Ζαπορίζια: Πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος για πυρηνική καταστροφή – Τρόμος για το εργοστάσιο

Η κατάσταση στη Ζαπορίζια ανησυχεί όλο τον πλανήτη αφού οι εχθροπραξίες ανάμεσα σε Ουκρανία και Ρωσία συνεχίζονται πέριξ του πυρηνικού σταθμού. Μόσχα και Κίεβο αλληλοκατηγορούνται για ό, τι συμβαίνει με τον κίνδυνο για πυρηνικό δυστύχημα να έχει αυξηθεί δραματικά, όπως προειδοποιεί και ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ).

Μάλιστα, μέλη της ομάδας του ΔΟΑΕ έχουν μείνει στο εργοστάσιο για να συνεχίσουν τις έρευνές τους.

• Διαβάστε επίσης: Οι δυνάμεις του Κιέβου έπληξαν ρωσική βάση στο Ενερχοντάρ, όπου βρίσκεται ο σταθμός της Ζαπορίζια

Η Washington Post σημειώνει ότι ο πυρηνικός σταθμός στη Ζαπορίζια, η μεγαλύτερη τέτοια εγκατάσταση στην Ευρώπη, έχει μετατραπεί σε ένα από τα πιο ευαίσθητα σημεία του πολέμου.

Η γνωστή αμερικανική εφημερίδα θυμίζει ότι αμέσως μετά την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, αυτά κατέλαβαν το εργοστάσιο, στην πρώτη περίπτωση κατά την οποία ένας πυρηνικός σταθμός καταλήφθηκε ως λάφυρο πολέμου. Η επίθεσή τους προκάλεσε πυρκαγιά στο συγκρότημα, αν και οι ζημιές ήταν περιορισμένες.

Από τον Ιούλιο, οι βομβαρδισμοί με στόχο το εργοστάσιο, για τους οποίους η Ρωσία και η Ουκρανία κατηγορούν η μία την άλλη, αυξήθηκαν και έγιναν σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Και οι δύο πλευρές έχουν συμφέρον να τονίζουν τους κινδύνους. Παρόλα αυτά, ο ΔΟΑΕ λέει ότι η φυσική ακεραιότητα του εργοστασίου έχει παραβιαστεί και το ενδεχόμενο πυρηνικής καταστροφής είναι υπαρκτό.

Στη συνέχεια η Washington Post απαντάει σε μια σειρά κομβικά ερωτήματα.

Τι υπάρχει στη Ζαπορίζια

Η κατασκευή του εργοστασίου ξεκίνησε το 1981 – πέντε χρόνια πριν από την καταστροφή στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ, περίπου 500 χιλιόμετρα μακριά – όταν η Ουκρανία ήταν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης.

Ένας έκτος αντιδραστήρας προστέθηκε το 1995, αφού η Ουκρανία απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Μόσχα. Το εργοστάσιο βρίσκεται στο Φράγμα της Κακόβκα στον ποταμό Δνείπερο και έχει συνολική ισχύ 5,7 γιγαβάτ, αρκετή για να τροφοδοτήσει περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια σπίτια.

Ανήκει στην Energoatom, τον εθνικό φορέα εκμετάλλευσης πυρηνικών εγκαταστάσεων της Ουκρανίας, και έχει σχεδιαστεί για να παρέχει το ένα πέμπτο των αναγκών της Ουκρανίας σε ηλεκτρική ενέργεια.

Αρχικά βασίστηκε στη Ρωσία για το ουράνιο που τροφοδοτεί τους αντιδραστήρες της, αλλά σήμερα τέσσερις από τις έξι μονάδες χρησιμοποιούν καύσιμα από την αμερικανική Westinghouse Electric Co. Αφού οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν τον χώρο στις αρχές Μαρτίου, η Μόσχα έστειλε μηχανικούς της Rosatom, της κρατικής εταιρείας πυρηνικής ενέργειας, για να επιβλέπουν τις εργασίες χρησιμοποιώντας τους υπάρχοντες Ουκρανούς τεχνικούς.

Ποιοι είναι οι στόχοι της Ρωσίας

Ένα πυρηνικό εργοστάσιο είναι πολύτιμο πολεμικό λάφυρο. Η κατασκευή του συγκροτήματος θα κόστιζε σήμερα περισσότερα από 40 δισεκατομμύρια δολάρια. Αν και η ενέργεια εξακολουθεί να ρέει στους Ουκρανούς καταναλωτές, σύμφωνα με τον διαχειριστή του δικτύου Ukrenergo, Ρώσοι μηχανικοί έχουν καταστρώσει σχέδια για τη σύνδεση του εργοστασίου με το δίκτυο της Ρωσίας και για τη χρέωση της κυβέρνησης της Ουκρανίας για την όποια παραγωγή θα παρέμενε για την Ουκρανία.

Επιπλέον, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών λένε ότι η Ρωσία πιθανότατα χρησιμοποιεί το εργοστάσιο για να θωρακίσει στρατεύματα και εξοπλισμό, προβλέποντας ότι η ευαισθησία της εγκατάστασης την προστατεύει από ισχυρές επιθέσεις.

