Σε ένα όλο και πιο καθολικό ψηφιακό περιβάλλον, που ξυπνάς και αρπάζεις το κινητό να τσεκάρεις messenger, mail, whats up, viber, o παλιός γνώριμος της εφημερίδας και του in.gr Nίκος Βασιλάκος κάνει και ένα είδος… ψυχανάλυσης όταν τον βομβαρδίζεις με ερωτήματα.

Από τους πρώτους συναδέλφους που ασχολήθηκαν σοβαρά με το ψηφιακό πεδίο, πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Χρηστών Ιντερνετ, σήμερα και σύμβουλος και πραγματογνώμονας σε υποθέσεις της νέας ψηφιακής ζωής, έχει το χάρισμα να εκλαϊκεύει δύσκολους όρους, αλλά και να τους προσομοιώνει με την αναλογική ζωή – γλωσσολόγος και δημοσιογράφος γαρ.

Μαζί του ξεναγούμαστε στον σημερινό κόσμο των επισυνδέσεων, της Ψηφιακής Επανάστασης, της ηλεκτρονικής απάτης, αλλά και του χαμένου (;) χρόνου μας πάνω από το σκρολάρισμα σε οθόνες.

Ελεγα να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τότε που το μακρινό 1995 συγκροτήσατε την Ενωση Χρηστών Ιντερνετ εν Ελλάδι. Πώς ήταν τότε ο βαθμός ψηφιακής ενσωμάτωσης στην καθημερινότητα;

Το 1995 ζούσαμε το απόλυτο ψηφιακό χάσμα: χρονοπεριορισμός στη χρήση του Internet, είχαμε κάποια λεπτά ανά ημέρα, κάποιες ώρες τον μήνα και τέλος. Αν ήθελες να συνδεθείς παραπάνω δεν μπορούσες ή – προϊόντος του χρόνου – αγόραζες μεγαλύτερη συνδρομή. Ολα ήταν πανάκριβα, ένα απλό site τo 1995 κόστιζε από 800.000 δραχμές μέχρι 2 ή 4 εκατομμύρια δραχμές. Οίκοθεν νοείται ότι τότε δουλεύαμε μόνο κώδικα html. Τότε σπούδαζα Γλωσσολογία στο ΕΚΠΑ, δούλευα στο Λεξικό Μπαμπινιώτη, ξεκίνησα να δουλεύω στο περιοδικό «Nemecis» της Λιάνας Κανέλλη ως υπεύθυνος Γλωσσικών Θεμάτων και Διαδικτύου και έτσι γνώρισα την Ενωση Ελλήνων Χρηστών Internet (ΕΕΧΙ) που έφτιαξε το πρώτο site www.nemecis.com.

Η ΕΕΧΙ συνδέθηκε στο Internet μέσω του Ariadne-t που είχε ο Δημόκριτος το 1995, το 1996 στη Forthnet και όταν δημιουργήθηκε η OTEnet συνδεθήκαμε στο Internet και με την OTEnet. Η εποχή αυτή, 1993-94, που ιδρύθηκε η ΕΕΧΙ και μετά ήταν η αυγή, το λυκόφως του ελληνικού Ιnternet με πρωταγωνιστές – ανάμεσα σε άλλους – τους «γιδοβοσκούς του ελληνικού Internet» – άρθρο του Μιχάλη Καμπριάνη που μπορείτε να αναζητήσετε και να διαβάσετε στο google μαζί με το «Coffee Making Linux», την Linux-άδικη/τεχνική απάντηση του Φώτη Γεωργάτου στην ερώτηση: «Καφέ φτιάχνει;». Χρυσές εποχές, άνθρωποι που έγραψαν ιστορία και θεμελίωσαν την τεχνογνωσία που στήριξε όλη τη μετέπειτα επιχειρηματική δραστηριότητα οποιουδήποτε και οποιασδήποτε κερδίζει σήμερα από το επάγγελμα που λέγεται «Digital».

Σήμερα είμαστε ένας λαός που ταχύτατα μεταβαίνουμε εν συνόλω σε ψηφιακό περιβάλλον ή ακόμη πρέπει να διανυθεί απόσταση;

Εχουμε απόσταση να διανύσουμε για το υβριδικό, δηλαδή το αναλογικό και ψηφιακό μοντέλο που εξασφαλίζει ανθρώπινες συνθήκες στην εργασία και στη διαβίωση εντός της νέας e-πραγματικότητας. Εξηγώ αμέσως τι εννοώ: Αυτό που ζούμε δεν είναι μεγαλύτερη ταχύτητα, είναι η αύξηση της επιτάχυνσης. Πρέπει όλες και όλοι να κάνουμε περισσότερα πράγματα, ταυτόχρονα, σε πολλές συσκευές, παράλληλα.

