Το γουργουρητό είναι μια γλώσσα αγάπης που κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να μιλήσει

«Τις όχι και τόσο σπάνιες νύχτες που ταλαιπωρούμαι από αϋπνία, κανένας συνδυασμός μελατονίνης, κουβερτών και λευκού θορύβου δεν αρκεί. Υπάρχει μόνο μια θεραπεία, ο γάτος μου, ο Τσίτσι, που ξαπλώνει πάνω στον ώμο μου και με νανουρίζει με τα γουργουρητά του» λέει μία φίλη σε κάποιο απογευματινό καφέ.

Για τους λάτρεις του γουργουρητού οι λόγοι είναι ξεκάθαροι. «Είναι η ενσάρκωση της συναισθηματικής ικανοποίησης – ένα σημάδι ότι «κάναμε τα κατοικίδιά μας ευτυχισμένα», κάτι που είναι πολύ ωραίο» λέει η Wailani Sung, κτηνίατρος συμπεριφοράς στο San Francisco SPCA.

Ενώ το γουργουρητό -ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους ήχους στο ζωικό βασίλειο- είναι επίσης ένας από τους πιο μυστηριώδεις. «Κανείς, ακόμη, δεν γνωρίζει πώς γίνεται στην πραγματικότητα το γουργουρητό», λέει ο Robert Eklund, γλωσσολόγος στο Πανεπιστήμιο Linköping της Σουηδίας. Ούτε οι ειδικοί μπορούν να πουν, ακριβώς, τι σημαίνει το γουργουρητό. Οι γάτες γουργουρίζουν όταν είναι ευτυχισμένες -αλλά επίσης μερικές φορές όταν είναι ανήσυχες ή φοβισμένες, όταν γεννούν, ακόμη και όταν πρόκειται να πεθάνουν. «Οι γάτες είναι ίσως τα πιο ανεξιχνίαστα πλάσματα που οι άνθρωποι καλωσορίζουμε στα σπίτια μας, και το γουργουρητό ίσως είναι ο πιο ανεξιχνίαστος ήχος που βγάζουν».

Διαβάστε επίσης: Τι σημαίνει όταν η γάτα μου μού κάνει «πατουσάκια»;

Με την αυστηρότερη έννοια, ο ήχος είναι μια ρυθμική, θορυβώδης διήθηση που παράγεται τόσο κατά τη διάρκεια των εκπνοών -όπως συμβαίνει με τις περισσότερες τυπικές φωνές των ζώων- όσο και κατά τη διάρκεια των εισπνοών, χωρίς διακοπές ενδιάμεσα. Οι «γουργουρητές» λειτουργούν επίσης τον κινητήρα τους με το στόμα τους εντελώς κλειστό, σαν μικρά αιλουροειδή εγγαστρίμυθα- ο ήχος απλώς ξεπηδά από το σώμα σε μια συχνότητα που εκτείνεται περίπου στο εύρος μεταξύ 20 και 150 Hertz. Στη δεκαετία του 1960, ένας επιστήμονας υποστήριξε ότι το γουργουρητό ήταν προϊόν της διήθησης του αίματος μέσω της κοίλης φλέβας, ενός αγγείου που επιστρέφει το αίμα του σώματος στην καρδιά- η άποψη αυτή διαψεύστηκε αργότερα. Πλέον είναι γενικά κατανοητό ότι η πηγή είναι οι φωνητικές χορδές: Ο εγκέφαλος στέλνει ηλεκτρικά σήματα στις φωνητικές πτυχές, προτρέποντάς τες να ανοίγουν και να κλείνουν σαν μικρές μυϊκές πόρτες.

Πολλά ζώα μπορούν να μιμηθούν τον ήχο του γουργουρητού, μεταξύ των οποίων οι αρκούδες και τα ινδικά χοιρίδια. Όμως μόνο ένας μικρός αριθμός πλασμάτων μπορεί να δημιουργήσει μια πραγματική εκδοχή του γουργουρητού: Εκτός από τις γάτες του σπιτιού, το κάνουν και οι γενίτσαροι -μικρές γάτες που ζουν στην Αφρική- το ίδιο μπορούν να κάνουν και οι λύγκες, οι οσελότοι και δεκάδες άλλα μικρότερα μέλη της οικογένειας των αιλουροειδών.

