυγες που αναζητούν τον δικό τους δρόμο για έναν τόπο ασφάλειας και προοπτικής. Εύκολα ή δύσκολα, η Ευρώπη θα μπορούσε να βρει μια φόρμουλα αντιμετώπισης μιας ελεγχόμενης κατάστασης. Αλλά μπροστά σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις και την «εργαλειοποίηση» του Προσφυγικού που επιδιώκει σχεδόν επί μία δεκαετία η Τουρκία, η Ελλάδα είναι αναγκασμένη να δημιουργήσει τα δικά της οχυρωματικά έργα. Το τείχος αναγκαστικά μεγαλώνει και με την ευρωπαϊκή αποδοχή, καθώς σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αναγνωρίζουν ότι διευκολύνονται κι εκείνες. Το ζητούμενο, συνεπώς, είναι τι προετοιμάζεται πίσω από το τείχος και γενικότερα ανατολικά της συνοριακής γραμμής του Εβρου. Ενα νέο «κύμα εισβολής» που σχεδόν προανήγγειλε χθες ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ακόμη κι αν συνδέεται με μια επιχείρηση για αλλαγή ατζέντας στο εσωτερικό, αποτελεί ένα από τα βασικά σενάρια για ένα θερμό φθινόπωρο που υπηρετεί τους τουρκικούς σχεδιασμούς.

Τα πρώτα σήματα μέσα στο καλοκαίρι έχουν ήδη διαβιβασθεί από την Αγκυρα, ενώ υπάρχει και το προηγούμενο του Φεβρουαρίου του 2020. Ο «υβριδικός πόλεμος» στον Εβρο βρίσκεται σταθερά προ των πυλών, έστω κι αν οι πρόσφυγες χρησιμοποιούνται πλέον από τον Ερντογάν για να εξωραΐσει την εικόνα του δικού του αυταρχισμού και να πλήξει την Ελλάδα στο πεδίο του ανθρωπισμού. Ο στόχος του Ερντογάν, ωστόσο, ξεπερνά το βεληνεκές των ελληνικών συνόρων – κάθε προσφυγικό κύμα πιέζει στο τέλος της μέρας συνολικά την ΕΕ. Ο τουρκικός εκβιασμός, συνεπώς, έχει ίσως και εξαρχής αποδέκτες στις Βρυξέλλες.

Τα ζητήματα αυτά βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας και της ελληνικής διπλωματίας. Ο Νίκος Δένδιας τα ανέδειξε χθες στο Ζάγκρεμπ, ξεφεύγοντας κι από το κλίμα τοξικότητας που διαμορφώθηκε στη Βουλή, θα τα ξαναβάλει τη Δευτέρα στο τραπέζι με τον Τζον Κέρι, στις συζητήσεις που – πέραν του κλίματος – θα επικεντρωθούν και στο Δίκαιο της Θάλασσας, όπως και στη νέα ατζέντα που θα ανοίξει στις ελληνογαλλικές σχέσεις στις αρχές Σεπτεμβρίου, όταν η νέα υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Κατρίν Κολονά βρεθεί για πρώτη φορά στην Αθήνα.

Ισως έχει τη σημασία του για τις ευρωπαϊκές ανησυχίες μπροστά στο ενδεχόμενο μιας νέας προσφυγικής κρίσης το ότι η Κολονά πριν από την Αθήνα έχει προγραμματίσει να βρεθεί στην Αγκυρα. Μπροστά σε μια τέτοια εξέλιξη είναι ξεκάθαρο ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να κινηθεί μόνη της – μια νέα απόπειρα εισβολής στον Εβρο προϋποθέτει μια ευρωπαϊκή απάντηση, σε μεγαλύτερο βαθμό από εκείνον που καταγράφηκε τον Φεβρουάριο του 2020. Η κυβερνητική πρόσκληση στην αντιπολίτευση να διαχωρίσει τα εθνικά ζητήματα από την εσωτερική σύγκρουση για τις παρακολουθήσεις δείχνει σε έναν βαθμό να βρίσκει ανταπόκριση – ακόμη κι αν διαμορφώνει μια παράλληλη ατζέντα.