Δηλαδή;

Να ανοίγουμε e-mail, να απαντάμε σε Viber/Messenger/Telegram/Signal/SMS/Whatsapp/Insta και να μιλάμε σε μία ή δύο τηλεφωνικές κλήσεις. Αποκτήσαμε όλοι και όλες εξ ανάγκης ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας, εγώ με διάγνωση στα 43 μου) και κάνουμε καθημερινό αγώνα δρόμου με τον χρόνο. Αυτό το είχαμε επισημάνει στην εφημερίδα «Το Βήμα» όταν γράψαμε το 2000 «To ιντερνετικό ρολόι».

Ως Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και ως δημοσιογράφοι πάντοτε προετοιμάζαμε το κοινό γι’ αυτό που έρχεται. Η μεγάλη ευκαιρία που χάνεται είναι η μετεξέλιξη των εντύπων και των εφημερίδων σε ψηφιακή μορφή. Αιτία για την απώλεια αναγνωστών και συνδρομητών είναι η άρνηση των δημοσιογράφων του χαρτιού να μπουν στην ψηφιακή εποχή, να αγκαλιάσουν τα ψηφιακά μέσα και να «σερβίρουν» μοναδικό δημοσιογραφικό περιεχόμενο online με νέα άμεσα e-εργαλεία. Είναι ευθύνη όλων μας να αυξήσουμε την ψηφιακή δύναμη πυρός εντός και εκτός κάθε επιχείρησης προχωρώντας άμεσα σε συνεργασίες πλήρους απασχόλησης, μερικής απασχόλησης και outsourcing. Η ψηφιακή δουλειά είναι πάρα πολλή και δεν μπορεί να βγει από λίγα άτομα.

Φωτεινά μετέωρα είναι οι επιχειρήσεις που μοιράζουν τις δουλειές στο προσωπικό και δημιουργούν σύγχρονους εργαζομένους – πολυεργαλεία με καλές μισθολογικές αμοιβές και χωρίς «ξεχειλίσματα» στα ωράρια του προσωπικού. Το «λιώσιμο» του προσωπικού με αφορμή το digital που οδηγεί σε burn-out δεν είναι λύση και δεν αποδίδει.

Η σημερινή κυβέρνηση έχει επιταχύνει τις ψηφιακές μεταβάσεις, τομές;

Η σημερινή κυβέρνηση απέδειξε έμπρακτα ότι μπορεί ένα Ψηφιακό Υπουργείο – χωρίς προϋπολογισμό στην πραγματικότητα – να γλιτώσει και να φέρει δισεκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα από την ψηφιοποίηση του δημοσίου τομέα και των δημοσίων υπηρεσιών. Ο υπουργός κ. Κ. Πιερρακάκης με τη στήριξη/θωράκιση/προστασία/νομοθέτηση του επιτελικού κράτους, όπως λειτουργεί και εποπτεύεται από τον υπουργό Επικρατείας κ. Γ. Γεραπετρίτη, πέτυχαν την Πρώτη Ελληνική Ψηφιακή Επανάσταση μετά το Ραδιόφωνο (1945), το Τηλέφωνο (1949), το Ρεύμα (1950), την Τηλεόραση (1960) και το Internet (1992).

Η συζήτηση πάντως σήμερα κυριαρχείται από τις λεγόμενες επισυνδέσεις, παρακολουθήσεις, παγιδεύσεις των κινητών των Νίκου Ανδρουλάκη και Θανάση Κουκάκη. Πόσο ευάλωτοι είμαστε ως χρήστες ενός smart phone;

Με 8 εκατομμύρια ευρώ κόστος ανά έτος, οργανώθηκαν, στήθηκαν κι έγιναν 120 επισυνδέσεις σε ισάριθμες συσκευές. Με δούρειο ίππο την Ελλάδα η Intelexa βρέθηκε εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης και έκανε αυτό που ορίζεται στους ΚΑΔ (Κωδικός Αριθμός Δραστηριότητας στην ΑΑΔΕ) ως απομακρυσμένη εξόρυξη δεδομένων και ψηφιακή επεξεργασία δεδομένων. Ουσιαστικά συνδέθηκαν απομακρυσμένα και παγιδεύοντας τη συσκευή, απέκτησαν πρόσβαση στα μη κρυπτογραφημένα δεδομένα όλων των συνομιλιών.

