Τουρκία: ρεκόρ πληθωρισμού και… ανισότητας

Τον Αύγουστο ο πληθωρισμός στην Τουρκία έσπασε ένα ακόμη ρεκόρ. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε η Τουρκική στατιστική υπηρεσία ο πληθωρισμός στην Τουρκία έτρεχε τον Αύγουστο με ετήσιο ρυθμό 80,21%. Αυτό είναι το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων 24 ετών.

Σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα αυξήθηκε κατά 1,46% και σε σχέση με τον περασμένο Δεκέμβριο αυξήθηκε κατά 47,85%. Παρότι φαίνεται να επιβραδύνεται κάπως η ανοδική πορεία (όχι όμως και να αντιστρέφεται η σταθερή αυξητική πορεία του), εντούτοις δεν παύει να είναι ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα που στην Τουρκία γεννά αναμνήσεις από τις εποχές των μεγάλων οικονομικών κρίσεων και των προγραμμάτων του ΔΝΤ.

Η μικρή υποχώρηση στον δείκτη τιμών στις μεταφορές κατά 1,78% (που δεν αναιρεί ότι σε ετήσια βάση κινείται  σε ρυθμό 116,87%) αντανακλά τη μικρή υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου και της βενζίνης. Την ίδια στιγμή σε άλλους κλάδους διατηρήθηκαν ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις, με πιο χαρακτηριστική την αύξηση τον Αύγουστο των υπηρεσιών υγείας κατά 7,01%, ή της εκπαίδευσης που παραμονές του ανοίγματος των σχολείων αυξήθηκε 6,5% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Μεγάλες αυξήσεις 3,3% τον Αύγουστο είχαν και τα διαρκή καταναλωτικά αγαθά όπως τα έπιπλα, οι λευκές συσκευές και οι ηλεκτρικές συσκευές, με τον ετήσιο πληθωρισμό αυτής της κατηγορίας αγαθών να φτάνει το 92%.

Σημαντικό πρόβλημα παραμένουν και οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων. Τον Αύγουστο αυξήθηκαν κατά 0,9% όμως ο ετήσιος πληθωρισμός στα τρόφιμα κινείται στο 90,3%. Μόνο η τιμή του ψωμιού, που είναι αναντικατάστατη πλευρά της διατροφής ιδίως των πιο φτωχών στρωμάτων έχει αυξηθεί κατά 101% σε διάστημα ενός έτους.

Όμως, δεν αυξάνονται μόνο οι τιμές καταναλωτή. Ο δείκτης τιμών παραγωγού αυξήθηκε 2,41% σε μηνιαία βάση, 74,13% σε σχέση με τον προηγούμενο Δεκέμβριο και 143,75% σε ετήσια βάση. Σε ετήσια βάση «τρέχει» 153,28% ως προς τις εξορύξεις, 125,43% στη μεταποίηση και στο εντυπωσιακό 348,39% ως προς τον ηλεκτρισμό, τα καύσιμα και την ψύξη / θέρμανση. Ακόμη και στο νερό ο πληθωρισμός τρέχει με ετήσιο ρυθμό 90,01%. Ουσιαστικά οι μόνες υποχωρήσεις είχαν να κάνουν σε μηνιαία βάση μόνο με την υποχώρηση της τιμής της βενζίνης και του πετρελαίου, του γαιάνθρακα και των βασικών μετάλλων.

Ο Ερντογάν προσπαθεί να κρατήσει τη μηχανή της οικονομίας ζεστή

Την ίδια στιγμή ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προτιμά να προβάλλει το γεγονός ότι η τουρκική οικονομία έτρεχε στο δεύτερο τρίμηνο με ρυθμό ανάπτυξης 7,6%.

