Εχει αφήγημα η Αριστερά;

Στις περισσότερες δημοκρατικές χώρες σημειώνεται το ίδιο φαινόμενο. Οι συντηρητικές κυβερνήσεις απογοητεύουν ενώ τα κόμματα της Σοσιαλδημοκρατίας ή της Αριστεράς γενικότερα δεν εμπνέουν. Το αποτέλεσμα είναι η άνοδος των λαϊκιστών και γενικότερα ο κλυδωνισμός της φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Σε τι ποντάρει ο λαϊκισμός; Στην επισήμανση των πραγματικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι δυτικές κοινωνίες προβάλλοντας απλουστευτικές προτάσεις που εστιάζουν σε ανύπαρκτους εχθρούς. Συνήθως οι επιτυχίες των λαϊκιστών δεν επαναλαμβάνονται διότι οι προτάσεις τους δεν είναι εφαρμόσιμες ενώ οι αντίπαλοι που κατασκευάζουν, συνήθως οι πνευματικές και κοινωνικές ελίτ, επιμένουν σε απόψεις που διαχρονικά επιβεβαιώνονται. Ενδιάμεσα όμως οι κοινωνίες αναστατώνονται, η κοινωνική συνοχή πηγαίνει περίπατο και οι μελλοντικές προοπτικές σκοτεινιάζουν.

Πέραν των συντηρητικών παρατάξεων που παραπαίουν, η κύρια ευθύνη βαρύνει την Αριστερά. Που αδυνατεί να ανανεώσει το πνευματικό και θεωρητικό της οπλοστάσιο, με αποτέλεσμα να στερεί από την κοινωνία τη δυνατότητα μιας εναλλακτικής προοπτικής. Με τη Δεξιά να έχει στερέψει από γνήσιες ιδεολογικές επιλογές, καταφεύγει με αποτυχία σε δανεισμό ιδεών και συνθημάτων από την Αριστερά. Που όμως έχει μείνει και αυτή στάσιμη στις ίδιες θέσεις και ιδέες εδώ και περίπου μία δεκαετία.

Το φαινόμενο φαίνεται ανάγλυφα στις εξελίξεις σε Βρετανία, Γαλλία και Ελλάδα. Το Συντηρητικό Κόμμα εξέλεξε τη νέα του ηγεσία με το βλέμμα στραμμένο στο παρελθόν. Η αναβίωση του θατσερισμού χωρίς τη Θάτσερ μπορεί να φανεί σαν κακόγουστη φάρσα. Διότι οι δικές της μεταρρυθμίσεις τότε είχαν έρθει σαν απάντηση σε ολόκληρες δεκαετίες κρατισμού που είχε επιβάλει η μεταπολεμική διακομματική συναίνεση. Τώρα η Τρας, που ηχητικά το όνομά της παραπέμπει σε «σκουπίδι», τι ακριβώς θα μεταρρυθμίσει; Το λιγότερο, υποτίθεται, κράτος που πάσχιζαν για χρόνια να εγκαθιδρύσουν – θεωρητικά τουλάχιστον – οι συντηρητικοί της προκάτοχοι; Μοναδική της ελπίδα παραμένει η ρηχότητα του πολιτικού οπλοστασίου των Εργατικών.

Στη Γαλλία, η κυβέρνηση Μακρόν στηρίζεται, έτσι εξάλλου κέρδισε και τις εκλογές, στις ανέφικτες και ακραία μη ρεαλιστικές προτάσεις της Αριστεράς, από τη μία πλευρά, και στην υπαρκτή πλέον απειλή του λαϊκισμού της Λεπέν, από την άλλη. Η ανυπαρξία δηλαδή μιας σοβαρής Αριστεράς κρατάει τον άχρωμο Μακρόν στην εξουσία. Μέχρι βέβαια την ανάδειξη μιας σοβαρής και στιβαρής φιλελεύθερης εναλλακτικής λύσης που θα σαρώσει το εκλογικό σώμα. Οπως παρ’ ολίγον να πετύχει πριν από λίγα χρόνια ο Φιγόν, μέχρις ότου κάποια περίεργα σκάνδαλα να ανακόψουν την ορμή του.

Στην Ελλάδα η κυβέρνηση, παρά τα προβλήματα που η ίδια προκαλεί στον εαυτό της, καταφεύγει σε χιλιοαποτυχημένες κατά το παρελθόν κρατικιστικές επιλογές της Σοσιαλδημοκρατίας για να προβάλει κάποιο ανανεωτικό πρόσωπο. Και κυνηγάει να στρατεύσει μαζί της πρόσωπα της Σοσιαλδημοκρατίας για να αποκτήσει «προοδευτικό» δήθεν προφίλ. Και έντρομη αποστρέφεται το γνήσιο δικό της φιλελεύθερο οπλοστάσιο. Διευκολύνει έτσι τις όποιες λαϊκίστικες φωνές που ακούγονται. Αυτό που ουσιαστικά την ευνοεί είναι η πλήρης απουσία ιδεών από την Αριστερά που να πείθουν την κοινωνία πως εκεί υπάρχουν πραγματικές και εφικτές εναλλακτικές λύσεις. Η απουσία αφηγήματος από την Αριστερά στηρίζει έτσι τις κυβερνητικές προοπτικές της ΝΔ στην Ελλάδα.