To νερό είναι θεμελιώδες. Τόσο ως συστατικό της ζωής, αλλά και της οικονομίας. Όσο ως ανθρώπινο δικαίωμα ως προς την πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και σε στοιχειώδη υγιεινή, όπως ορίζει με το ψήψισμα 64/292 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών από το 2010.

Για πολλές χώρες ωστόσο αυτό τα δεδομένα έχουν αλλάξει άρδην. Είτε λόγω της κλιματικής αλλαγής, είτε εξαιτίας πολέμων. Σε ορισμένες ισχύουν και τα δύο. Μια από αυτές είναι η Συρία.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου στη Φλωρεντία, η πολύπαθη χώρα της Μέσης Ανατολής αντιμετώπιζε οξύ πρόβλημα λειψυδρίας πριν καν το ξέσπασμα του εμφυλίου το 2011, με τις προβλέψεις να την τοποθετούν από τότε στο «κατώφλι» της απόλυτης λειψυδρίας (500 κυβικά μέτρα κατά κεφαλήν ετησίως) έως το 2050.

Όμως έκτοτε οι κλιμακούμενες προκλήσεις του πολέμου -όπως η καταστροφή υδάτινων πόρων και υποδομών- τα εμπόδια στις διασυνοριακές ροές που εγείρει η Τουρκία, η έλλειψη ή απουσία ενεργειακής τροφοδοσίας, η χρόνια κακοδιαχείριση και η επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής λειτουργούν συνδυαστικά ως καταλύτης.

Το πόσιμο νερό στη Συρία μειώθηκε κατά 40% στα πρώτα δέκα χρόνια του πολέμου με τρομερές συνέπειες για τον πληθυσμό της, διαπιστώνει το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων (OCHA) του ΟΗΕ.

Σήμερα το πρόβλημα έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις στα κουρδικού πληθυσμού βορειοανατολικά εδάφη της χώρας, τα οποία βρίσκονται στο επίκεντρο των νέων πολεμικών σχεδίων της Άγκυρας και τώρα βιώνουν παράλληλα τις ευρύτερες συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία.

Νερό με το… σταγονόμετρο

Οι εκτεταμένες καταστροφές στο δίκτυο υδροδότησης από τις πολυετείς συγκρούσεις έχουν αναγκάσει εδώ και καιρό (και) τους κατοίκους της βορειοανατολικής Συρίας να εξαρτώνται από τη διανομή νερού με φορτηγά.

Ανάλογα την περιοχή, αυτή γίνεται από ιδιώτες ή οργανισμούς αρωγής. Όμως πλέον η κατάσταση περιγράφεται ως εφιαλτική.

Μια βασική αιτία είναι οι μεθοδεύσεις της γειτονικής αναθεωρητικής Τουρκίας, που με την ανέγερση φραγμάτων περιορίζει τη ροή του νερού.

Μια άλλη εξίσου σημαντική είναι η άνοδος στις τιμές βασικών αγαθών, που πυροδότησαν η πανδημία της COVID-19 και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, αλλά τελικά… απογείωσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Έτσι, το κόστος για μια μέση οικογένεια στην περιοχή που εξαρτάται από τη διανομή ιδιωτών με φορτηγά μπορεί τώρα να φτάνει έως και τα 100 δολάρια το μήνα για πόσιμο νερό, γράφει σε νέα έρευνα το ίδρυμα Thomson Reuters Foundation (φιλανθρωπικό σκέλος του ομίλου ειδήσεων Thomson Reuters με έδρα το Λονδίνο).

Άλλα 150 δολάρια κοστίζει η προμήθεια νερού για υγιεινή και καθαρισμό, την ώρα που η συριακή λίρα είναι στα… τάρταρα και η εθνική οικονομία προ πολλού κατεστραμμένη.

Τελευταία έρευνα της ανθρωπιστικής πρωτοβουλίας REACH κατέδειξε ότι το 45% των κατοίκων στη βορειοανατολική Συρία (σε δείγμα περίπου 4.600 ερωτηθέντων) αναγκάζονται να εγκαταλείψουν άλλες ανάγκες -όπως το μπάνιο και το καθάρισμα- για μην καταλήξουν να πίνουν βρώμικο νερό.

Πλέον στην πόλη αλ Χασάκα των περίπου 190.000 κατοίκων -ένα από τα επίκεντρα του πολέμου- οι ελλείψεις αγγίζουν το 99% των νοικοκυριών.

Υβριδικός πόλεμος

Ο ποταμός Ευφράτης -κύρια πηγή νερού στην ευρύτερη περιοχή- στεγνώνει γρήγορα λόγω της κλιματικής αλλαγής και την ήδη δραματική κατάσταση επιδεινώνουν τα φράγματα της Τουρκίας, που έχουν μειώσει τη ροή του νερού προς το νότο και τον συριακό βορρά.

Κάνοντας λόγο για μια «διπλή καταστροφή», η ολλανδική ΜΚΟ PAX for Peace έχει εδώ και καιρό καταγγείλει ένα «ξεκάθαρο παράδειγμα χρήσης του νερού ως “όπλο”», με στόχο τη λιμοκτονία του άμαχου πληθυσμού ή/και τον αναγκαστικό εκτοπισμό του. Δεν είναι η μόνη. Κλασικά, η Τουρκία το αρνείται.

Μεταξύ του περσινού Αυγούστου και του φετινού Μαρτίου εν τω μεταξύ, διαπιστώνει η REACH, ο κρίσιμος σταθμός Αλούκ  λειτουργούσε με τη μισή χωρητικότητα κατά  το 84% αυτής της περιόδου.

Ο σταθμός βρίσκεται κοντά στη μεθόριο μεταξύ Συρίας και Τουρκίας, είναι υπό την κατοχή υποστηριζόμενων από την Άγκυρα δυνάμεων και, υπό κανονικές συνθήκες, τροφοδοτεί με νερό περίπου 1 εκατομμύριο ανθρώπους της βορειοανατολικής Συρίας.

Αν και ανθρωπιστικές υπηρεσίες παρέχουν νερό δωρεάν σε πρόσφυγες, εκτοπισμένους στο εσωτερικό και σε ορισμένες γειτονιές -επισημαίνει η UNICEF- πλήττονται πλέον και αυτές από τις αυξανόμενες τιμές των καυσίμων, του ηλεκτρικού ρεύματος και των χημικών ουσιών επεξεργασίας.

Ορισμένες προειδοποιούν ότι ενδεχομένως να αναγκαστούν, ελλείψει χρηματοδότησης και δωρεών, να περιορίσουν ορισμένες από τις παρεχόμενες υπηρεσίες και προμήθειες σε προσφυγικούς καταυλισμούς.

Ένα από τα υπό εξέταση μέτρα, αναφέρουν αξιωματούχοι στο Thomson Reuters Foundation, είναι η μείωση της ποσότητας νερού που παρέχουν κατά κεφαλήν, ώστε να διασφαλιστεί η κάλυψη των αναγκών περισσότερων ανθρώπων.

Μοιραία, οι φόβοι για το ξέσπασμα ασθενειών και για υποτιστισμό «φουντώνουν»…

Headlines