«Ατμομηχανές» αυτών υψηλών ρυθμών ανάπτυξης ήταν οι χρηματοοικονομικές δραστηριότητες και η ασφάλιση που αυξήθηκαν κατά 26,6%, αλλά και η τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών, που αυξήθηκε κατά 22,5% καθώς αρκετά  νοικοκυριά με μεγάλες αποταμιεύσεις αποφάσισαν να προχωρήσουν σε αγορές σπιτιών, αυτοκινήτων και διαρκών καταναλωτικών αγαθών, εκτιμώντας ότι εάν αφήσουν για αργότερα τέτοιες επιλογές θα έχουν να αντιμετωπίσουν ακόμη πιο ακριβές τιμές εξαιτίας και της διαρκούς υποχώρησης της τιμής λίρας.

Σημαντική αύξηση υπήρξε και στις εξαγωγές οι οποίες αυξήθηκαν κατά 16,5% την ώρα που οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 5,8%, σε μηνιαία βάση, κάτι που υποβοηθείται και από υποχώρηση της ισοτιμίας της λίρας που διευκολύνει την ανταγωνιστικότητα των Τούρκων εξαγωγέων.

Όμως, την ίδια στιγμή το εμπορικό έλλειμμα της Τουρκίας διευρύνεται. Σε ετήσια βάση οι εξαγωγές τον Ιούλιο αυξήθηκαν κατά 13,4% και οι εισαγωγές κατά 41,4%. Μεγάλο ρόλο έπαιξαν σε αυτό οι συναλλαγές που αφορούν την ενέργεια και το χρυσό. Οι εξαγωγές εξαιρουμένης της ενέργειας και του χρυσού αυξήθηκαν σε ετήσια βάση κατά 7,4% και οι εισαγωγές κατά 19,3%.

Το εμπορικό έλλειμμα της Τουρκίας τον Ιούλιο ήταν αυξημένο 147% σε σχέση με τον Ιούλιο του 2021. Το συνολικό έλλειμμα στο διάστημα Ιανουαρίου – Ιουλίου 2022 ήταν αυξημένο κατά 143,7% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα το 2021.

Το εμπορικό έλλειμμα συμβάλλει επίσης και στο ιδιαίτερα ανησυχητικό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που διευρύνεται, αποτελώντας επίσης έναν βασικό μηχανισμό που πιέζει προς τα κάτω και την ισοτιμία της τουρκικής λίρας.

Η αύξηση της ανισότητας

Όλα αυτά όμως συνδυάζονται με μια αύξηση της κοινωνικής ανισότητας και της σχετικής φτώχειας.

Αυτό φαίνεται στα στοιχεία για το ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο του 2022 που έδωσε στη δημοσιότητα η Τουρκική στατιστική υπηρεσία. Τα γενικά στοιχεία παραπέμπουν σε ανάπτυξη που τρέχει σε ετήσιο ρυθμό με 7.6%.

Όμως, έχει ενδιαφέρον πώς κατανέμεται αυτή η απασχόληση. Για παράδειγμα παρότι σε ετήσια βάση η συνολική μισθολογική δαπάνη αυξήθηκε κατά 66,4% την ίδια στιγμή το καθαρό λειτουργικό πλεόνασμα αυξήθηκε κατά 134,7%, που σημαίνει ότι τα πραγματικά κέρδη και το εισόδημα των επιχειρήσεων κινήθηκε με πολύ πιο ανοδική τάση από τους μισθούς, η ονομαστική αύξηση των οποίων υπολείπεται σαφώς της ανόδου του πληθωρισμού.

Αυτό αποτυπώνει αυξανόμενη ανισότητα και φαίνεται και σε έναν άλλο δείκτη. Έτσι η συμμετοχή των μισθών στη συνολική προστιθέμενη αξία υποχώρησε το δεύτερο τρίμηνο του 2022 στο 25,4% όταν στο προηγούμενο τρίμηνο ήταν στο 31,2%, πριν από ένα χρόνο στο 32,6% και πριν από δύο χρόνια στο 36,8%.

Όλα αυτά παραπέμπουν σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που δεν είναι μόνο γενικά όλο και πιο επισφαλές και εκτεθειμένο σε πλήθος κινδύνων, αλλά ταυτόχρονα διαρκώς μεταφέρει με άνισο τρόπο τα βάρη στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων. Και σε μια προεκλογική χρονιά αυτό μπορεί να αποδειχτεί καθοριστική παράμετρος.