Wind Of Change: Έγραψε η CIA τον μεγαλύτερο ύμνο του ψυχρού πολέμου;

Με το στοιχειωτικό, σφυριχτό ρεφρέν του και τους στίχους εμπνευσμένους από τη Ρωσία που ξεπάγωνε σιγά σιγά κάτω από την επίδραση της έννοιας «glasnost», η δυναμική μπαλάντα «Wind of Change» των Scorpions του 1990, έδωσε μια ηχηρή παρουσία τις τελευταίες μέρες του ψυχρού πολέμου. Μια ξεκάθαρη μεταστροφή για το γερμανικό συγκρότημα, το οποίο προηγουμένως ήταν γνωστό για τα εξώφυλλα των άλμπουμ του σε στυλ Spinal Tap και την απειλή ότι «θα σας ταρακουνήσουμε σαν τυφώνας».

Το κάλεσμα του τραγουδιού για επαναπροσέγγιση αγκαλιάστηκε από τους Ανατολικοευρωπαίους καθώς το σιδηρούν παραπέτασμα έσβηνε. Τι θα γινόταν όμως αν αυτή η απίθανη τροπή στην καριέρα του συγκροτήματος έκρυβε μια ακόμα πιο παράξενη αλήθεια: ότι το τραγούδι γράφτηκε στην πραγματικότητα από τη CIA για να αποσταθεροποιήσει την ταλαντευόμενη Σοβιετική Ένωση;

Αυτή είναι η θεωρία συνωμοσίας που διερευνά ο βραβευμένος με το βραβείο Όργουελ Αμερικανός δημοσιογράφος Patrick Radden Keefe σε ένα podcast του 2020, το οποίο πήρε το όνομά του από το τραγούδι. Ο Keefe άκουσε για πρώτη φορά τη φήμη αυτή από κάποιον σύνδεσμό του στην κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών πριν από μια δεκαετία και έκτοτε τον ιντρίγκαρε. Ψάχνοντας να αλλάξει θεματολογία μετά από μία εξαντλητική έρευνα για βιβλίο σχετικά με τα προβλήματα της Βόρειας Ιρλανδίας, αποφάσισε να κάνει μια σειρά σχετικά με αυτό. «Το φανταζόμουν να είναι σαν ένα μεγάλο διεθνές κατασκοπευτικό θρίλερ, αν το είχαν σκηνοθετήσει οι αδελφοί Coen», γελάει.

Πράγματι, το Wind of Change αναπτύσσει γρήγορα μια συναρπαστική – αν και ελαφρώς παράλογη – αφήγηση, καθώς ο Keefe κυνηγά στοιχεία από τις ΗΠΑ μέχρι τη Ρωσία, κάνει πάρτι με οπαδούς σε μια συναυλία των Scorpions στο Κίεβο και προσπαθεί να πείσει βετεράνους πράκτορες της CIA να σπάσουν το πρωτόκολλο και να επιβεβαιώσουν αν η ελίτ της κατασκοπείας της Αμερικής είχε ή όχι έναν εκκολαπτόμενο τραγουδοποιό στις τάξεις της.

• Διαβάστε ακόμα: Μιχαήλ Γκορμπατσόφ: «Ζούμε σε έναν νέο κόσμο!» – Ο τελευταίος λόγος του το 1991, πριν «πεθάνει» η ΕΣΣΔ

Αν και παραδέχεται ότι η συγκεκριμένη υποτιθέμενη επιχείρηση μοιάζει ασήμαντη «όταν τη βάζεις δίπλα στα πραξικοπήματα που υποβοηθούνταν από τη CIA ή τις στοχευμένες δολοφονίες ή τα βασανιστήρια», εκείνη την εποχή το διακύβευμα ήταν μεγάλο. «Το 2020, κοιτάμε πίσω και λέμε: «Φυσικά το Τείχος του Βερολίνου θα έπεφτε, φυσικά η Σοβιετική Ένωση θα κατέρρεε», λέει. «Αλλά οι άνθρωποι στη CIA εκείνη την εποχή δεν το θεωρούσαν καθόλου δεδομένο. Υπήρχε η αίσθηση ότι η Σοβιετική Ένωση θα διαρκούσε για πάντα και η CIA έπρεπε να κάνει ό,τι μπορούσε για να το υπονομεύσει αυτό».

Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσει κάθε όπλο στο οπλοστάσιό της – συμπεριλαμβανομένου του πιο αμερικανικού πολιτιστικού εξαγώγιμου προϊόντος: του heavy rock. «Οι Σοβιετικοί αξιωματούχοι ήταν από καιρό νευρικοί για την ελεύθερη έκφραση που αντιπροσώπευε το ροκ και για το πώς θα μπορούσε να επηρεάσει τη σοβιετική νεολαία», λέει ο Keefe. «Η CIA έβλεπε τη ροκ μουσική ως πολιτιστικό όπλο στον ψυχρό πόλεμο. Το Wind of Change κυκλοφόρησε έναν χρόνο μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και έγινε αυτός ο ύμνος για το τέλος του κομμουνισμού και την επανένωση της Γερμανίας. Είχε αυτό το μήνυμα ήπιας ισχύος που η υπηρεσία πληροφοριών ήθελε να προωθήσει».

Photo: Wikimedia Commons

Η σαγηνευτική γοητεία του ροκ εξασφάλιζε ότι υπήρχε κοινό στο ανατολικό μπλοκ που διψούσε να καταναλώσει αυτό το μήνυμα. «Δεν μπορούσες να αγοράσεις δυτική μουσική στα δισκοπωλεία, μόνο μέσω της μαύρης αγοράς, και μπορούσες να μπλέξεις πολύ άσχημα επειδή άκουγες ένα συγκρότημα όπως οι Scorpions», εξηγεί ο Keefe. «Πήρα συνεντεύξεις από ανθρώπους στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη που είχαν διακινδυνεύσει τη σύλληψη. Αυτό το τραγούδι σήμαινε πολλά γι’ αυτούς».

Τελικά, η σχέση τους με τον «Άνεμο της Αλλαγής» θα υποτιμηθεί αν αποδειχθεί ότι ήταν κυνικά επινοημένη από την άλλη πλευρά; «Αυτό είναι ένα από τα ερωτήματα που διερευνούμε: τι σημαίνει για τον ακροατή να μάθει ότι ένα τραγούδι μπορεί να μην ήταν μια καθαρή έκφραση των συναισθημάτων του καλλιτέχνη αλλά ένα κομμάτι πολιτικής προπαγάνδας» λέει ο Keefe. «Αλλά δεν νομίζω ότι η CIA επινόησε τα συναισθήματα στο Wind of Change- υπήρχε μια αίσθηση εξάντλησης μέσα στο σοβιετικό μπλοκ, η οποία βοήθησε να επέλθει η αλλαγή. Το τραγούδι το αντανακλούσε αυτό, αλλά και ενέτεινε αυτό το συναίσθημα, κάτι που θα ήθελε η CIA».

Στην προσπάθειά του να βρει την αλήθεια, ο Keefe αποκαλύπτει μια μυστική ιστορία καλλιτεχνών, κινηματογραφιστών και μουσικών που συνεργάζονταν με τις υπηρεσίες κατασκοπείας της Αμερικής, με χαρακτήρες τόσο απίθανους όσο ο Louis Armstrong, η Nina Simone και οι χίπις της εποχής που έπαιζαν φολκ-ροκ με τους Nitty Gritty Dirt Band «να διασταυρώνονται με τους κόσμους της πολιτικής και της κατασκοπείας με τρόπο που μου έκανε τεράστια εντύπωση».

*Με στοιχεία από theguardian.com