Το θαύμα της τρίτης ηλικίας

Μια από τις ταινίες του διαγωνιστικού τμήματος στο φετινό φεστιβάλ Βενετίας λέγεται «Ενα ζευγάρι» («Un couple») και είναι ένας μονόλογος κατά τη διάρκεια του οποίου ακούμε μια γυναίκα (Ναταλί Μπουτεφό) να μιλά για τον μεγάλο έρωτα της ζωής της εκφράζοντας όλες τις αγωνίες, τον πόνο, τις αναστολές αλλά και την πίκρα της για αυτόν. Την ίδια ώρα βλέπουμε την ταινία «ντυμένη» με υπέροχες εικόνες της γαλλικής φύσης στη Βρετάνη, λίμνες, έλη, δέντρα, έντομα πάνω σε λουλούδια, τον ουρανό, κύματα που «σπάνε» με μανία πάνω στα βράχια. Θα μπορούσες να πεις ότι στη φύση αντανακλάται ο ψυχισμός της γυναίκας (του μοναδικού ανθρώπου που βλέπουμε στην ταινία) ενώ αναπολεί τη ζωή της σε συνάρτηση με έναν άνδρα που δεν βλέπουμε ποτέ. Μια πολύ όμορφη, γαλήνια ταινία, εμπνευσμένη από τα έργα του Λέοντος Τολστόι (όχι από κάποιο συγκεκριμένο αλλά γενικά από τα γραπτά του), που διαρκεί μόλις 64 λεπτά και που είναι γυρισμένη σε μια εποχή στην οποία όλα είναι ταραγμένα και «ηλεκτρισμένα», τρομακτικά και επικίνδυνα.

Μια ταινία που έχει κάτι να πει.

Αλλά η κριτική της ταινίας «Ενα ζευγάρι» δεν έχει θέση στην ανά χείρας στήλη. Το θέμα εδώ είναι η ηλικία του ανθρώπου που τη δημιούργησε. Το «Ενα ζευγάρι» φέρει την υπογραφή του Φρέντερικ Γουάιζμαν, θρυλικού αμερικανού σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ ο οποίος την περασμένη Πρωτοχρονιά έκλεισε τα 92 του χρόνια! Ο Γουάιζμαν δε που γεννήθηκε στη Βοστώνη το 1930, κρατά τον μικρό ρόλο ενός γυναικολόγου στην ταινία «Les enfants des autres» («Τα παιδιά των άλλων») της Ρεμπέκα Ζλοτόφσκι που… συναγωνίζεται το «Ενα ζευγάρι» στο επίσημο τμήμα του φεστιβάλ.

Η ηλικία σε σχέση με την επαγγελματική δραστηριότητα είναι ένα τεράστιο θέμα στην εποχή μας. Τα παλαιότερα χρόνια, στις δεκαετίες του 1930, του 1940 ακόμα και του 1950, ηλικιωμένος θεωρούνταν κάποιος που είχε πατήσει τα 40. Ομως σήμερα, τα ηλικιακά όρια έχουν αλλάξει. Αυτό που κάποτε αφορούσε τους σαραντάρηδες, στις μέρες μας μπορεί να ισχύσει για κάποιον που βρίσκεται στα 70.

Και όχι πάντα. Στο ίδιο φεστιβάλ, η Κατρίν Ντενέβ, την προπερασμένη Τετάρτη τιμήθηκε με έναν ειδικό Χρυσό Λέοντα για το σύνολο της καριέρας της. Δήλωσε υποχρεωμένη προς το φεστιβάλ που το 1967 βράβευσε με τον Χρυσό Λέοντα την εμβληματική ταινία της «Η ωραία της ημέρας» αλλά άφησε επίσης να εννοηθεί ότι σήμερα, το λιγότερο που της προκαλεί το ενδιαφέρον είναι το ένδοξο παρελθόν της. Είναι πλήρως αφοσιωμένη στο παρόν και το άμεσο μέλλον. Και αν δεν κρύβει κάποια χρόνια, η κυρία Ντενέβ στις 22 Σεπτεμβρίου γίνεται 79 ετών. Και πράγματι, η Κατρίν Ντενέβ ανέκαθεν είχε μια έλξη προς τις νέες φωνές του σινεμά και αν κάτι της άρεσε σε αυτές ανταποκρινόταν αμέσως.

Υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση γύρω από το ζήτημα της επαγγελματικής δραστηριότητας όταν τα χρόνια δείχνουν ότι έχουν πια περάσει. Οι «μεγάλοι» άνθρωποι ενίοτε «κατηγορούνται» ότι με το να εξακολουθούν να εργάζονται δεν αφήνουν χώρο στους νεότερους. Ενίοτε αυτό μπορεί να είναι και αλήθεια, κυρίως όταν υποκινείται από ένα παράλογο πείσμα – η δουλειά απλώς για τη δουλειά. Τι γίνεται όμως όταν ένας μεγάλος σε ηλικία άνθρωπος νιώθει μέσα του ότι έχει ακόμα πραγματικά να προσφέρει; Σε αυτές τις περιπτώσεις θεωρώ ότι είναι πολύ όμορφο, τελικά, να βλέπεις στις επάλξεις αυτούς τους ανθρώπους της λεγόμενης τρίτης ηλικίας, όχι απλώς για να βρίσκονται εκεί αλλά επειδή νιώθουν μέσα τους ότι έχουν πραγματικά κάτι να πουν, κάτι να προσφέρουν. Παράδειγμα ο Γουάιζμαν με το «Ζευγάρι».

Σε μια παλιά συνέντευξή του, ο Κλιντ Ιστγουντ αναρωτιόταν τι μπορεί να πίνει ο πορτογάλος σκηνοθέτης Μανοέλ Ντε Ολιβέιρα που είχε φτάσει στα 100 και γύριζε ακόμα ταινίες. Ο Ολιβέιρα πέθανε τελικά στα 106, το 2015, την ίδια χρονιά που είχε ολοκληρώσει την 65η ταινία του, ένα μικρού μήκους ντοκιμαντέρ ονόματι «Um Século de Energia». Οσο για τον Ιστγουντ που πριν από μερικούς μήνες έκλεισε τα 92, τον ρώτησαν προσφάτως τι είναι αυτό που τον κρατά σε τόσο καλή φόρμα. «Η περιέργεια» ήταν η απάντησή του. «Και το γεγονός ότι κάθε πρωί με το που σηκώνομαι από το κρεβάτι διώχνω από την πόρτα του σπιτιού μου τον γέρο». Ο Ιστγουντ δεν έχει γυρίσει ταινία από το 2021 όταν έκανε το «Cry Macho». Αν η καλή φόρμα του τού επιτρέπει να γυρίσει ακόμα μια ταινία, δεν θα ήταν κρίμα να μην τη δούμε μόνο και μόνο επειδή είναι… ηλικιωμένος; Γιατί με τα νεανικά μυαλά που έχει, το μόνο βέβαιο είναι ότι θα στηρίξει την ύπαρξή της. Και θα έχει κάτι να πει.