Μίλο Μανάρα – «Η πορνογραφία είναι η βιομηχανοποίηση του ερωτισμού»

«Αν ο πιο πλούσιος άνθρωπος στον κόσμο μού έλεγε «θα σου προσφέρω όλα τα αγαθά μου με αντάλλαγμα τη δυνατότητά σου να σχεδιάζεις», θα του απαντούσα αρνητικά. Θα του έλεγα: «Κράτα εσύ τα πλούτη σου, γιατί η ζωή μου είναι το σχέδιο. Δίχως αυτό δεν έχω ζωή»».

Με αυτή τη φράση ο ξακουστός Ιταλός κομίστας Μίλο Μανάρα παρουσιάζει το βιβλίο του «Αυτοπροσωπογραφία», το οποίο κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2022 από τις εκδόσεις ΚΨΜ.

Ο Μίλο Μανάρα γεννήθηκε στη Λέσεν, κοντά στο Μπολτσάνο, στις 12 Σεπτεμβρίου του 1945. Και οι δύο γονείς του είναι εργάτες, οπότε ο Μίλο και τα αδέλφια του αρχίζουν να κάνουν μικρές δουλειές από τα εφηβικά τους χρόνια για να είναι αυτάρκεις (όταν ο Μίλο ήταν 12 ετών έφτιαχνε διακοσμητικά πανό κατά παραγγελία). Ακολουθώντας τις φυσικές του κλίσεις, αποφοιτά από μια ιδιωτική σχολή τέχνης.

Μετακομίζει στη Βερόνα, όπου αρχίζει να εργάζεται ως βοηθός του διάσημου Ισπανού γλύπτη Miguel Ortiz Berrocal και ταυτόχρονα κάνει αίτηση για τη Σχολή Αρχιτεκτονικής στη Βενετία. Το κίνημα του 1968 στην Ιταλία φέρνει τον Μανάρα και άλλους καλλιτέχνες, όπως ο ζωγράφος Εμίλιο Βεντόνα, να αμφισβητήσουν έντονα τη Μπιενάλε της Βενετίας.

• Διαβάστε ακόμα: Κοροναϊός : Ο Μίλο Μανάρα σκιτσάρει τους ήρωες της πανδημίας

Το σχετικά πρόσφατο βιβλίο του «Αυτοπροσωπογραφία», το οποίο κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2022 από τις εκδόσεις ΚΨΜ

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Μανάρα προβληματίζεται για τον κοινωνικό ρόλο της παραστατικής τέχνης- με τον ερχομό της Pop Art το 1963 η καλλιτεχνική του ιδέα αλλάζει ξαφνικά, μετατοπίζεται προς «αποϋλοποιημένες» κατευθύνσεις. Μεταξύ της δεκαετίας του ’60 και της δεκαετίας του ’70 τα πρωτοποριακά καλλιτεχνικά κινήματα (Body Art, Minimal Art, Arte Povera, Conceptual Art, Kinetic Art, Land Art και Happenings) υπονομεύουν τις βασικές δομές της παραστατικής τέχνης.

Photo: Flickr

Ο Μανάρα, όπως και οι συνάδελφοί του καλλιτέχνες, δεν αδιαφορεί για τις αλλαγές που αφορούν τον κόσμο του, αλλά τις εκμεταλλεύεται για να ανοίξει το μυαλό του σε νέους προβληματισμούς. Μια μέρα, χάρη στη Γαλλίδα σύζυγο του Berrocal, η οποία φέρνει από το Παρίσι τα τελευταία «bandes dessinées» που κυκλοφόρησαν, όπως η Barbarella του Forest ή τις περιπέτειες της Jodelle και της Pravda του Guy Peellaert, ο Μανάρα ανακαλύπτει τα κόμικς, που ποτέ δεν τον ενδιέφεραν κατά την παιδική και εφηβική του ηλικία, εν μέρει λόγω των απαγορεύσεων της μητέρας του. Αυτό που τον γοητεύει είναι η σειρά παραγωγής του μέσου, που μοιάζει περισσότερο με τη λογοτεχνία παρά με τη μοναδικότητα ενός πίνακα ζωγραφικής, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις προσιτές τιμές των κόμικς που επιτρέπουν σε περισσότερους ανθρώπους να τα αγοράζουν. Ο Μανάρα βλέπει τα κόμικς ως μια ευκαιρία να οικοδομήσει τον δικό του ρόλο στην κοινωνία, χάρη στη φύση των εκδόσεων αυτών, που είναι πιο τίμια και πιο κοντά στην οικονομική πραγματικότητα που τον περιβάλλει απ’ ό,τι στις τέχνες- έτσι αποφασίζει να πειραματιστεί με αυτή τη νέα γλώσσα απομακρυνόμενος από τη ζωγραφική για να αγκαλιάσει την ποπ κουλτούρα, πιο κοντά στους ανθρώπους.

