Ειρήνη Παπά: Οι άντρες που γοήτευσε η σπουδαία ηθοποιός και οι τραγωδίες που την ανέδειξαν

Έφυγε από τη ζωή, το πρωί της Τρίτης, η σπουδαία ηθοποιός Ειρήνη Παπά, αφήνοντάς μας σπουδαία παρακαταθήκη τις ερμηνείες της.

Λιτή, αρχαϊκή, δωρική μορφή, σύμβολο της ελληνικής ομορφιάς, διάσημη εκπρόσωπος του μεσογειακού πολιτισμού στο εξωτερικό, χαρισματική και δυναμική γυναίκα, η Ειρήνη Παπά έγινε διεθνώς γνωστή για τις υποκριτικές της ικανότητές και το πνεύμα της.

Διαβάστε επίσης: Πέθανε ο πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης, Δημήτρης Παντερμαλής

Στη σταδιοδρομία της, αναμετρήθηκε με σημαντικούς γυναικείους ρόλους του θεάτρου και του κινηματογράφου, ενσαρκώνοντας πλήρως τη δύναμη τής αρχαίας τραγωδίας.

Τα παιδικά χρόνια

Όπως έχει αναφέρει σε συνέντευξή της, η μητέρα της τής έλεγε συχνά παραμύθια και φανταστικές ιστορίες, γεγονός που τη βοήθησε να αναπτύξει από μικρή τη φαντασία της. Στις ιστορίες που έφτιαχνε η ίδια στα παιδικά της όνειρα ήταν πάντα πρωταγωνίστρια.

Από μικρό κοριτσάκι είχε αποφασίσει ότι θα ασχολούνταν με τον καλλιτεχνικό χώρο και, μεγαλώνοντας, το όνειρο έγινε πιο συγκεκριμένο. Θα γινόταν ηθοποιός.

Η εφηβεία τη βρίσκει στην Αθήνα να παρακολουθεί μαθήματα υποκριτικής στην Εθνική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Στα 15 της είχε ήδη πάρει τον καλλιτεχνικό της δρόμο, αφού εργαζόταν σαν ραδιοφωνική παραγωγός, τραγουδίστρια και χορεύτρια.

Μόλις ενηλικιώθηκε παντρεύτηκε τον συγγραφέα Άλκη Παπά και, παρόλο που ο γάμος τους δεν κράτησε πολύ, η ηθοποιός διατήρησε το επίθετο με το οποίο έγινε παγκοσμίως γνωστή.

Οι τραγωδίες που την ανέδειξαν

Από τα πρώτα της βήματα στο θεατρικό σανίδι συμμετείχε σε αρχαίες τραγωδίες και αργότερα έγινε πρωταγωνίστρια. Οι ερμηνείες της σε έργα όπως η «Μήδεια» και η «Ηλέκτρα» έλαβαν εξαιρετικές κριτικές και η Ειρήνη Παπά έγινε διάσημη.

Το 1962 συνεργάστηκε με τον Μιχάλη Κακογιάννη και πρωταγωνίστησε στην κινηματογραφική μεταφορά της «Ηλέκτρας» μαζί με τον Γιάννη Φέρτη, την Αλέκα Κατσέλη και τον Μάνο Κατράκη. Η ταινία συνολικά κέρδισε 24 βραβεία και διακρίσεις.

Η συνεργασία της με τον μεγάλο σκηνοθέτη συνεχίστηκε το 1971 με τις Τρωάδες και το 1977 με την Ιφιγένεια. Στις Τρωάδες, που γυρίστηκε στα αγγλικά με ξένους ηθοποιούς, η Παπά γνώρισε τη συμπρωταγωνίστριά της Κάθριν Χέμπορν, που ενσάρκωσε την Εκάβη, με την οποία ανέπτυξαν δυνατή φιλία. Μάλιστα, η Χέμπορν δήλωνε δημόσια ότι η Παπά είναι μια από τις καλύτερες ηθοποιούς του σινεμά.

Η αγάπη και ο σεβασμός της ηθοποιού για τις αρχαίες τραγωδίες αποδείχτηκε πριν από μερικά χρόνια, όταν η ίδια αποφάσισε να σταματήσει να ερμηνεύει τέτοιους ρόλους. «Αποφάσισα ότι δε θα παίξω πια, διότι η τραγωδία συνεπάγεται μια τεράστια ευθύνη. Και ο φόβος ότι θα μπορούσα να μην ανταπεξέλθω, θα με έκανε να νιώσω πολύ άσχημα» δήλωσε σε συνέντευξή της σε εφημερίδα της Ρώμης.

