James Webb: Πρώτο πορτρέτο πλανήτη εκτός του Ηλιακού Συστήματος

Λίγες εβδομάδες αφότου τέθηκε σε πλήρη λειτουργία, το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb μετέδωσε για πρώτη φορά άμεσες παρατηρήσεις ενός πλανήτη εκτός του Ηλιακού Συστήματος.

Από τους περίπου 5.000 εξωπλανήτες που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, σχεδόν όλοι ανακαλύφθηκαν μόνο με έμμεσες τεχνικές, καθώς είναι υπερβολικά μικροί και μακρινοί για να γίνουν άμεσα ορατοί.

Σχετικά λίγοι εξωπλανήτες είχαν παρατηρηθεί άμεσα στο παρελθόν, ωστόσο η υπέρυθρη όραση του νέου οργάνου, κόστους 10 δισ. δολαρίων, καθαρίζει την εικόνα και αναμένεται να ανοίξει νέο κεφάλαιο στη μελέτη μακρινών κόσμων.

«Είναι μια στιγμή-ορόσημο, όχι μόνο για το Webb αλλά και για την αστρονομία γενικά» δηλώνει σε ανακοίνωση της NASA ο Σάσα Χίνκλεϊ του Πανεπιστημίου του Έξετερ στη Βρετανία, επικεφαλής της διεθνούς ομάδας που παρουσίασε τις παρατηρήσεις.

Ο εξωπλανήτης HIP 65426 b ανακαλύφθηκε το 2017 στην κατεύθυνση του αστερισμού του Κένταυρου, περίπου 385 έτη φωτός από τη Γη.

Με μάζα 7 έως 12 φορές μεγαλύτερη από του Δία, είναι ένας αέριος γίγαντας χωρίς στερεή επιφάνεια και πιθανότατα χωρίς ζωή.

Είναι εξάλλου ένας πολύ νεαρός πλανήτης, ηλικίας μόλις 15-20 εκατομμυρίων ετών, συγκριτικά με τα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια της Γης.

Το πρώτο άμεσο πορτρέτο του HIP 65426 b τραβήχτηκε το 2017 από το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) στη Χιλή, ωστόσο η ανώτερη υπέρυθρη όραση του Webb αποκαλύπτει λεπτομέρειες που κανένα επίγειο τηλεσκόπιο δεν θα διέκρινε –η γήινη ατμόσφαιρα εμποδίζει τις παρατηρήσεις λόγω της υπέρυθρης λάμψης της.

Το Webb μπόρεσε εύκολα να ξεχωρίσει τον HIP 65426 b από το πολύ μεγαλύτερο και φωτεινότερο μητρικό άστρο του, καθώς η απόσταση των δύο σωμάτων είναι περίπου 100 φορές η απόσταση Γης – Ήλιου.

Δύο από τις κάμερες του Webb, οι οποίες βλέπουν στο εγγύς και το μέσο υπέρυθρο, διαθέτουν στεμματογράφους, δίσκους που μπλοκάρουν την εικόνα του άστρου για να γίνουν εμφανείς οι πλανήτες γύρω του.

Ήταν ένας τεχνικός άθλος, δεδομένου ότι ο HIP 65426 b είναι χιλιάδες φορές πιο αμυδρός από το μητρικό άστρο του στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος.

«Είναι εντυπωσιακό πόσο αποτελεσματικά λειτούργησαν οι στεμματογράφοι» επισήμανε ο Χίνκλεϊ.

«Ήταν σαν να έσκαβα για διαστημικό θησαυρό» σχολίασε ο Άαριν Κάρτερ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στη Σάντα Κρουζ, επικεφαλής της ομάδας που ανέλυσε τα δεδομένα.

«Στην αρχή το μόνο που μπορούσα να δω ήταν το φως του άστρου, όμως η προσεκτική επεξεργασίας της εικόνας μου επέτρεψε να αφαιρέσω αυτό το φως και να αποκαλύψω τον πλανήτη».

«Θα έρθουν πολλές ακόμα εικόνες εξωπλανητών, οι οποίες θα διαμορφώσουν τις γνώσεις μας για τη φυσική, τη χημεία και τον σχηματισμό τους» είπε. «Μπορεί ακόμα και να ανακαλύψουμε νέους πλανήτες».

Η μελέτη της ομάδας του δεν έχει υποβληθεί ακόμα σε ανεξάρτητο έλεγχο και παρουσιάζεται ως προδημοσίευση.