«Δε θα σταματήσω ποτέ να λέω την ιστορία μου»: Τέλος στην ενοχοποίηση των θυμάτων βιασμού

Φανταστείτε να υποστείτε μια τρομακτική σεξουαλική επίθεση. Με μώλωπες και κλονισμένη, αφηγείστε τι συνέβη στην αστυνομία, για να σας γυρίσουν το παιχνίδι, ρωτώντας σας: «τι φορούσατε;».

«Ένα μπλε φόρεμα, μαύρο καλσόν και μπότες. Αυτό φορούσα», δήλωσε η Τζέσικα Λονγκ, θύμα σεξουαλικής βίας, η οποία αγωνίζεται για τα δικαιώματα των θυμάτων τα τελευταία έξι χρόνια. «Αυτό φορούσα τη νύχτα που με νάρκωσαν. Με βίασαν. Και με άφησαν μόνη μου να πεθάνω».

Αυτή και άλλες προσβλητικές ερωτήσεις τίθενται συστηματικά σε τραυματισμένα θύματα σε όλο τον κόσμο – επιρρίπτοντας την ευθύνη στους ώμους τους για ένα έγκλημα που διαπράχθηκε εις βάρος τους.

Για να αναδείξει την ενοχοποίηση των θυμάτων στην οποία αποσκοπούν αυτού του είδους τις ερωτήσεις, η αμερικανική οργάνωση για τα πολιτικά δικαιώματα Rise συνεργάστηκε με την Πρωτοβουλία Spotlight του ΟΗΕ για τη διοργάνωση μιας έκθεσης στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, με τίτλο «Τι φορούσες;», η οποία επιβεβαιώνει τη διάχυση της σεξουαλικής βίας σε όλους τους πολιτισμούς και υπογραμμίζει ότι το τι φοράει ένα θύμα, δεν θα πρέπει να έχει καμία σχέση με τη διερεύνηση ενός ειδεχθούς εγκλήματος.

• Διαβάστε ακόμα: ΟΗΕ: «Ιστορικό» ψήφισμα για τα θύματα βιασμού από τη Γενική Συνέλευση

Εικόνα από την έκθεση «Τι Φορούσες;» που ολοκληρώθηκε στις 31 Αυγούστου / Photo: YouTube

Η έκθεση «What Were You Wearing?» στα Ηνωμένα Έθνη προσκαλεί τους παρατηρητές να δουν τα ρούχα που φορούσαν όσοι επέζησαν μιας σεξουαλικής επίθεσης την ώρα της επίθεσής τους, αντιμετωπίζοντας και αντικρούοντας την έμμεση «ταμπελοποίηση» των θυμάτων που εμπεριέχει αυτή η ερώτηση.

Με συμμετοχές επιζώντων, συμπεριλαμβανομένης της Πάρις Χίλτον, καθώς και του Αναπληρωτή Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και άλλων αξιωματούχων, το βίντεο αυτό δείχνει πώς η εκστρατεία της Rise και της πρωτοβουλίας Spotlight μετατοπίζει την ευθύνη για τις σεξουαλικές επιθέσεις εκεί που πρέπει: αποκλειστικά στους δράστες.

• Διαβάστε ακόμα: Στον Άρειο Πάγο η Γεωργία Μπίκα – Αποφασισμένη να φτάσει μέχρι και το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι το 35 τοις εκατό όλων των γυναικών παγκοσμίως έχουν επιβιώσει από σεξουαλική βία, αλλά η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών δεν είχε υιοθετήσει ποτέ ψήφισμα που να επικεντρώνεται αποκλειστικά στην προστασία των επιζώντων σεξουαλικής βίας.

Ευτυχώς αυτό άλλαξε μόλις τώρα με το «ιστορικό» όπως χαρακτηρίστηκε το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, το οποίο προτρέπει τα κράτη να λάβουν αποτελεσματικά μέτρα ώστε να επιτρέψουν στα θύματα σεξουαλικής βίας την πρόσβαση στη δικαιοσύνη.

Το ψήφισμα, που έγινε δεκτό με επευφημίες και χειροκροτήματα, υπογραμμίζει ιδιαίτερα τη σημασία που έχει για τα θύματα η «ταχεία και απρόσκοπτη πρόσβαση» στη δικαιοσύνη, η ανάγκη «ενίσχυσης» της διεθνούς συνεργασίας και της προστασίας των δικαιωμάτων των γυναικών.

