«Φλεγόμενο κρεβάτι»: Η υπόθεση που άλλαξε το νόμο για την ενδοοικογενειακή βία

γράφει η Βασιλίνα Ριστάνη*

Το «φλεγόμενο κρεβάτι», τη δεκαετία του 70, έγινε κεντρικό θέμα στα δελτία ειδήσεων. Όλος ο κόσμος, έμαθε λεπτομερώς την κακοποίηση που υπέστη η Φρανσίν Χιουζ Γουίλσον κατά τη διάρκεια της 13χρονης σχέσης της με τον Τζέιμς Μίκι Χιουζ και τις απελπισμένες ενέργειες στις οποίες προχώρησε για να την τερματίσει.

Η Φρανσίν έβαλε φωτιά στον πρώτο της σύζυγο και τον σκότωσε την ώρα που κοιμόταν. Το δικαστήριο τότε την αθώωσε για «μια στιγμή παραφροσύνης» και κλήθηκε να αναθεωρήσει ολόκληρη τη νομοθεσία για τα ζητήματα ενδοοικογενειακής βίας.

• Διαβάστε επίσης: Σκότωσαν τους βιαστές τους και καταδικάστηκαν

Το μοιραίο βράδυ

Στις 9 Μαρτίου 1977, η Φρανσίν Χιουζ Γουίλσον αποφάσισε ότι είχε ανεχτεί αρκετά. Δεκατρία χρόνια λεκτικής και σωματικής κακοποίησης από τον αλκοολικό σύζυγό της, Τζέιμς Χιουζ. Ο γνωστός και ως Μίκι, εκείνο το απόγευμα άρχισε να τη χτυπάει, εν μέσω ενός φρικτού καυγά στο σπίτι τους στο Ντάνσβιλ του Μισισιπή.

Εκείνος αρνήθηκε να την αφήσει να φτιάξει δείπνο για τα παιδιά τους. Αφού της έσκισε τα βιβλία, απαίτησε να τα κάψει και να εγκαταλείψει τη σχολή της ως μαθητευόμενη γραμματέας. Η Φρανσίν κάλεσε την αστυνομία. Δύο αστυνομικοί ήρθαν, παρατήρησαν την κατάσταση και έφυγαν. Δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα, είπαν, αφού οι ίδιοι δεν είχαν γίνει μάρτυρες βίας.

Ο ξυλοδαρμός συνεχίστηκε. Όσο ετοίμαζε δείπνο για τα παιδιά, ο Μίκι πέταξε το φαγητό στο πάτωμα και έτριψε εκεί το πρόσωπό της. Κάποια στιγμή, την απείλησε με μαχαίρι μπροστά στα παιδιά τους και έπειτα τη βίασε.

Εκείνο το βράδυ, η Φρανσίν ανέλαβε δράση. Κρατώντας ένα μπιτόνι βενζίνης, μπήκε στο υπνοδωμάτιό τους, όπου ο σύζυγος της κοιμόταν. «Στάθηκα ακίνητη για μια στιγμή, διστάζοντας, και μια φωνή με παρότρυνε να προχωρήσω», θυμήθηκε αργότερα. «Μου ψιθύρισε, κάν’ το! Κάν’ το! Ξανά και ξανά, και εγώ συνέχισα». Ύστερα, έριξε βενζίνη γύρω από το κρεβάτι και του έβαλε φωτιά με ένα σπίρτο.

Πήρε τα τρία από τα τέσσερα παιδιά της που ήταν στο σπίτι, πήγε στη φυλακή της κομητείας Ίνγκαμ στο Μέισον και ομολόγησε. Όταν έφτασαν οι πυροσβέστες στο σπίτι, αυτό είχε τυλιχθεί στις φλόγες. Ο Τζέιμς Χιουζ ήταν νεκρός από εισπνοή καπνού και η Φρανσίν Γουίλσον κατηγορήθηκε για φόνο πρώτου βαθμού.

Η δίκη που έμεινε στην ιστορία

Η δίκη της ήταν μια από τις πιο συγκλονιστικές στην ιστορία της κομητείας Ίνγκαμ. Αποκάλυψε περισσότερα από 12 χρόνια κακοποίησης στο σπίτι Χιουζ, μια υπόθεση τόσο βάναυσης συζυγικής βίας που έγινε γρήγορα το σημείο συσπείρωσης για ένα αυξανόμενο κίνημα για την αλλαγή των νόμων περί ενδοοικογενειακής βίας.

Ο δικηγόρος της, Arjen Greydanus, προσπάθησε να κερδίσει με τη θεωρία της αυτοάμυνας, «αλλά με τα μάτια μιας γυναίκας, όχι ενός άνδρα», δήλωσε χρόνια αργότερα στην εφημερίδα Lansing State Journal. Υποστήριξε την υπεράσπιση της παραφροσύνης – τη θεωρία ότι η πολυετής κακοποίηση, με αποκορύφωμα το επεισόδιο την ημέρα της ανθρωποκτονίας, είχε επιφέρει ένα προσωρινό ψυχολογικό ρήγμα – σε περίπτωση που οι ένορκοι δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν ότι ενήργησε σε αυτοάμυνα εναντίον ενός άνδρα που κοιμόταν.

Η αθώωση από τους ενόρκους που αποτελούνταν από 10 γυναίκες και δύο άνδρες ήρθε στις 3 Νοεμβρίου 1977. Το φεμινιστικό κίνημα εξέτασε την επιτυχή υπεράσπιση της κ. Γουίλσον για προσωρινή παραφροσύνη, συζητώντας αν η ετυμηγορία αντιπροσώπευε μια νίκη ή μια ήττα για τον αγώνα τους. Ορισμένοι άνδρες εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι η αθώωσή της θα μπορούσε να προσκαλέσει τη βία από τις αγανακτισμένες γυναίκες.

Στο τέλος της δίκης, η κ. Γουίλσον ρωτήθηκε αν θεωρούσε τον εαυτό της απελευθερωμένη γυναίκα. «Δεν νομίζω ότι έχω απελευθερωθεί ποτέ, αλλά θα ήθελα να το κάνω», αποκρίθηκε.

Οργή σε δράση

Η υπόθεση αποτέλεσε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας κατάστασης που οι ειδικοί ονόμασαν «σύνδρομο της κακοποιημένης γυναίκας». Η εκτεταμένη προβολή της δίκης, συνέβαλε στο να αναδιαμορφωθεί η αντίληψη της κοινής γνώμης για την ενδοοικογενειακή βία.

Το «φλεγόμενο κρεβάτι» έγινε βιβλίο το 1980 από τη συντάκτρια του New Yorker Faith McNulty, και τηλεοπτική ταινία με τον ίδιο τίτλο το 1984, με πρωταγωνίστρια τη Farrah Fawcett. Την ταινία τότε παρακολούθησαν στο NBC περισσότεροι από 75 εκατομμύρια τηλεθεατές.

Το σύνδρομο του φλεγόμενου κρεβατιού μπήκε στο εθνικό λεξιλόγιο. Οι οργανισμοί κοινωνικών υπηρεσιών και τα αστυνομικά τμήματα σε όλη τη χώρα άρχισαν να ακολουθούν πιο επιθετικές πολιτικές για την πρόληψη της ενδοοικογενειακής βίας. Ο αριθμός των καταφυγίων για τις κακοποιημένες γυναίκες αυξήθηκε από μια χούφτα το 1977 σε σχεδόν 700, μόνο τη χρονιά που προβλήθηκε στην τηλεόραση.

*Η Βασιλίνα Ριστάνη σπουδάζει στη New Media Studies