Τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι αφγανοί πρόσφυγες στην πρόσβαση στο άσυλο

Παρά την αυξανόμενη ανθρωπιστική κρίση στη χώρα τους, οι Αφγανοί/ές εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τεράστια εμπόδια στην πρόσβαση στο άσυλο στην Ελλάδα.

Ένα χρόνο μετά την αλλαγή του καθεστώτος στο Αφγανιστάν, μια νέα έκθεση της International Rescue Committee – IRC Hellas αποκαλύπτει τα τεράστια εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι Αφγανοί/ές που αναζητούν προστασία στην Ελλάδα.

• Διαβάστε επίσης: Αφγανιστάν: «Μας εξαφάνισαν» – Οι κραυγές των γυναικών στον ΟΗΕ

Η επιδείνωση της ανθρωπιστικής κρίσης στο Αφγανιστάν έχει οδηγήσει περισσότερα από 2 εκατομμύρια ανθρώπους να διαφύγουν σε γειτονικές χώρες. Ενώ περισσότεροι από το 90% των εκτοπισθέντων έχουν παραμείνει στην περιοχή, ένα μικρό ποσοστό έχει υποβάλει αίτηση ασύλου στην Ευρώπη. Μέχρι στιγμής για το 2022, οι Αφγανοί/ές είναι η δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα αιτούντων/ουσών άσυλο στην Ε.Ε., μετά τους Ουκρανούς/ές.

Ωστόσο, ενώ τα κράτη μέλη της Ε.Ε. έχουν ενεργοποιήσει και εφαρμόσει την Οδηγία Προσωρινής Προστασίας για την προστασία των ανθρώπων που εγκαταλείπουν την Ουκρανία, πρόσφυγες από άλλες χώρες – συμπεριλαμβανομένων των Αφγανών – συχνά βρίσκονται παγιδευμένοι σε ένα νομικό κενό για χρόνια, με καταστροφικό αντίκτυπο για τη σωματική και ψυχική τους ευημερία.

Η εμπειρία της IRC στην Ελλάδα διαπιστώνει ότι οι Αφγανοί/ές πρόσφυγες/ισσες και οι αιτούντες/σες άσυλο στη χώρα αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στην πρόσβαση στη διεθνή προστασία και στην υποστήριξη που χρειάζονται για να ανοικοδομήσουν τη ζωή τους. Συχνά αναφέρουν βίαιες επαναπροωθήσεις από το ελληνικό έδαφος, περίπλοκες και περιοριστικές διαδικασίες που υπονομεύουν το νόμιμο δικαίωμά τους στο άσυλο και έλλειψη πρόσβασης σε αξιοπρεπείς συνθήκες υποδοχής, στέγασης, υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση και στα νομικά έγγραφα που απαιτούνται για εργασία ή την ενοικίαση σπιτιού.

Αυτές οι πολιτικές αποτροπής και περιορισμού έχουν προκαλέσει μία κρίση ψυχικής υγείας στoυς Αφγανούς και Αφγανές που ζουν στην Ελλάδα. Από 192 Αφγανούς/ές πρόσφυγες/ισσες και αιτούντες/σες άσυλο που υποστηρίχθηκαν από τις ομάδες ψυχικής υγείας της IRC στη χώρα μεταξύ Απριλίου 2021 και Μαρτίου 2022, το 97% παρουσίασε συμπτώματα κατάθλιψης ενώ ένα ανησυχητικό 50% ανέφερε συμπτώματα αυτοκτονικότητας.

Η IRC Hellas καλεί την ελληνική κυβέρνηση να προστατεύσει ουσιαστικά τους Αφγανούς και τις Αφγανές που αναζητούν προστασία, διασφαλίζοντας επειγόντως πρόσβαση στην χώρα και πλήρεις και δίκαιες διαδικασίες ασύλου, καθώς και αξιοπρεπείς συνθήκες υποδοχής και ένταξης από την πρώτη μέρα.

Διαβάστε ολόκληρη την έκθεση εδώ

Η Mojdeh*, μια 26χρονη γυναίκα από το Αφγανιστάν που ζει στην Αθήνα, είπε:

«Η κόρη μου έχει πάει σχολείο μόνο δύο μήνες. Έχουμε μείνει όλοι πίσω… Μόνο μέσα σε ένα μήνα αλλάξαμε σπίτι τέσσερις φορές, έτσι και η κόρη μου έπρεπε να αλλάζει σχολείο κάθε φορά… Θέλω να δουλέψω, να μάθω τη γλώσσα και να έχω ένα απλό σπίτι για να έχω ένα καλύτερο μέλλον για μένα και την κόρη μου. Αυτή είναι μια καλή χώρα, εδώ δεν υπάρχει πόλεμος. Θέλω να μείνω, αλλά είμαι εδώ τέσσερα χρόνια χωρίς έγγραφα. Η πολιτεία δεν με προστατεύει ούτε με υποστηρίζει. Αν μπορούσα, θα έμενα εδώ και θα δημιουργούσα την καλύτερη ζωή για τον εαυτό μου και θα το ανταπέδιδα στην πολιτεία, αλλά οι άνθρωποι φεύγουν από εδώ για κάποιο λόγο».