Τα λιοντάρια, οι τίγρεις και τα τζάγκουαρ δεν μπορούν να βγάλουν τα ίδια γουργουρητά- οι επιστήμονες δεν έχουν καταγράψει γάτες που να μπορούν ταυτόχρονα να γουργουρίζουν και να βρυχώνται. Οι επιστήμονες δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα τι διαχωρίζει τα γουργουρητά από τα μη γουργουρητά.

• Διαβάστε ακόμα: Αυτοί οι συγγραφείς είχαν τρέλα με τις γάτες

Όποια κι αν είναι η μηχανική του βάση, το γουργουρητό φαίνεται να είναι εγγεγραμμένο σε ορισμένες γάτες από τη γέννησή τους. Αρχίζουν να ανεβάζουν στροφές στις μικρές κινητήριες μηχανές τους μέσα σε λίγες ημέρες από την έξοδό τους από τη μήτρα, ενώ είναι ακόμη τυφλές και κουφές. Τα γατάκια και οι μητέρες φαίνεται να ανταλλάσσουν τους ήχους ως μια μορφή πρώιμης επικοινωνίας, ανταλλάσσοντας βασικά μηνύματα όπως «Πεινάω» και «Έι, έρχεται η μαμά», λέει η Χέιζελ Κάρνεϊ, κτηνίατρος γάτας και ειδικός στο γουργουρητό με έδρα το Αϊντάχο, όπου φροντίζει και τις τρεις δικές της γάτες: τον Γουάιατ Ερπ, την Καλάμιτι Τζέιν και τη Χι Χο Σίλβερ. Αυτοί οι πρώιμοι, θετικοί συνειρμοί μπορεί να είναι μέρος του λόγου για τον οποίο το γουργουρητό παραμένει μέχρι την ενηλικίωση κάθε φορά που οι γάτες είναι ικανοποιημένες – όταν κουρνιάζουν με τους αγαπημένους τους ανθρώπους, ας πούμε, ή όταν καταβροχθίζουν ένα ιδιαίτερα νόστιμο σνακ. Η Zazie Todd, ειδική στη συμπεριφορά των ζώων και συγγραφέας του βιβλίου «Purr: The Science of Making Your Cat Happy», είπε ότι μια από τις γάτες της, η Harley, μερικές φορές γουργουρίζει τη στιγμή που η Todd μπαίνει σε ένα δωμάτιο, κάτι που είναι «πραγματικά υπέροχο».

Κάποιοι πιστεύουν ότι σε ορισμένα ζώα, το γουργουρητό μπορεί να είναι ένα είδος φωνητικού τικ, όπως το νευρικό γέλιο- οι γάτες μπορεί επίσης να προσπαθούν να στείλουν εκκλήσεις για βοήθεια ή προειδοποιητικά μηνύματα σε οποιονδήποτε τολμήσει να πλησιάσει. Ή ίσως το γουργουρητό σε στιγμές άγχους να είναι αυτοκαταπραϋντικό. Θα μπορούσε ακόμη και να είναι η προσπάθεια μιας γάτας να ξεγελάσει το πονεμένο από τον πόνο σώμα της σε μια λιγότερο επώδυνη κατάσταση.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, ένας ερευνητής πρότεινε ότι το γουργουρητό μπορεί να έχει ανακουφιστικές ιδιότητες για τις γάτες – εκπέμποντας δονητικές συχνότητες που θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να επιταχύνουν την επούλωση πληγών ή σπασμένων οστών.

