Εβδομήντα χρόνια μετά την εξαφάνισή τους, τα τσιτάχ επιστρέφουν στην Ινδία

Οκτώ γατόπαρδοι με πομπό στο κολάρο αντικρίζουν για πρώτη φορά τα λιβάδια του Εθνικού Πάρκου Κούνο στην κεντρική Ινδία, τελικός προορισμός ενός ταξιδιού 8.000 χιλιομέτρων από τη Ναμίμπια σε ένα αμφιλεγόμενο πρόγραμμα περιβαλλοντικής αποκατάστασης.

Η άφιξη των αιλουροειδών –των ταχύτερων χερσαίων ζώων του πλανήτη- ήρθε ως κορύφωση μιας προσπάθειας 13 ετών για την επαναφορά ενός είδους που εξαφανίστηκε από την Ινδία το 1952.

Είναι οι πρώτη φορά που τσιτάχ μεταφέρονται σε διαφορετική ήπειρο, και το σχέδιο έχει συναντήσει αντιδράσεις από περιβαλλοντιστές που θεωρούν ότι η ινδική κυβέρνηση θα ήταν καλύτερο να εστιαστεί στην προστασία της άγριας ζωής που έχει απομείνει στη χώρα.

Οι οκτώ γατόπαρδοι -πέντε θηλυκά και τρία αρσενικά- έφτασαν στο Κούνο έπειτα από ταξίδι δύο ημερών με αεροπλάνο και ελικόπτερο. Θα παραμείνουν για δύο μήνες σε έναν περιφραγμένο χώρο των 6 τετραγωνικών χιλιομέτρων πριν απελευθερωθούν σε μια μεγαλύτερη έκταση 5.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, την οποία θα μοιράζονται με λεοπαρδάλεις, αρκούδες και ραβδωτές ύαινες.

Ακόμα 12 γατόπαρδοι αναμένεται να φτάσουν τον επόμενο μήνα στο Κούνο από τη Νότια Αφρική, τη μοναδική ίσως χώρα όπου ο πληθυσμός των τσιτάχ αυξάνεται. Η Ινδία προσπαθεί τώρα να συγκεντρώσει νέα κονδύλια για το πρόγραμμα των 11,4 εκατ. δολαρίων ώστε ο πληθυσμός να αυξηθεί τελικά στα 40 άτομα.

Ο ανταγωνισμός με άλλα αρπακτικά είδη δυνητικά θα μπορούσε να απειλήσει τον πολλαπλασιασμό των τσιτάχ.

Ορισμένοι ινδοί ειδικοί, αναφέρει το Reuters, χαρακτηρίζουν την προσπάθεια «πρόγραμμα ματαιοδοξίας» που αγνοεί το γεγονός ότι το αφρικανικό τσιτάχ –διαφορετικό υποείδος από το τσιτάχ της Ασίας που επιζεί σήμερα μόνο στο Ιράν- δεν είναι προσαρμοσμένο στην ινδική υποήπειρο.

Και με τον πληθυσμό της Ινδίας να αγγίζει τα 1,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι, ορισμένοι ειδικοί ανμησυχούν ότι δεν υπάρχει αρκετός χώρος για τους γατόπαρδους.

Πέρυσι, η Ινδία ανταποκρίθηκε σε κάλεσμα του ΟΗΕ με την υπόσχεση να θέσει σε καθεστώς προστασίας το ένα τρίτο της έκτασής της. Σήμερα όμως οι προστατευόμενες περιοχές δεν ξεπερνούν το 6%.

Ασιατικό παρελθόν

Αν και οι περισσότεροι έχουν συνδέσει τους γατόπαρδους με την Αφρική, η λέξη «τσιτάχ» προέρχεται από το σανσκριτικό «τσιτράκα», που σημαίνει «αυτός που φέρει βούλες».

Το ασιατικό υποείδος Acinonyx jubatus venaticus ζούσε κάποτε στη Βόρεια Αφρική, τη Μέση Ανατολή και όλη την Ινδία. Στην εποχή της Μογγολικής Αυτοκρατορίας, εξημερωμένοι γατόπαρδοι χρησιμοποιούνταν για κυνήγι.

Σήμερα, μόνο 12 ασιατικά τσιτάχ επιζούν σε όλο τον πλανήτη, όλα στο Ιράν.

Αναγκαστικά, η Ινδία μπορούσε να εισαγάγει μόνο αφρικανικά τσιτάχ.

Ωστόσο, ακόμα και μεταξύ αφρικανικών χωρών, λίγες προσπάθειες μεταφοράς άγριων τσιτάχ έχουν πετύχει, επισήμανε ο Κιμ Γιανγκ-Όβερτον της οργάνωσης Panthera για την προστασία των αιλουροειδών.

Ορισμένοι επιστήμονες εξάλλου ανησυχούν ότι ο χώρος του Κούνα δεν επαρκεί, παρά το φιλόδοξο σχέδιο εκκένωσης χωριών και απαλλοτρίωσης καλλιεργούμενων εκτάσεων. Μια περιοχή 100 τετραγωνικών χιλιομέτρων αρκεί για να συντηρήσει 6-11 τίγρεις ή 10 με 40 λιοντάρια, αλλά μόνο ένα τσιτάχ.

Από τη στιγμή που θα βγουν από τον απερίφρακτο χώρο του πάρκου, τα τσιτάχ «θα εξοντωθούν εντός έξι μηνών από σκυλιά και λεοπαρδάλεις» προέβλεψε ο Ούλας Κάρανθ, διευθυντής του Κέντρου Μελέτης Άγριας Ζωής στο Μπενγκαλούρου.

«Ή θα σκοτώσουν κάποια κατσίκα και θα τους ρίξουν φόλες οι χωρικοί» προειδοποίησε,