Η Δήμητρα Καλογεροπούλου, Διευθύντρια της IRC στην Ελλάδα, δήλωσε:

«Πολλοί Αφγανοί και Αφγανές που φεύγουν από συγκρούσεις και διώξεις στη χώρα τους πιστεύουν ότι τα προβλήματά τους θα τελειώσουν μόλις φτάσουν στην Ευρώπη. Δυστυχώς, όπως αποκαλύπτει η νέα μας έκθεση, αυτό δεν συμβαίνει. Αντίθετα, οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τη σκοτεινή πραγματικότητα των βίαιων επαναπροωθήσεων στα ελληνικά σύνορα, μήνες ή χρόνια ζωής υπό τον φόβο ότι θα επιστραφούν στην Τουρκία ή το Αφγανιστάν, όπου θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν ανείπωτoυς κινδύνους, παρατεταμένες περιόδους εγκλωβισμού σε συνθήκες υποδοχής που μοιάζουν με φυλακές, μακριά από τον κοινωνικό ιστό και έλλειψη υποστηρικτικού πλαισίου για να ξεκινήσουν την ανοικοδόμηση της ζωής τους.

Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί και πρέπει να κάνει περισσότερα ώστε να διασφαλίσει ότι στους Αφγανούς αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες, εκ των οποίων πάνω από το 50% είναι παιδιά, προσφέρεται ένα πιο φωτεινό μέλλον στην Ελλάδα. Όλοι/ες όσοι/ες αναζητούν προστασία στην Ελλάδα πρέπει να λάβουν τα έγγραφα που χρειάζονται για να έχουν πρόσβαση σε αξιοπρεπή στέγη, απασχόληση, υγειονομική περίθαλψη και κοινωνικές παροχές, ώστε να μπορέσουν να ξανασταθούν στα πόδια τους. Οι άνθρωποι πρέπει να υποστηριχθούν για να ενσωματωθούν από την πρώτη μέρα μέσω μαθημάτων ελληνικής γλώσσας, ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και πρόσβασης σε στέγαση στα πλαίσια του κοινωνικού ιστού, στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη. Οι Αρχές έχουν απογοητεύσει τους ανθρώπους του Αφγανιστάν που βρίσκονται στην Ελλάδα για πάρα πολύ καιρό – είναι καιρός να παράσχουν την ασφάλεια και τη σταθερότητα που χρειάζονται απεγνωσμένα όλοι οι άνθρωποι που αναγκάζονται να φύγουν, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να συνεισφέρουν και να εμπλουτίσουν κοινότητες υποδοχής σε όλη τη χώρα με τις πολύτιμες δεξιότητες και εμπειρίες που φέρουν».

Η Imogen Sudbery, Διευθύντρια Ευρωπαϊκής Συνηγορίας της IRC, δήλωσε:

«Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η υποστήριξη εκ μέρους της Ε.Ε. για τους ανθρώπους που εγκαταλείπουν το Αφγανιστάν φαίνεται να έχει μειωθεί το προηγούμενο έτος. Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2021, λίγο μετά την αλλαγή καθεστώτος στη χώρα, περισσότερο από το 90% των Αφγανών που υπέβαλαν αίτηση για καθεστώς διεθνούς προστασίας στην Ε.Ε. έλαβαν θετικές αποφάσεις. Μόλις η πλειονότητα των έκτακτων εκκενώσεων τελείωσε, τον Μάιο του 2022, ο αριθμός αυτός έπεσε κατακόρυφα σε μόλις 53%. Καθώς τα επίπεδα των ανθρωπιστικών αναγκών στο Αφγανιστάν συνεχίζουν να αυξάνονται, οι χώρες της Ε.Ε. έχουν βαθιά ευθύνη να αυξήσουν την υποστήριξή τους και να διασφαλίσουν ότι όλοι/ες όσοι/ες διαφεύγουν προστατεύονται και τα δικαιώματά τους διαφυλάσσονται

– ανεξάρτητα από το πώς φτάνουν στην Ευρώπη.

Περισσότερα από 75,000 άτομα που εγκατέλειψαν την Ουκρανία έφτασαν στην Ελλάδα φέτος. Τόσο η προσέγγιση της ΕΕ όσο και της ελληνικής κυβέρνησης σε αυτές τις νέες αφίξεις δείχνει ότι είναι σε θέση να υποδεχθούν τους ανθρώπους με αξιοπρέπεια και ανθρωπιά, εφόσον έχει ληφθεί μια πολιτική απόφαση να το πράξουν. Τώρα καλούμε την Ελλάδα να καλωσορίσει με παρόμοιο τρόπο τους περισσότερους από 37.600 πρόσφυγες/ισσες και αιτούντες/σες άσυλο στο έδαφός της από το Αφγανιστάν, πέραν εκείνων που φεύγουν από άλλες συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο».