Είναι όχι μόνον υπεύθυνο αλλά και επισφαλές να σκιαγραφήσει κανείς προσωπικότητες του ελληνικού πολιτικού βίου, όπως ο Ανδρέας Παπανδρέου, που είτε μας αρέσει, είτε όχι, στη Μεταπολίτευση του 1975, μέχρι και τον θάνατό του, η Ελλάδα γνώρισε και έγραψε σελίδες δημοκρατικής ανάτασης, αλλά και Διχασμού. Κυρίως ημέρες ισονομίας και ισοπολιτείας για εκατομμύρια μη προνομιούχους, ανθρώπους της αγωνίας και του μόχθου.

Η πρώτη επαφή μου με τον Ανδρέα Παπανδρέου έγινε το Σεπτέμβρη του 1975, σε απέριττη μονοκατοικία του Ψυχικού. Ως ρεπόρτερ της επανεκδοθείσας «Αθηναϊκής» του μακαρίτη δημοκράτη και αντιμοναρχικού μπάρμπα Γιάννη Παπαγεωργίου, είχα το προνόμιο να πάρω από τον Ανδρέα την πρώτη πολιτική συνέντευξη και να φωτογραφηθώ μαζί του στον κήπο εκείνης της μονοκατοικίας.

Την ίδια εκείνη ημέρα της συνέντευξης αυτής συνεδρίαζε στο καθιστικό του σπιτιού του η πρώτη κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ (Γιάννης Αλευράς, Γιάννης Κουτσοχέρας, Απόστολος Κακλαμάνης, Γιάννης Χαραλαμπόπουλος, Σύλβα Ακρίτα, Γιώργος Παπαδημητρίου, Νίκος Βγενόπουλος, Γιάννης Σκουλαρίκης, Γιάννης Ψαράκης, Γιάννης Φλώρος, Γιάννης Παπασπύρου). Παρέδωσα στον αρχηγό του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος γραπτές τις ερωτήσεις της συνέντευξης και αποχώρησα.

Την μεθεπόμενη ημέρα οι αναγνώστες της «Αθηναϊκής» μάθαιναν από τη συνέντευξη, ανάμεσα σ’ άλλα και ότι:

·       Το ΠΑΣΟΚ αποτελεί την πιο θαρραλέα προοδευτική προέκταση της Ενώσεως Κέντρου-Νέων Δυνάμεων του Γεωργίου Μαύρου.

·       Στόχος του πρωτοεμφανιζόμενου ΠΑΣΟΚ η γενναία αναδιανομή του Εθνικού Εισοδήματος, με τις αγροτικές συντάξεις και την κατάργηση των πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων.

·       Το άνοιγμα των σχέσεων με τον αραβικό κόσμο ήταν βασική προτεραιότητα του Κινήματος.

·       Η σύμπηξη προοδευτικού μετώπου με τα σοσιαλιστικά κόμματα της τότε ΕΟΚ (Φρανσουά Μιττεράν, Φελίπε Γκονζάλες, Μάριο Σοάρες, Μπετίνο Κράξι, Ούλοφ Πάλμε, Μπρούνο Κράϊσκι, κ.α.). Το μέτωπο αυτό στην κατοπινή του πορεία οδήγησε στα ευεργετικά αποτελέσματα της λειτουργίας του ΜΟΠ (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα).

·       Η παλιννόστηση των περίπου 60 χιλιάδων πολιτικών προσφύγων από τις χώρες του ανατολικού μπλοκ αποτελεί το σταθερότερο βήμα εθνικής συμφιλίωσης.

·       Τριμερής συνεδρίαση εργοδοτών-εργαζομένων, για από κοινού λήψη αποφάσεων ομαλής συνεργασίας κεφαλαίου και εργασίας.

Το κοινωνικό κράτος

Τα 100 και πλέον περιφερειακά Κέντρα Υγείας, που κυριολεκτικά έσωσαν από τη φυγή των ασθενών στα μεγάλα αστικά κέντρα, έδωσαν άλλη διάσταση στην κοινωνική πολιτική του ΠΑΣΟΚ. Εξίσου εντυπωσιακή η δημιουργία νέων υπερμοντέρνων κρατικών νοσοκομείων στο κέντρο και την περιφέρεια.