Photo: Wikimedia Commons

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 κάνει τα πρώτα του βήματα στον χώρο των εκδόσεων κόμικς, συναντά τον Mάριο Γκομπόλι, ήδη ενεργό στον καλλιτεχνικό χώρο με τον Αλφρέντο Καστέλι, ο οποίος τον συστήνει στον εκδότη Φούριο Βιάνο, ο οποίος θα λανσάρει τον Μανάρα ως συγγραφέα ερωτικών-αστυνομικών ιστοριών.

Αργότερα θα σχεδιάσει την Jolanda de Almaviva, μια διάσημη, σέξι σειρά. Η πειρατική σειρά της Jolanda βρίσκεται στα περίπτερα από το 1970 έως το 1974, ο Manara θα κάνει το ντεμπούτο του στο τεύχος 14 που θα κυκλοφορήσει τον Μάιο του 1971. Εν τω μεταξύ, ο Mανάρα εγκαταλείπει το κολέγιο- και χάρη στη βοήθεια του Καστέλι, ξεκινά τη συνεργασία του με το il Corriere dei Ragazzi, ένα εβδομαδιαίο περιοδικό της εφημερίδας Corriere della Sera, όπου σχεδιάζει κόμικς που αφορούν ιστορικά πρόσωπα που διώκονται ποινικά. Τα ίδια χρόνια παραδίδει το Un fascio di bombe, μια ιστορία βασισμένη στη στρατηγική της έντασης στην Ιταλία που περιλαμβάνει μια σειρά από μυστικές επιθέσεις στον πληθυσμό.

Αμέσως μετά, ο Μανάρα με τον Σιλβέριο Πισού, συνιδρυτή του σατιρικού περιοδικού Telerompo, εγκαινιάζει δύο σημαντικά έργα για την καριέρα του: Τον πίθηκο και τον Αλέσιο, που σηματοδοτούν το ντεμπούτο του ως συγγραφέας κόμικς.

View this post on Instagram

A post shared by Milo Manara (@milomanara_official)

Photo: Flickr

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Μανάρα άρχισε να δημοσιεύει δουλειές σε διάφορα γαλλοβελγικά περιοδικά κόμικς δημιουργώντας τις πρώτες ιστορίες με πρωταγωνιστές τον HP και τον Giuseppe Bergman, οι οποίες εξελίχθηκαν σε ένα μεγάλο έργο. Ο χαρακτήρας «HP» βασίζεται στον φίλο του Μανάρα, τον Ιταλό δημιουργό κόμικς Ούγκο Πρατ, και συνεργάτη σε μερικά από τα πιο αναγνωρισμένα έργα του, αρχικά το Indian Summer του 1983 και αργότερα το El Gaucho του 1991. Ο Μανάρα ολοκλήρωσε επίσης δύο ιστορίες συνεργαζόμενος με έναν άλλο ήρωά του, τον σκηνοθέτη Φεντερίκο Φελίνι. Από μόνος του ο Μανάρα έχει ξεχωρίσει για τις ικανότητές του ως συγγραφέας, όπως με το γουέστερν The Paper Man του 1982.

Δείτε ένα βίντεο με σκίτσα του 

Η φήμη του Μανάρα για την παραγωγή κόμικς που περιστρέφονται γύρω από κομψές, όμορφες γυναίκες που μπλέκονται σε απίθανα και φανταστικά ερωτικά σενάρια εδραιώθηκε με έργα όπως το Il Gioco (1983, επίσης γνωστό ως Click ή Le Déclic). Τα επόμενα χρόνια συνέχισε προς αυτή την κατεύθυνση για να εξερευνήσει θέματα ερωτικών κόμικς με καλλιτεχνική και αφηγηματική έκφραση με τρόπο που θεωρείται μοναδικός, ορίζοντας ένα είδος τόσο στα κόμικ όσο και στη γυναικεία φιγούρα.

Στην Ελλάδα είναι αρκετά δημοφιλής και πολλά έργα του έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τη Βαβέλ, τις Εκδόσεις Λιβάνη, αλλά και το περιοδικό 9 της Ελευθεροτυπίας.

Σκίτσα του Μίλο Μανάρα την εποχή του κοροναϊού / Photo: Flickr