Αγαθονήσι: Το βορειότερο νησί των Δωδεκανήσων

Το βορειότερο νησί των Δωδεκανήσων, το Αγαθονήσι (σε ναυτικούς χάρτες απαντά και ως Γάιδαρος ή Γαϊδουρονήσι, λόγω του σχήματός του), καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 14 τετραγωνικών χιλιομέτρων στη θαλάσσια περιοχή που βρίσκεται ανατολικά – βορειοανατολικά από τους Αρκούς και νότια από τη Σάμο.

Κύρια χαρακτηριστικά του νησιού είναι ο βαθύς θαλάσσιος διαμελισμός και οι πολλοί απάνεμοι όρμοι, σε μια ακτογραμμή μήκους 32 περίπου χιλιομέτρων.

Οι φιλόξενοι κάτοικοι, που ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία, διαβιώνουν σε τρεις οικισμούς: στο Μεγάλο Χωριό, στο Μικρό Χωριό και στον Άγιο Γεώργιο, το γραφικό λιμάνι.

Η περιοχή του Καθολικού, στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού, απέναντι από τη νησίδα Νερονήσι, αποτελεί αλιευτικό καταφύγιο και φιλοξενεί ιχθυοκαλλιέργειες.

Το Αγαθονήσι, που έφερε στην αρχαιότητα τις ονομασίες Τραγαία και Υετούσα, κατοικήθηκε από τους Προϊστορικούς Χρόνους, υπήρξε δε τόπος παραγωγής μελιού και πορφύρας.

Σε βραχώδες ύψωμα (θέση «Καστράκι») στον όρμο του Μαΐστρου έχει εντοπιστεί οχυρωμένος οικισμός των Πρώιμων Ελληνιστικών Χρόνων (τέλη 4ου-αρχές 3ου αιώνα π.Χ.), με αξιόλογα κινητά ευρήματα.

Επίσης, στο ανατολικό τμήμα του νησιού σώζονται λείψανα οικοδομικού συγκροτήματος των Βυζαντινών Χρόνων (οι λεγόμενοι Θόλοι), που αποτελείται από καμαροσκεπείς αποθηκευτικούς χώρους.

Αξιόλογα εκκλησιαστικά μνημεία είναι ο Άγιος Γεώργιος, στο λιμάνι, ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος και η Παναγία, στο Μεγάλο Χωριό, ο Άγιος Παντελεήμονας στο Μικρό Χωριό.

Για κολύμπι στο Αγαθονήσι προσφέρονται  ο Άγιος Γεώργιος (δίπλα στο λιμάνι), η Σπηλιά και ο Γαϊδουραύλακος (Γαϊδουρόλακκος), νοτιοδυτικά από το λιμάνι, η παραλία Τσαγκάρη (Τσαγκάρι), νοτιοανατολικά από το λιμάνι, και ο όρμος του Πόρου, στο ανατολικό τμήμα του νησιού.

Στο εξαιρετικής ομορφιάς νησιωτικό σύμπλεγμα που συγκροτούν το Αγαθονήσι και οι πέριξ αυτού νησίδες και βραχονησίδες (Πίτα, Στρογγυλή, Πράσο, Νερονήσι, Κατσαγάνι, Κουνελονήσι) βρίσκουν καταφύγιο σπάνια θαλασσοπούλια (αιγαιόγλαρος, ασημόγλαρος, καστανοκέφαλος γλάρος), αρπακτικά (μαυροπετρίτης, αετογερακίνα, σπιζαετός) και αποδημητικά πουλιά, η μεσογειακή φώκια και η θαλάσσια χελώνα.

*Στην κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο οικισμός του Αγίου Γεωργίου, το λιμάνι (πηγή: Μάνος Μύτικας).