Αναζήτηση για δικαιοσύνη

Το 35% των γυναικών παγκοσμίως, δηλαδή πάνω από το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, που έχουν επιβιώσει από σεξουαλική βία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ισοδυναμεί με τον συνολικό πληθυσμό της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης. Ο βιασμός αποτελεί επιδημία. Ο ρουχισμός είναι άσχετος, δεν αποτελεί ποτέ πρόσκληση για βία και δεν προκαλεί επιθέσεις. Οι δράστες το κάνουν.

«Το τι φορούσα δεν θα έπρεπε να έχει σημασία», δήλωσε η Samantha McCoy, δικηγόρος και ακτιβίστρια από το Τέξας, η οποία έχει βιαστεί. Από το 2018, μέσω της ακούραστης προςσπάθειάς της, η Samantha έχει επιτύχει να υποστηρίξει τη θέσπιση νέας νομοθεσίας για το θέμα, στην Ιντιάνα και το Τέξας. Και συνεχίζει να επιδιώκει τη νομική μεταρρύθμιση, για λογαριασμό όλων των επιζώντων.

Photo: YouTube

Photo: YouTube

Αλλάζοντας την αφήγηση

Στον κόσμο της μόδας, η ερώτηση «τι φορούσατε;» μπορεί να ενδυναμώσει, να εξυμνήσει τη δημιουργικότητα και να σηματοδοτήσει την επιρροή. Αλλά για τους επιζώντες σεξουαλικής βίας, γίνεται ένα τελετουργικό κατηγορίας.  Η αναπληρώτρια γενική γραμματέας Amina J. Mohammed παρατήρησε ότι «θέτοντας το ερώτημα «Τι φορούσες;», η έκθεση αυτή αντιστρέφει την αφήγηση σχετικά με την εξύβριση και την ενοχοποίηση των θυμάτων».

«Καθρεφτίζει την ποικιλομορφία των ανθρώπων που βιώνουν βία σε κάθε περιοχή του κόσμου, συμπεριλαμβανομένου ενός δίχρονου παιδιού και αποδεικνύει με μεγαλύτερη σαφήνεια από ό,τι θα μπορούσε να καταδείξει οποιοδήποτε νομικό επιχείρημα, ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια δέχονται επιθέσεις ανεξάρτητα από το τι φορούν», είπε.  Ο πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης Abdulla Shahid δήλωσε ότι το έκθεμα «υπογραμμίζει την πραγματικότητα ότι η απειλή του βιασμού πλανάται πάνω από τις ζωές όλων των γυναικών, ανεξάρτητα από τη θέση τους στη ζωή, το επάγγελμά του ή τις ενδυματολογικές τους επιλογές».

«Αυτή η έκθεση θα πρέπει να αποτελέσει καταλύτη για να ωθήσει σημαντικές συζητήσεις σχετικά με τη συλλογική μας ευθύνη για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών».

«Απαντώντας με τόλμη στο ερώτημα και δείχνοντας στον κόσμο τι φορούσαμε» Αντιπροσωπεύοντας καθεμία από τις πέντε περιφερειακές ομάδες του ΟΗΕ, κούκλες ήταν ντυμένες με τα ρούχα που φορούσαν οι γυναίκες όταν δέχονταν σεξουαλική επίθεση – 103 συνολικά, συμβολίζοντας το 1,3 δισεκατομμύριο επιζώντες σεξουαλικής βίας σε όλο τον κόσμο. «Φορέθηκαν από γυναίκες και κορίτσια που απλώς συνέχιζαν την καθημερινή τους ζωή – μέχρι που δέχθηκαν επίθεση», δήλωσε ο αναπληρωτής επικεφαλής του ΟΗΕ. «Κανείς δεν πρέπει να δέχεται επίθεση με βάση την επιλογή του ρούχου του. Κανείς δεν πρέπει να κακοποιείται. Τελεία και παύλα».

Η Amanda Nguyen, διευθύνουσα σύμβουλος και ιδρύτρια του Rise και θύμα βιασμού και η ίδια υπογράμμισε ότι «απαντώντας με τόλμη στο ερώτημα και δείχνοντας στον κόσμο τι φορούσαμε, αρπάζουμε μια ευκαιρία να ανοίξουμε τα μυαλά και να αλλάξουμε τη στάση σχετικά με το πώς μοιάζει η σεξουαλική επίθεση».