Οι ταινίες της που κυκλοφόρησαν στο εξωτερικό, αλλά και οι διθυραμβικές κριτικές για τις θεατρικές της ερμηνείες, έκαναν τους Αμερικάνους παραγωγούς να την αναζητήσουν και να της ζητήσουν συνεργασία. Έτσι η Ειρήνη Παπά έπαιζε σε αρκετές παραστάσεις του Μπρόντγουει. Το ντεμπούτο της ήταν με το έργο «Εκείνο το καλοκαίρι» που ανέβηκε το 1967 και στο οποίο συμπρωταγωνιστούσε με τον Τζον Βόιντ, πατέρα της διάσημης ηθοποιού Ατζελίνας Τζολί.

Ο κινηματογράφος

Η Ειρήνη Παπά είχε πάρει μέρος σε σχεδόν 80 ταινίες. Εκτός από τις επιτυχημένες μεταφορές των τραγωδιών, οι πιο γνωστές ταινίες της είναι «Τα κανόνια του Ναβρόνε», όπου ενσαρκώνει την αγωνίστρια Μαρία Παπαδήμου (1961) και ο «Αλέξης Ζορμπάς», που ενσαρκώνει τη χήρα.

Οι ταινίες είχαν τέτοια επιτυχία στο εξωτερικό και η προβολή της χώρας βοήθησε στην ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού. Η ίδια η ηθοποιός έχει δηλώσει για τους ρόλους που επέλεγε: «Ποτέ δεν θέλησα να παίξω αισθησιακούς ρόλους ή ρόλους επιθυμητών γυναικών. Αυτό που ήθελα πάντα είναι να παίζω εμένα, δηλαδή την ανεξάρτητη αγωνίστρια».

Η γοητεία της

Η Ειρήνη Παπά ποτέ δεν υιοθέτησε τον τίτλο της σταρ, ωστόσο σαν γυναίκα γοήτευε πολύ τους άνδρες. Μάλιστα, πολλές φορές δεν δίσταζε να εμφανίζεται μπροστά σε δημοσιογράφους και φωτογράφους χωρίς μακιγιάζ. Εκτός από τον γάμο της που άρχισε και τελείωσε όταν ήταν πολύ νέα, η σχέση της που απασχόλησε αρκετά τον Τύπο της εποχής ήταν αυτή με τον Μάρλον Μπράντο, τον οποίο η Ελληνίδα ηθοποιός συνέχισε να γοητεύει ακόμα και μετά τον χωρισμό τους.

Η Παπά γοήτευσε ιδιαίτερα και τον Κολομβιανό συγγραφέα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Οι δυο τους συναντήθηκαν λίγο πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα της ταινίας Ερέντιρα που βασίστηκε στο βιβλίο του συγγραφέα. Όταν τη συνάντησε ο Μάρκες, ήταν σίγουρος ότι η Παπά θα ενσάρκωνε την πρωταγωνίστρια και μόλις πληροφορήθηκε ότι ο ρόλος της ήταν αυτός της ηλικιωμένης κακιάς, δήλωσε δημόσια:

«Είμαι αντίθετος με το ότι η Ειρήνη Παππά παίζει το ρόλο της άκαρδης γιαγιάς. Θα ήθελα να έπαιζε την Ερέντιρα γιατί είναι η πιο νέα, η πιο ωραία και η πιο λυγερή στην ταινία». Η ερμηνεία της όμως δικαίωσε τον σκηνοθέτη που την είχε επιλέξει και έκανε τον συγγραφέα να παραδεχτεί:« μετέτρεψε το πρόσωπο της γιαγιάς σε κάτι άλλο».

Η προσφορά της Ειρήνης Παπά στην τέχνη έχει αναγνωριστεί πολλές φορές τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας, μέσα από τις αμέτρητες διακρίσεις που έχει λάβει κατά καιρούς.

Εκτός από το Όσκαρ που κέρδισε το 1969 για την ερμηνεία της στην ταινία «Ζ» του Κώστα Ζαβρά, έχει λάβει πολλά σημαντικά βραβεία. Ακόμα και σήμερα, που έχει αποσυρθεί από τα θεατρικά δρώμενα, το όνομα της είναι κορυφαίο και οι ερμηνείες της αποτελούν μάθημα υποκριτικής για τους νεότερους ηθοποιούς.