The Jane: Το παράνομο δίκτυο εκτρώσεων με το κωδικό όνομα

Γράφει η Ίλντα Τόσκα*

Το καλοκαίρι του 2022 το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε την απόφαση «Roe v. Wade» που επέτρεπε τις εκτρώσεις. Κάθε πολιτεία της Αμερικής έχει πλέον το δικαίωμα να επιλέγει εάν επιτρέπει ή όχι τις αμβλώσεις. Πολλές γυναίκες όμως, θα αναγκαστούν να καταφύγουν σε παράνομες, ανεξέλεγκτες και πιθανώς πιο επικίνδυνες επιλογές.

• Διαβάστε επίσης: Αμβλώσεις: Ποια ήταν η Jane Roe της ιστορικής απόφασης – Δεν έκανε ποτέ έκτρωση

Η ιστορία συνήθως επαναλαμβάνεται. Τη δεκαετία του 1960 – πριν από την απόφαση «Roe v. Wade» – οι εκτρώσεις απαγορεύονταν. Η παρανομία των αμβλώσεων όμως, δεν εμπόδισε τις γυναίκες να προσπαθήσουν να τερματίσουν την εγκυμοσύνη τους. Σήμαινε απλώς ότι ήταν αναγκασμένες να αναζητήσουν μη ασφαλείς τρόπους για να το κάνουν: αυτοεπιβαλλόμενοι εσωτερικοί τραυματισμοί με αιχμηρά αντικείμενα ή  χειρουργικές επεμβάσεις από γιατρούς που τις άφηναν μόνες τους σε δωμάτια μοτέλ να αιμορραγούν μέχρι θανάτου.

Επιπλέον, οι γυναίκες της μεσαίας τάξης (συνήθως λευκές) που είχαν τα μέσα να ταξιδέψουν μπορούσαν να διακόψουν την εγκυμοσύνη τους με ασφάλεια και νόμιμα αλλού. Οι γυναίκες με χαμηλό εισόδημα όμως -κυρίως οι έγχρωμες- δεν μπορούσαν. Τέσσερα χρόνια πριν από την απόφαση Roe v. Wade το 1973, εμφανίστηκαν οι «Janes», μια ομάδα νεαρών γυναικών που παρείχε πρόσβαση σε αμβλώσεις για γυναίκες που δεν είχαν άλλες επιλογές.

Οι «Janes» αντιμετώπισαν έως και 110 χρόνια φυλάκισης για τις παράνομες πράξεις τους αλλά μετά την επιβολή του νόμου Roe v. Wade το 1973 αφέθηκαν ελεύθερες. Μέχρι τότε, είχαν πραγματοποιήσει ήδη 11.000 αμβλώσεις.

Η αρχή των «Janes»

Τον Ιούνιο του 2022 κυκλοφόρησε από το HBO το ντοκιμαντέρ «The Janes», το οποίο αφηγείται την ιστορία μιας παράνομης ομάδας γυναικών στο Σικάγο που βοήθησαν χιλιάδες άλλες γυναίκες να κάνουν ασφαλή έκτρωση όταν το κράτος τις απέρριπτε. Το ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει επίσης, όλες τις επικίνδυνες μεθόδους, στις οποίες κατεύφευγαν οι γυναίκες ώστε να διακόψουν την κύηση πριν εμφανιστούν οι Janes.

Όλα ξεκίνησαν το 1969 όταν ένας φίλος της Χέδερ Μπούθ, της ζήτησε βοήθεια για να κάνει έκτρωση στην αδελφή του, η οποία ήταν έγκυος και σχεδόν αυτοκτονική. Η Μπουθ ήρθε σε επαφή με έναν γιατρό που γνώριζε από το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα, ο οποίος συμφώνησε να εκτελέσει τη διαδικασία.

Καθώς η ζήτηση έγινε υπερβολική για να τη διαχειριστεί μόνη της η Μπούθ, στρατολόγησε και άλλες γυναίκες ακτιβίστριες. Ονόμασαν την ομάδα Jane για μυστικούς σκοπούς και άφησαν φυλλάδια σε όλη την πόλη. Τα φυλλάδια έγραφαν «Είστε έγκυος; Δεν θέλετε να είστε; Καλέστε την Τζέιν». Η Jane μπορούσε να είναι οποιαδήποτε, από την δασκάλα στο σχολείο μέχρι την νοικοκυρά γειτόνισσα.

Η τακτική των Janes ήταν αντάξια ενός κατασκοπευτικού μυθιστορήματος. Μια γυναίκα που ήθελε να τερματίσει την εγκυμοσύνη της άφηνε μήνυμα στον τηλεφωνητή. Μια «Callback Jane» της τηλεφωνούσε, συνέλεγε πληροφορίες και τις μετέφερε σε μια «Big Jane». Οι γυναίκες οδηγούνταν πρώτα σε μια διεύθυνση για συμβουλές. Στη συνέχεια, πήγαιναν σε ένα άλλο σημείο όπου ένας γιατρός έκανε την άμβλωση.

Ένας από τους γιατρούς όμως, που βοηθούσε τις Jane αποδείχτηκε πως στη πραγματικότητα δεν ήταν γιατρός. Τότε, οι Janes αποφάσισαν πως μπορούν να το κάνουν και μόνες τους, καθώς οι γιατροί που βοηθούσαν ζητούσαν υπερβολικά χρήματα. Παρακολούθησαν πολλά σεμινάρια για εκτρώσεις από γιατρούς και ξεκίνησαν να πραγματοποιούν μόνες τους τις αμβλώσεις.  Οι Janes έριξαν την τιμή στα 100 δολάρια -από 1.000 δολάρια- και δέχονταν λιγότερα αν η γυναίκα είχε λίγα χρήματα.

Η σύλληψη των «Janes»

Μέχρι το 1972, η ομάδα των «Janes» είχε πραγματοποιήσει πάνω από 11.000 «μυστικές» εκτρώσεις. Οι Janes μπορούσαν να στήσουν μια κλινική σε μόλις 15 λεπτά και να φύγουν μέσα σε πέντε λεπτά, αν χρειαζόταν. «Όλοι γνώριζαν για την ομάδα», υποστηρίζει κάποια στιγμή μια εκ των Jane. «Δεν μας κυνήγησαν. Και σίγουρα ήξεραν τι συνέβαινε». Οι γυναίκες που ήρθαν στην Τζέιν περιλάμβαναν «κόρες, συζύγους και ερωμένες της αστυνομίας», σύμφωνα με τις Janes. Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούσαν ανήλικα κορίτσια, εγκυμοσύνη από βιασμό, γυναίκες των οποίων οι άνδρες τους απαγόρευσαν να χρησιμοποιούν αντισσύληψη καθώς και γυναίκες που δεν μπορούσαν να φροντίσουν ένα παιδί.

Το 1972, η αστυνομία του Σικάγο έκανε έφοδο σε ένα διαμέρισμα που χρησιμοποιούσαν και συνέλαβε επτά από αυτές. Οι γυναίκες πρόλαβαν να σκίσουν τα τμήματα των καρτελών με τα ονόματα και τις διευθύνσεις των ασθενών τους και τα κατάπιαν. Εάν η αστυνομία έβρισκε τα ονόματα των ασθενών, θα συλλάμβανε και εκείνες.

Ένα μέλος της Jane που δεν ήταν κατηγορούμενη στην υπόθεση, ήρθε σε επαφή με την Jo-Anne Wolfson,μια δυναμική δικηγόρο που είχε αναλάβει τις υποθέσεις κάποιων από τους «Μαύρους Πάνθηρες». Εκείνη την εποχή, η υπόθεση «Roe v Wade» βρισκόταν υπό εξέταση από το Ανώτατο Δικαστήριο, οπότε η Wolfson, «καθυστέρησε» την υπόθεση καταθέτοντας διάφορες προτάσεις.

Το τέλος και ο νόμος «Roe v Wade»

Στις 22 Ιανουαρίου 1973, το Ανώτατο Δικαστήριο δημοσίευσε την απόφασή του στην υπόθεση «Roe v Wade», προστατεύοντας τα δικαιώματα των αμβλώσεων σε όλες τις ΗΠΑ. Οι κατηγορίες εναντίον των επτά γυναικών αποσύρθηκαν.

Στο ντοκιμαντέρ, μια εκ των Jane αναφέρει «Φοβόμουν συνεχώς μην με πιάσουν. Άλλα δεν σταμάτησα ποτέ, γιατί πολεμούσα για την δικαιοσύνη». Οι δραστηριότητες των Jane αφορούσαν κάτι παραπάνω από την εξυπηρέτηση ανθρώπων που είχαν απλώς ανάγκη για έκτρωση. Αφορούσαν τον οραματισμό και την προστασία ενός πιο ελπιδοφόρου μέλλοντος για τις γυναίκες συνολικά. Ενός μέλλοντος που δεν περιλαμβάνει τον εξαναγκασμό τους να γεννούν παιδιά που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να μεγαλώσουν.

Κυρίως όμως, ενός μέλλοντος που δίνει στη γυναίκα το δικαίωμα να ελέγχει το σώμα της. Ένα θεμελιώδες δικαίωμα που 50 χρόνια μετά, κινδυνεύει να χαθεί.

* Η Ίλντα Τόσκα σπουδάζει στη New Media Studies