Απάντηση της Apple και της Google στις επισυνδέσεις είναι το Lockdown Mode, μια λειτουργία που θα βρούμε όλες και όλοι διαθέσιμη στα κινητά μας τον επόμενο μήνα και θα δίνει τη δυνατότητα αποκλεισμού των πάντων ή μη μόνο συγκεκριμένων λειτουργιών. Ο,τι ξεκίνησε με τα cookies και την παρακολούθηση των δεδομένων πλοήγησης όλων μας, κατέληξε στην απόλυτη παρακολούθηση κάθε επικοινωνίας στο ψηφιακό περιβάλλον, καταργώντας στην πράξη κάθε δικλίδα ασφαλείας.

Είμαστε ασφαλείς;

Είμαστε όλοι δυνάμει στόχοι. Ολες και όλοι παραβιασμένοι. Οταν συνεργάστηκα με μυστικές υπηρεσίες για εκπαιδευτικούς λόγους στο παρελθόν έμαθα στην εκπαίδευση το «Παν μέτρον άνθρωπος» του Πρωταγόρα. Οι άνθρωποι και το ανθρώπινο δίκτυο έχουν την απόλυτη ισχύ. Οι άνθρωποι είναι τα ξύλινα τείχη του Θεμιστοκλή, τα πλοία που έσωσαν την Αθήνα από τους Πέρσες στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Μαζί με την τεχνολογία όμως χρειαζόμαστε και τη γνώση: οι άνθρωποι, οι Αθηναίοι, ήξεραν την ώρα της μέρας που γυρίζει η θαλάσσια αύρα σε απόγειο (στεριανή αύρα)που πέταξε τα πλοία των Περσών στα βράχια!

Γιατί το επισημαίνω: οι άνθρωποι καταλαβαίνουμε, έρχονται σημάδια και ξέρουμε ότι/πότε πρέπει να προφυλαχτούμε. Δεν νοείται οι πολιτικοί του σήμερα να μην έχουν τον ψηφιακό τους ασφαλιστικό σύμβουλο. Θα ρωτήσω εγώ λοιπόν τώρα: Ποιος είναι ο υπεύθυνος κυβερνοασφάλειας της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ, της Ελληνικής Λύσης και του ΜέΡΑ25; Ποιοι παρακολουθούν ως τεχνικοί σύμβουλοι τις επιτροπές στη Βουλή; Ποιος είναι ο υπεύθυνος κυβερνοασφάλειας στη Βουλή των Ελλήνων και ποιος το δεξί χέρι του Προέδρου της Βουλής του κ. Τασούλα να ξεκινήσει την κουβέντα στην Ολομέλεια, για τον ηλεκτρομαγνητικό κλωβό που έχει προμηθευτεί η Βουλή.

Ποιος είναι ο υπεύθυνος κυβερνοασφάλειας στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας και ποιος και με ποιες διαδικασίες αποφασίζει και χρησιμοποιεί την υλικοτεχνική υποδομή κυβερνοπολέμου, μη εξαιρουμένου του «όπλου» κατεβάσματος Drone; Ποιος είναι ο υπεύθυνος κυβερνοασφάλειας της ΕΥΠ και του Γραφείου 20 (ο αριθμός στην τύχη για ευνόητους λόγους) που ασχολείται με το Internet;

Θεωρείτε πως ταυτόχρονα με την Ψηφιακή Επανάσταση, πρέπει να επαναθωρακίσουμε και το πλαίσιο των νόμων ώστε να μην υπάρξει μετάβαση και σε ένα είδος κατασκοπευτικού καπιταλισμού;

Σίγουρα. Περιμένουμε πολλά από τη Δικαστική Αστυνομία του υπουργού κ. Τσιάρα με τον εφέτη κ. Κ. Σαριώτη επικεφαλής. Περιμένουμε «Ηλεκτρονικό Εισαγγελέα», για ταχύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης και έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση του δικαστικού σώματος. Αναμένουμε άμεση συμμετοχή τεχνικών συμβούλων διορισμένων από τον δικαστή και για τον δικαστή που εξετάζει την υπόθεση. Φτάνει πια, νισάφι με τις off the record συναντήσεις για να βοηθήσουμε όπως όπως τους δικαστικούς λειτουργούς. Εδώ και τώρα, όχι εδώ και σε λίγο! Εδώ και τώρα Εισαγγελέα: Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, Ανηλίκων, Οικονομικού Εγκλήματος κλπ.