Τα γήπεδα αθλοπαιδιών, γυμναστήρια, κολυμβητήρια μαζί με εξίσου αμέτρητα μοντέρνα κτίρια της πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, άλλαξαν επί τα βελτίω το ρυθμό της ζωής στο Κέντρο και την Περιφέρεια.

Η μεταρρύθμιση του Οικογενειακού Δικαίου ευνόησε αφάνταστα το γυναικείο φύλο, με την κατάργηση της μεσαιωνικής προίκας και των εις βάρος των γυναικών μισθολογικών υποβαθμίσεων.

Σημαντική μεταρρύθμιση ήταν και η αποποινικοποίηση της μοιχείας. Έτσι καταργήθηκαν οι επ’ αυτοφώρω συλλήψεις και βάρβαρες δημόσιες διαπομπεύσεις-κατά κανόνα γυμνών ή ημίγυμνων-των μοιχών!

Το πέρασμα της Μελίνας Μερκούρη από το υπουργείο Πολιτισμού ευνόησε το θεσμό των θεατρικών μονάδων στην επαρχία, ενώ ανάλογη ήταν και η δημιουργία μουσικών σχολείων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Η τρίτη ηλικία

Στη δειγματοληπτική αυτή αναφορά στο κυβερνητικό έργο του ΠΑΣΟΚ θα ήταν παράλειψη η μη αναφορά στα ΚΑΠΗ (Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων). Θεσμός πρωτόγνωρος υπέρ της Τρίτης Ηλικίας που απέσυρε τους ηλικιωμένους από το περιθώριο της ζωής και του ενέταξε στο χώρο των ισότιμων ενεργών πολιτών, με πολιτισμένα εντευκτήρια, πρώτες βοήθειες, στοιχειώδη μέριμνα υγείας, εκδρομές, επισκέψεις σε θέατρα και μουσεία κ.α. Τα ίδια αυτά εντευκτήρια λειτουργούν μέχρι σήμερα ως χώροι αναψυχής κατά τους θερινούς καύσωνες, αλλά και θαλπωρής στους παγετούς…

Μικροψυχίες και ιδιαιτερότητες

Μελανό σημείο στη νεώτερη πολιτική μας ιστορία, το στημένο από την αριστερο-δεξιά σύμπραξη Ειδικό Δικαστήριο με βασικό κατηγορούμενο τον ίδιο τον Ανδρέα Παπανδρέου. Αυτή η ανατρεπτική σύμπραξη δύο πολιτικών αντιπάλων για την καταδίκη και ανατροπή ενός σοσιαλοδημοκράτη ηγέτη αποτέλεσε και παγκόσμια πρωτοτυπία!

Το αποτέλεσμα ήταν η αθώωση του Ανδρέα. Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ στα κατοπινά κατηγορητήρια εις βάρος του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, για υποκλοπές σε τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, αλλά και για το σκάνδαλο της ιταλικής Καλτσεστρούτσι, ο Ανδρέας Παπανδρέου λοιπόν έκλεισε με δική του πρωτοβουλία τον φάκελο μιας αντεκδικητικής παραπομπής του πολιτικού του αντιπάλου στο Ειδικό Δικαστήριο, προτιμώντας έτσι την πολιτική συνδιαλλαγή.

Η συνάντηση του Ανδρέα Παπανδρέου με τον γράφοντα αυτό το κείμενο, έγινε στην απέριττη μονοκατοικία του στο Ψυχικό. Την ίδια αυτή ημέρα ο Ανδρέας μου έδινε την πρώτη πολιτική του συνέντευξη για λογαριασμό της επανεκδοθείσας στη Μεταπολίτευση «Αθηναϊκής».

Τα λάθη του Κινήματος

Ο λαϊκισμός είναι παμπάλαια παιδική, αγιάτρευτη ασθένεια στον ελληνικό πολιτικό βίο. Από την εποχή του Δηλιγιάννη, του Βούλγαρη, του βασιλιά Κωνσταντίνου («Ελιά, ελιά και Κώτσο-βασιλιά») ίσαμε σήμερα.

Από τα φιλοκατήγορα αυτά «χούγια» δεν γλίτωσαν και οι πρώτες μεταδικτατορικές δυνάμεις.

Στον Κωνσταντίνο Καραμανλή χρεώθηκε από τους ενδοκομματικούς του αντιπάλους η «σοσιαλμανία» δηλαδή η κρατικοποίηση (επί το ελαφρότερο… κοινωνικοποίηση τραπεζών και επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας-Public Utilities-με στόχο την εξόντωση μη αρεστών γιγάντων του ιδιωτικού κεφαλαίου).

Στον Ανδρέα Παπανδρέου και το περιβάλλον του αποδίδεται η επίδοσή του στις ζεϊμπεκιές και άλλα λαϊκιστικά δρώμενα. Ο ίδιος από κακούς υπολογισμούς μετά βίας απέσεισε κάποιες ευθύνες για τα κουτσομπολιά γύρω από την ιδιωτική του ζωή. Έτσι, μέχρι τα στερνά της ζωής του θα μπορούσε να κρατήσει όχι 90% αλλά 100% αλώβητη την υστεροφημία του…

Και τελειώνω με την άκρως θαρραλέα δήλωση του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, αναφορικά με τα πλην της πορείας του Κινήματος.

Ήταν η ημέρα της πρώτης συνέντευξής του στο Ζάππειο Μέγαρο, μετά την επάνοδό του, από το Χέρφιλντ της Αγγλίας, όπου έκανε σοβαρότατη εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς.

Κυριολεκτικά ελλιποβαρής κατά 20 τουλάχιστον κιλά έπλεε στο κοστούμι του της προεγχειρητικής περιόδου. Η αίθουσα συνεντεύξεων ασφυκτικά γεμάτη από κόσμο, κομματικούς υπαλλήλους και φίλους και των δύο φύλων. Παρών σύσσωμος ο ελληνικός και ξένος Τύπος με τα αντίστοιχα ηλεκτρονικά media.

Η ίδια αυτή αίθουσα ντουμανιασμένη, από τους καπνούς των τσιγάρων. Σταχτοδοχεία δεν υπήρχαν, αλλά οι θεριακλήδες, άντρες και γυναίκες έκαναν χωνί διάφορα έντυπα (μπροσούρες ιλλουστρασιόν) για να ρίχνουν στάχτες και αποτσίγαρα. Όσοι δεν είχαν τέτοια χωνιά έριχναν τις στάχτες και τις γόπες στο κατακάθι του καφέ σε πλαστικά ποτήρια.

Ο συντονιστής της πρες κόμφερανς ή παρέλειψε ή φοβήθηκε να ζητήσει από το μικρόφωνο να σταματήσουν το κάπνισμα. Έτσι, ο ταλαιπωρημένος Ανδρέας κολυμπούσε και αυτός στο κομματικό ντουμάνι, παρά τη σοβαρότατη μετεγχειρητική κατάστασή του.

Ζήτησα από τον συντονιστή της συνέντευξης να μου παραχωρήσει την τελευταία ερώτηση προς τον Ανδρέα Παπανδρέου:

Π. Μακρής: Καλώς ορίσατε στην πατρίδα και περαστικά σας. Σας ερωτώ λοιπόν: Γιατί στα περίπου 15 χρόνια του πολιτικού του βίου (κυβέρνηση-αντιπολίτευση) το ΠΑΣΟΚ δεν κατόρθωσε να προαχθεί από Κίνημα σε κόμμα αρχών;

Α. Παπανδρέου: Σοβαρότατη ερώτηση. Η απάντησή μου είναι: Όσο σ’ αυτόν τον τόπο θα κυριαρχεί το ρουσφέτι μη περιμένετε αυτή τη μετεξέλιξη!

Η τελευταία αυτή ερωταπάντηση της συνέντευξης του Ανδρέα λογοκρίθηκε και δεν μεταδόθηκε από την τότε μοναδική κρατική τηλεόραση.

Κλασικό δείγμα αθεράπευτης … «προστατευτικής», υπέρ των ηγετών παθογένειας.

Headlines