Photo: YouTube

Photo: YouTube

Αλλαγή νοοτροπίας

Η Kadijatu Grace, θύμα βιασμού, περιέγραψε τον εαυτό της ως «τυχερή» που μπορεί να μιλήσει για εκείνους που δεν μπορούν, «όπως η νεαρή Khadija, η συνονόματή μου, που βιάστηκε και σκοτώθηκε πριν από δύο χρόνια». Υπενθύμισε ότι όταν ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος στη Σιέρα Λεόνε, οι αντάρτες απήγαγαν και βίαζαν κορίτσια. Τότε 13 ετών, η μητέρα της νεαρής έφηβης αγόρασε ένα εισιτήριο για πλοίο και σε απόγνωση εμπιστεύτηκε τη διαφυγή της Kadijatu σε έναν άγνωστο.

«Με πήγε εκεί που ήταν οι μηχανές, για να μην ακούσει κανείς, με έπιασε από τον λαιμό, μου έβαλε τα χέρια πίσω από την πλάτη, έκλεισε το στόμα μου με το πουκάμισό του, προειδοποίησε ότι θα με πετάξει στη θάλασσα αν μιλήσω και απείλησε ότι θα επιστρέψει και θα σκοτώσει τη μητέρα μου», αφηγήθηκε. Χρειάστηκε χρόνος, αλλά η Kadijatu κατάφερε τελικά να αναγνωρίσει ότι βιάστηκε χωρίς να φταίει η ίδια.

«Νόμιζες ότι με έσπασες, αλλά μου έδωσες βήμα», είπε θριαμβευτικά. Τώρα, «δεν θα σταματήσω ποτέ να λέω την ιστορία μου».

Αλλαγή του συστήματος

Το 2019, η Britney Lane δέχθηκε σεξουαλική επίθεση από έναν συνάδελφό της κατά τη διάρκεια μιας βραδινής εξόδου με φίλους.  «Επανέλαβα την ιστορία μου πολλές φορές εκείνη την ημέρα, ξεκινώντας από την τοπική αστυνομία και καταλήγοντας στο προσωπικό δύο διαφορετικών νοσοκομείων. Η πρώτη ερώτηση που μου έκαναν σχεδόν όλοι οι αστυνομικοί και οι γιατροί ήταν: τι φορούσατε;». Τη στιγμή της επίθεσης, ο αστυνομικός που πήρε την κατάθεσή της συμβούλευσε την Britney να μην υποβάλει μήνυση, λέγοντας ότι δεν φαίνεται να υπάρχουν αρκετά στοιχεία.

«Όπως και πολλοί άλλοι επιζώντες, ήμουν γεμάτη ντροπή, ντροπή και ενοχές», είπε. «Δεν μπορώ να αλλάξω αυτό που μου συνέβη εκείνο το βράδυ, αλλά μπορώ να εργαστώ για να αλλάξω το σύστημα ώστε να διασφαλίσω ότι κανείς δεν θα βρεθεί ξανά στη θέση μου».

Photo: YouTube

Υποστήριξη της δικαιοσύνης

Η Amanda θυμάται ακόμα ότι πέρασε έξι ώρες στο νοσοκομείο τη νύχτα μετά το βιασμό της. «Ένιωθα τόσο μόνη».  Την πρώτη φορά που είπε την ιστορία της σε δημόσιους λειτουργούς, η γυναίκα που αργότερα ίδρυσε το Rise, πήγε σπίτι της και έκλαιγε.

«Δεν τους ενδιέφερε. Αλλά το επόμενο πρωί, σηκώθηκα και πήγα ξανα».  Καθ’ οδόν για να μιλήσει στο Κογκρέσο, ο οδηγός Uber της Amanda τη ρώτησε πού πηγαίνει. Αφού του το είπε, άρχισε να κλαίει, λέγοντάς της ότι και η κόρη του βιάστηκε. «Μπορώ να σας σφίξω το χέρι;» ρώτησε κατά την άφιξή τους. «Σας ευχαριστώ πολύ που αγωνίζεστε για την κόρη μου».

Η Πάρις Χίλτον, εγγονή του Αμερικανού ξενοδοχειακού κολοσσού, σε ηλικία 16 ετών, βιάστηκε χωρίς να το καταλάβει. Το μόνο που θυμάται είναι ότι ξύπνησε από δύο άνδρες με χειροπέδες στα χέρια. Νοσηλεύτηκε σε κέντρο θεραπείας. «Επί δύο χρόνια υπέμεινα σωματική, ψυχολογική και σεξουαλική κακοποίηση από το προσωπικό. Ένιωθα τόσο αδύναμη. Βρίσκομαι εδώ σήμερα επειδή αυτή η κακοποίηση εξακολουθεί να συμβαίνει», δήλωσε.