Ψυχοθεραπευτές  έχουν πολλούς πελάτες οι οποίοι «ορκίζονται ότι οι γάτες που ήταν ξαπλωμένες στο κρεβάτι και γουργούριζαν δίπλα τους ενώ ήταν άρρωστοι, τους κράτησαν από το να πεθάνουν», μου είπε. Αλλά δυστυχώς παρόλο που οι γάτες μπορούν να γουργουρίζουν σε συχνότητες που συμπίπτουν με εκείνες που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία με δονήσεις, καμία από τις έρευνες για αυτές τις θεραπείες δεν έχει εμπλέξει αιλουροειδή. «Δε νομίζω ότι έχουμε καμία μελέτη που να είναι του τύπου, κάθισα με μια γάτα που γουργούριζε στο σπασμένο πόδι μου για 15 λεπτά την ημέρα- θεραπεύτηκα πιο γρήγορα από κάποιον άλλον».

Αν οι άνθρωποι αισθάνονται καλύτερα γύρω από τις γάτες τους, αυτό μπορεί να έχει να κάνει λιγότερο με τις άμεσες μηχανικές επιδράσεις του γουργουρίσματος στους ανθρώπινους ιστούς και περισσότερο με το ότι ολόκληρο το ζώο συντροφιάς είναι ένα ψυχολογικό βάλσαμο.

Τα νιαουρίσματα μπορεί επίσης να είναι λίγο αινιγματικά, αλλά έχουν πιο ευδιάκριτη λογική: Δεν είναι τόσο δύσκολο να αναλύσουμε το «τάισε με» από το «γιατί είμαι σε αυτό το μεταφορέα γάτας;». Διαφορές, ωστόσο, μπορεί να υπάρχουν και στα γουργουρίσματα: Τα ικανοποιημένα γουργουρίσματα τείνουν να είναι πιο μελωδικά και απαλά, ενώ οι αγχωμένες στροφές τείνουν να είναι υψηλότερες και πιο σκληρές.

Και σε αντίθεση με πολλούς άλλους θορύβους γάτας, τα γουργουρητά αποφεύγουν πεισματικά την ανθρώπινη μίμηση (αν και κάποιοι στο YouTube μπορεί να διαφωνούν). Οι άνθρωποι μπορούν εύκολα να νιαουρίσουν στις γάτες τους: «είναι σαν μια πολύ υποτυπώδης γλώσσα». Αλλά το γουργουρητό; Ο εγκέφαλος και ο λαιμός μας απλά δεν είναι έτοιμοι για κάτι τέτοιο.

Ορισμένες συσκευές και soundtracks μπορούν να προσφέρουν υποκατάστατα. Ορισμένες κτηνιατρικές κλινικές παίζουν μουσική γάτας στα εξεταστήρια, με ένα ηρεμιστικό μπάσο που γουργουρίζει. Οι λάτρεις του γουργουρίσματος μπορούν ακόμη και να βάλουν ένα podcast με μια πορτοκαλί γάτα από την Ιρλανδία που ονομάζεται Bilbo να γουργουρίζει για 30 λεπτά συνεχόμενα.

Το γουργουρητό είναι ένα γλωσσικό εμπόδιο που δεν έχουμε ακόμη ξεπεράσει. Το οποίο, κατά κάποιο τρόπο, είναι τόσο, μα τόσο γατίσιο. Οι άνθρωποι έχουν περάσει γενιές και γενιές μαθαίνοντας σκύλους να εκφράζονται με πολύ ανθρώπινο τρόπο, χρησιμοποιώντας τα γεμάτα ψυχή μάτια τους και το χαμογελαστό στόμα τους. Οι γάτες, όμως, συνεχίζουν να παραμένουν μυστήριο – οι φάτσες τους δεν είναι εξελικτικά διαμορφωμένες για προφανείς εκφράσεις. Ακόμα και σε σύγκριση με άλλες γατίσιες φωνές, το γουργουρητό είναι λεπτό και οικείο, μια μορφή επικοινωνίας που εξαρτάται από την εγγύτητα, την κατανόηση των επιθυμιών και των αναγκών της γάτας – και ίσως, μερικές φορές, από την κατανόηση των δικών μας αναγκών.

*Mε στοιχεία από το theatlantic.com