Είναι ευάλωτο και το περιβάλλον που έρχεται λόγω του δύσκολου ενεργειακά χειμώνα και πώς θα προστατευθεί η τηλεργασία, η ψηφιακή ζωή;

Ετοιμαζόμαστε για όλα: πτώσεις τάσης που αχρηστεύουν ψηφιακές συσκευές, γεννήτριες για τις διακοπές όποτε και αν έρθουν, επαναφορτιζόμενες γεννήτριες/μπαταρίες για φόρτιση συσκευών, συνθήκες κακής ποιότητας δικτύων, 5G δικτυακές υποδομές και εκσυγχρονισμό παραδοσιακού τηλεφωνικού δικτύου με οπτική ίνα. Μόλις πριν από λίγους μήνες, στο 2ο εξάμηνο του 2022, καταφέραμε να αποκτήσουμε οπτική ίνα στο κέντρο της Αθήνας. Ακόμη δεν έχουν συνδεθεί οι καταναλωτές. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε υπογράφουν οι καταναλωτές δικαιώματα διέλευσης, διαβατικά τέλη, για να συνδεθούν σε οπτική ίνα σε δύο παρόχους. Αυτά όλα πρέπει να επιταχυνθούν και να εκσυγχρονιστούν. Ο τελικός καταναλωτής δεν είναι τεχνικός: ο καταναλωτής θέλει να κάνει τη δουλειά του με τον καλύτερο και τον ταχύτερο τρόπο.

Τι δεν πήγε καλά με το Τwitter και τον Μασκ; Είναι εφιάλτης, ένα μέσο με τόσα δεδομένα να ανήκει σε έναν ιδιώτη;

Είναι πολλά τα λεφτά κι είναι ένα ακόμη μέτωπο που δεν είναι και τόσο απλό στη διαχείρισή του. Ο Μασκ πέταξε ένα πυροτέχνημα: θέλει να αυξήσει την περιουσία του και την αξία του. Να μην ξεχνάμε, έρχονται και αμερικανικές εκλογές και το Τwitter θα είναι το μέσον – κλειδί: σας θυμίζω τις επιτροπές αλήθειας του Τwitter που ήλεγχαν τα tweets του Trump. Η αλήθεια είναι ο υπέρτατος νόμος του Τwitter. Υπάρχουν δυναμικές και ισορροπίες που πρέπει να τηρούνται και δεν παραβιάζονται. Αυτό δεν αλλάζει. Δεν αλλάζει ακόμη κι αν αλλάξει ιδιοκτήτη το Τwitter. Το ζητούμενο παραμένει: τι θα γίνει με τις πληρωμένες στρατιές των τρολ στο Twitter; Αν ήμουν στη θέση του Πρωθυπουργού δεν θα απάλλασσα των καθηκόντων του τον Chief of Staff μου. Η ευθύνη εκφράζεται και όταν υπάρχει επιδιορθώνεται. Δεν στήνουμε λαϊκά δικαστήρια, ούτε καταδικάζουμε ανθρώπους, ούτε ηλεκτρονικές γκιλοτίνες, ούτε ηλεκτρονικές κρεμάλες. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το mea culpa του μέγα ρήτορα Ανδρέα Παπανδρέου. Ο Κίσινγκερ γράφει στο βιβλίο του για τους 6 ηγέτες που έγραψε στα 99 του χρόνια που είναι σήμερα: «Το καλύτερο δυνατό ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να γίνει;». Αυτό είναι το ερώτημα. Τα άλλα ας τα κρίνει η Ιστορία. Γίνεται να βγαίνουν στρατηγοί και να λένε ότι αν δεν ήταν ο Chief of Staff δεν θα είχαμε προχωρήσει σε όλα τα νέα οπλικά συστήματα κι από την άλλη να τον στέλνουμε σπίτι του; Εγώ λέω όχι, κι όταν διοικώ παίρνω και την ευθύνη γιατί ο πρόεδρος είναι οι άνθρωποί του. Οταν ξεδοντιάζεται η διοίκηση, πέφτει και ο πρόεδρος.

Επειδή παραμένετε δημοσιογράφος, σήμερα τα παραδοσιακά Μέσα έχουν παραγκωνιστεί από τα κοινωνικά δίκτυα ή έχουν μια χρυσή ευκαιρία;

Διαμαντένια ευκαιρία. Το έντυπο πεθαίνει, ζήτω το e-έντυπο! Οι νέες και φρέσκες φωνές θέλουν επώνυμο ηλεκτρονικό βήμα. Ας μη φοβούνται οι υπεύθυνοι, ας προσλάβουν από την αγορά. Ο νέος διευθυντής είναι ο σημερινός influencer. Τολμήστε και προχωρήστε. Το πιτσιρίκι πάντα έσωζε τον μεγαλοεκδότη. Αυτή ήταν η συνέχεια και η συνέπεια. Τι φοβούνται οι διοικούντες τα Μέσα: είναι πολλά τα χέρια που χρειάζονται και πολλά τα διδάγματα του παρελθόντος που τα επιβεβαιώνουν. Βάλτε τα πιτσιρίκια μέσα και αφήστε τον νέο τρόπο. Δώστε φωνή, χρήματα και βήμα σε όλους. Αλλάξτε τη σοβαροφάνεια σε σοβαρότητα. Μετακινηθείτε από το τυπικό στο ουσιαστικό. Απειρες ευκαιρίες υπάρχουν ακόμη.

