Πυρκαγές: Πώς το παρανάλωμα στην Αυστραλία επηρέασε ολόκληρο τον πλανήτη

Τεράστιες ποσότητες καπνού από πρωτοφανείς πυρκαγιές που σάρωσαν την Αυστραλία τη σεζόν 2019-2020 ανέβασαν τη θερμοκρασία στη στρατόσφαιρα και διόγκωσαν δραματικά την τρύπα του όζοντος, υποδεικνύει μελέτη.

Περισσότερα από 58 εκατομμύρια στρέμματα κάηκαν στις χειρότερες φωτιές που έχει ζήσει η Αυστραλία στην πρόσφατη ιστορία. «Υπήρχαν τμήματα των ακτών που παρέμειναν κάτω από ένα πέπλο καπνού για ολόκληρους μήνες» λέει η Νερίλι Άμπραμ του Αυστραλιανού Εθνικού Πανεπιστημίου στην Καμπέρα, επικεφαλής της δημοσίευσης στο Scientific Reports, επιθεώρηση του ομίλου Nature.

Ο καπνός από πυρκαγιές σπάνια ανεβαίνει μέχρι τη στρατόσφαιρα, η οποία βρίσκεται σε ύψος 10 έως 50 χιλιομέτρων, ωστόσο οι φωτιές στην Αυστραλία είχαν τέτοια έκταση και ένταση ώστε δημιούργησαν συνθήκες που ευνόησαν τη μεταφορά σωματιδίων αιθάλης σε ύψος άνω των 35 χιλιομέτρων.

Τα σωματίδια αιθάλης είναι μαύρα και απορροφούν την ηλιακή ακτινοβολία, οπότε θερμαίνουν και τον γύρω αέρα. Ως αποτέλεσμα, η θερμοκρασία της κατώτερης στρατόσφαιρας αυξήθηκαν κατά 3 βαθμούς Κελσίου πάνω από την Αυστραλία και κατά 0,7 βαθμούς σε παγκόσμιο επίπεδο.

Μια τέτοια άνοδος δεν έχει καταγραφεί από τη δραματική έκρηξη του ηφαιστείου Πινατούμπο στις Φιλιππίνες το 1991, έκρηξη που έστειλε στη στρατόσφαιρα μεγάλες ποσότητες τέφρας.

Η επίδραση των πυρκαγιών «ήταν ισοδύναμη με τις συνέπειες που θα βλέπαμε σε μια μέτρια ηφαιστειακή έκρηξη» σχολιάζει στον δικτυακό τόπο του Nature η δρ Άμπραμ. «Αυτό που ανακαλύπτουμε για την κλίμακα αυτών των πυρκαγιών είναι αξιοσημείωτο.

Η μελέτη βασίστηκε σε δορυφορικά δεδομένα για να παρακολουθήσει την κατανομή των σωματιδίων καπνού στη στρατόσφαιρα. Τα δεδομένα τροφοδοτήθηκαν σε μαθηματικά κλιματικά μοντέλα που συνεκτιμούν την επίδραση των σωματιδίων στο παγκόσμιο κλίμα.

Βλάβη στο στρώμα όζοντος

Σύμφωνα με το κλιματικό μοντέλο, ο καπνός επηρέασε και το στρώμα του όζοντος στη στρατόσφαιρα λόγω χημικών αντιδράσεων.

Ως αποτέλεσμα, η τρύπα του όζοντος που εμφανίζεται κάθε χρόνο την άνοιξη πάνω από την Ανταρκτική διογκώθηκε θεαματικά: «Τη χρονιά πριν από τις πυρκαγιές, είχαμε μια μικροσκοπική τρύπα του όζοντος» λέει ο Τζιμ Χέιγουντ του Πανεπιστημίου του Έξετερ, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Το 2020, μείναμε έκπληκτοι με την πολύ, πολύ βαθιά τρύπα του όζοντος» που παρέμεινε πάνω από την Ανταρκτική για περίπου πέντε μήνες.

Ο ακριβής μηχανισμός αλληλεπίδρασης ανάμεσα στον καπνό και την τρύπα του όζοντος παραμένει ασαφής, θα πρέπει όμως να διαλευκανθεί δεδομένου ότι η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη συχνότητα και την ένταση των ακραίων πυρκαγιών.

Το σίγουρο είναι ότι η μείωση του όζοντος στη στρατόσφαιρα απειλεί τη Γη, δεδομένου ότι προστατεύει τον πλανήτη από την επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου.