Να φέρουμε την χαρά στην εκπαίδευση

Δεν είναι ένας, ούτε δυο οι μαθητές και οι μαθήτριες, που ξεκινούν την νέα σχολική χρονιά τους κουρασμένοι. Όπως πιθανότατα και οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί τους. Και η κούραση αυτή μοιάζει να είναι κυρίως συναισθηματική. Με το βάρος των χειρότερων φόβων των ανθρώπων για την υγεία και την ευημερία τους. «Δεν υπήρξε περίοδος στη ζωή μου κατά την οποία να είδα περισσότερα συναισθηματικά, και ακολούθως εκπαιδευτικά, ‘τραύματα’ στα παιδιά από αυτή των τελευταίων δυο ετών» έλεγε δάσκαλος σε μεγάλο αμερικάνικο σχολείο που σχολίαζε τις προηγούμενες ημέρες το άνοιγμα των σχολείων τον φετινό Σεπτέμβρη.

Ας σκεφτούμε όμως την εικόνα συνολικά: Οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί των εκπαιδευτικών συστημάτων του πλανήτη, και μαζί του δικού μας, βρέθηκαν πριν από τρία χρόνια σε μια χρονιά αναγκαστικής απομόνωσης και φόβου. Φέτος βρίσκονται σε μια εξίσου εκβιαστική …επιστροφή στην κανονικότητα. Γιατί όλοι αυτό περιμένουν από την φετινή χρονιά. Μια επιστροφή στην κανονικότητα. Από εκεί που «είχαμε μείνει». Χωρίς περιόδους προσαρμογής και διαφορετικών μεθόδων διδασκαλίας. Χωρίς καμία αποδοχή του τραύματος και (ακόμη χειρότερα) καμία προσπάθεια συναισθηματικής επούλωσης του.

Και πως θα γίνει αυτό;  Οι σύμβουλοι του χώρους της εκπαίδευσης επιμένουν σε μια αρχή: τα σχολεία πρέπει φέτος να αναζητήσουν πρώτα απ όλα την χαρά. Πολύ περισσότερο από τις εξετάσεις, τους βαθμούς ή την αναζήτηση της αριστείας. Αυτός μοιάζει να είναι ο μόνος τρόπος, όπως επισημαίνουν ερευνητές και ειδικοί επιστήμονες από το εξωτερικό, ώστε τα σκαλοπάτια που χάθηκαν στην μεγάλη «σκάλα» της γνώσης να αντικατασταθούν με άλλα, σωστά θεμελιωμένα.

Το εκπαιδευτικό κενό που έχει δημιουργηθεί παγκοσμίως είναι τεράστιο και ο μόνος τρόπος για να έρθουν …πίσω τα παιδιά στις εκπαιδευτικές τους κοινότητες, είναι να νοιώσουν συναισθηματική ασφάλεια και χαλάρωση. Και αυτό δεν θα το πετύχουμε με την συσσώρευση των τεστ και των εξετάσεων όπως έχουμε συνηθίσει στην Ελλάδα, αλλά με περισσότερο συνεργατικές εκπαιδευτικές συναντήσεις, που θα οδηγήσουν από μόνες τους στην ανακάλυψη και την γνώση.

Ας σκεφτούμε ότι τα σχολεία μας έχασαν αυτό που τα στήριζε τα προηγούμενα χρόνια (προσωπικές σχέσεις, χαρά, βλέμματα, ανταλλαγή απόψεων μέσα στην παρέα, γέλια, δημιουργικότητα, προσωπικές επιτυχίες) και δέχτηκαν την μεγαλύτερη δόση εκείνου που στο περιθώριο τα αποπροσανατόλιζε (νέες τεχνολογίες, οθόνες, απρόσωπες διαλέξεις, απομόνωση).

Οι νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση μας έδωσαν πολλά, άνοιξαν ψηφιακά παράθυρα και επέκτειναν τις δυνατότητες μας. Ωστόσο, η αναγκαστική «στροφή» στον κόσμο τους άνοιξε και πολλές πληγές, σε ένα εκπαιδευτικό τοπίο που δεν είχε επαρκώς προετοιμαστεί.

Τα σχολεία στράφηκαν γρήγορα για να συνεχίσουν να παρέχουν εκπαίδευση σε έναν αποκλεισμένο κόσμο, που έφτασε να γίνει η πραγματικότητα τους πολύ περισσότερο από ό,τι ανέμεναν, σαν τη «χώρα των λωτοφάγων». Όμως τα κενά που δημιουργήθηκαν (μεταξύ αυτών κυρίως τα κοινωνικά και ταξικά κενά των διαφόρων τάξεων πολιτών) χάσκουν τώρα δυσθεώρητα.

Και χρειάζονται τώρα νέες πολιτικές για να τα αναχαιτίσουμε.

Οι έρευνες υπογραμμίζουν φέτος σε όλους τους τόνους την κρίσιμη σημασία του συναισθήματος της ευφορίας στην εκπαίδευση. Τα σχολικά συστήματα που επιλέγουν βασισμένους στην χαρά τρόπους μάθησης έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες για καλύτερα εκπαιδευτικά αποτελέσματα την χρονιά που ξεκινάει, ενώ τα σχολεία που αντικαθιστούν τις παραπάνω μεθόδους με μεθόδους υψηλού στρες θα διαπιστώσουν ότι οι μαθητές και μαθήτριες τους μαθαίνουν λιγότερα και έχουν περισσότερες δυσκολίες στη νοητική επεξεργασία και τη μακροπρόθεσμη απομνημόνευση τους.

Από την εκπαίδευση, όπως πάντα, ξεκινάει η ανοικοδόμηση των κοινωνιών μας και εκεί θα πρέπει να αναζητήσουμε και σήμερα την δημιουργία, την εξερεύνηση, την ανοικοδόμηση της επόμενης ημέρας των κοινωνιών μας σε περιόδους που θα απαιτήσουν αυτά τα χαρακτηριστικά, όπως και εκείνα της δύναμης και της αντοχής