Η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει την ευρύτερη περιοχή για να ξεκουράζει τις δυνάμεις της τη νύχτα και έχει εξαπολύσει επιθέσεις πυροβολικού μεγάλου βεληνεκούς από παρακείμενες περιοχές, είπαν οι αξιωματούχοι στην Washington Post. Η Ουκρανία έχει κυκλοφορήσει φωτογραφίες που δείχνουν ρωσικά τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού κοντά σε κρίσιμες υποδομές της Ζαπορίζια.

Πώς οι εχθροπραξίες έχουν επηρεάσει το εργοστάσιο

Ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας και μέλος της ομάδας επιθεωρητών που έφτασε στη Ζαπορίζια στις 31 Αυγούστου, δήλωσε ότι ήταν «προφανές ότι το εργοστάσιο και η φυσική ακεραιότητα του εργοστασίου έχουν παραβιαστεί αρκετές φορές».

Κατά τη διάρκεια δύο ημερών βομβαρδισμών γύρω από την εγκατάσταση στις αρχές Αυγούστου, οβίδες προσγειώθηκαν κοντά σε αναλωμένα πυρηνικά καύσιμα που βρίσκονταν σε αποθήκη και τραυμάτισαν έναν εργαζόμενο στη Ζαπορίζια, σύμφωνα με την Energoatom. Η Ουκρανία και η Ρωσία κατηγόρησαν η μία την άλλη για τους βομβαρδισμούς, γεγονός που ώθησε τον Γκρόσι να δηλώσει ότι υπήρχε «πολύ πραγματικός κίνδυνος πυρηνικής καταστροφής».

Ποια είναι τα ρίσκα

Η Σουρίγια Τζαγιάντι, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ, ο οποίος συμβούλευε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σχετικά με τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ουκρανίας, λέει ότι η Ζαπορίζια «μπορεί να αντέξει μεγαλύτερη κακομεταχείριση».

Σε αντίθεση με τους αντιδραστήρες στο Τσερνόμπιλ – ένας από τους οποίους εξερράγη, μολύνοντας περίπου 150.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα στη Λευκορωσία, τη Ρωσία και την Ουκρανία με ραδιενεργό νέφος – εκείνοι στη Ζαπορίζια περιβάλλονται από κατασκευές περιορισμού από σκυρόδεμα και χάλυβα που έχουν σχεδιαστεί για να σταματήσουν την απελευθέρωση ραδιενέργειας.

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι. Η διατήρηση της ψύξης των αντιδραστήρων απαιτεί συνεχή ροή ηλεκτρικού ρεύματος. Μια διακοπή ρεύματος θα μπορούσε να προκαλέσει τη λεγόμενη τήξη, όπου, στη χειρότερη περίπτωση, το καύσιμο του αντιδραστήρα θερμαίνεται τόσο πολύ που διαρρηγνύει τα τοιχώματα συγκράτησης και απελευθερώνεται στο εξωτερικό περιβάλλον. Αυτό συνέβη στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία το 2011, όταν ένα τσουνάμι κατέστρεψε τις εφεδρικές γεννήτριες του εργοστασίου.

Ένας άλλος κίνδυνος προέρχεται από τις δεξαμενές αναλωμένων καυσίμων, τις οποίες η Ζαπορίζια διαθέτει σε αφθονία. Σε περίπτωση που μια δεξαμενή αποθήκευσης χτυπηθεί από βόμβα ή οβίδα, τα καύσιμα που εκτίθενται στον αέρα θα μπορούσαν να αντιδράσουν και να απελευθερώσουν ραδιενεργά σωματίδια – με σοβαρότητα που εξαρτάται από την ηλικία των καυσίμων.

Ποιο είναι το συμφέρον των δύο πλευρών να τονίζουν τους κινδύνους

Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου με έδρα τις ΗΠΑ δήλωσε ότι η Μόσχα φαίνεται να παίζει με τους φόβους μιας πυρηνικής καταστροφής μεταξύ των συμμάχων της Ουκρανίας σε μια προσπάθεια να μειώσει την υποστήριξή τους προς τη χώρα.

Από την πλευρά τους, οι ουκρανικές αρχές επιθυμούν να αξιοποιήσουν τις πυρηνικές ανησυχίες για να πιέσουν το αίτημά τους να αποχωρήσουν τα ρωσικά στρατεύματα. Σε μια ομιλία που προειδοποίησε για την απειλή της Ζαπορίζια, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε: «Το βασικό είναι ότι χρειάζεται διεθνής πίεση για να αναγκαστούν οι κατακτητές να αποχωρήσουν αμέσως».

Ποια μέτρα έχουν παρθεί

Μετά την αρχική τους επιθεώρηση, ορισμένοι επιθεωρητές του ΔΟΑΕ παρέμειναν στο εργοστάσιο ως «μόνιμοι εμπειρογνώμονες», δήλωσε ο Γκρόσι. Θα παραμείνουν ως ουδέτεροι παρατηρητές που μπορούν να παρέχουν εκτιμήσεις για τους πιθανούς κινδύνους που προκαλούνται από τον πόλεμο. Η παρουσία αμερόληπτων παρατηρητών θα μπορούσε να βοηθήσει στην απόδοση ευθυνών για επιθέσεις.