Α! Και πού είστε. Δεν πεθαίνει μόνο το απλό έντυπο, πεθαίνει και το απλό κείμενο και μαζί του είναι υπό εξαφάνιση και η γλώσσα. Με την ιδιότητα του γλωσσολόγου σάς το λέω αυτό και έχουν ευθύνη οι δάσκαλοί μας που δεν την εκσυγχρόνισαν. Νέες ανάγκες, νέα γλώσσα: πριν από 100 χρόνια τσακωνόμασταν ως έθνος για τη χρήση της δοτικής. Πάει η δοτική. Τσακωθήκαμε για τους τόνους. Πάνε κι οι τόνοι. Τώρα τσακωνόμαστε για άλλα κι έρχεται το TikTok και τα καθαιρεί. Το μήνυμα είναι ένα: συντομία και βραχυλογία. Τα μακρινάρια πέθαναν, μη βγάζετε τους νεκρούς από τους τάφους. Και όταν αναρωτιέστε ρωτήστε τα παιδιά. Εγώ όταν αναρωτιέμαι ρωτάω την Αντζελα και τον Αλκη και μου λένε: Οχι, μπαμπά, είναι «creepy»· όχι, μπαμπά, είναι «cringe». Αν δεν σας δώσουν το ΟΚ τα παιδιά είναι πολύ απλό: δεν το κάνετε. Τα παιδιά είναι το μέλλον.

Τέλος, έχει ενδιαφέρον να μας πείτε πώς θα προστατευθούμε από ψηφιακές απάτες που το ρεπορτάζ λέει πως πυκνώνουν!

Πρώτον: καλέστε απευθείας την τράπεζά σας. Με το που σας παίρνουν χρήματα κι έχετε την καταγραφή στο τηλεφωνικό κέντρο της τράπεζας, υπάρχει μια δικηγόρος που πετυχαίνει επιστροφή χρημάτων. Δεν χρειάζεται ούτε στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος να τρέχετε, ούτε αλλού. Στην τράπεζα απευθείας. Να πω με την ευκαιρία ότι έχω ζητήσει από τηλεοράσεως και ραδιοφώνου ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος που τον παρακολουθώ και τον εμπιστεύομαι από τον ΙΟΒΕ με τον ίδιο τρόπο που φύλαξε τις πινακίδες της Γραμμικής Β’ στο 2ο υπόγειο της Τράπεζας και δεν τις πήραν οι Ναζί στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ακόμη δεν είχε αποκρυπτογραφηθεί, να διαφυλάξει τις καταθέσεις όταν γίνονται μεταξύ της ίδιας τράπεζας ή συστημικών τραπεζών με αντιλογισμό σε αποδεδειγμένη απάτη.

Ενα red flag θέλουμε. Οταν ο χρήστης σηκώνει red flag να υπάρχει το δικαίωμα άμεσου αντιλογισμού πριν ταξιδέψουν τα χρήματα. Μπορεί να είναι μια έξτρα δικλίδα μια σήμανση, κάτι. Πάντως πρέπει να βρεθεί λύση, ειδικά όταν – όπως μαθαίνω – θύμα είναι μια συγκεκριμένη τράπεζα. Εμείς τώρα, ως χρήστες: ενεργοποιούμε παντού έλεγχο ταυτότητας δύο παραγόντων. Παντού. Το λέω και το τονίζω. Και δεν αφήνουμε ξεκλείδωτες συσκευές και υπολογιστές για κανέναν λόγο. Δεν έχει τέλος η ευρηματικότητα των απατεώνων. Πολύ σημαντικό: στη ζωή και στην ψηφιακή ζωή τίποτε δεν κρίνεται στο δευτερόλεπτο ή στην ώρα: πατήστε νοερά παύση. Μην πιέζεστε. Ρωτήστε. Καθυστερήστε. Ελέγξτε. Περιμένετε. Αναμείνατε. Μη βιάζεστε. Τίποτε δεν κρίνεται στο δευτερόλεπτο, ούτε καν στην ώρα, ούτε καν στη μέρα. Τζάμπα είναι μόνο το τυρί στη φάκα.

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»

Headlines