Κεντρικές τράπεζες: Σε ρυθμό αύξησης των επιτοκίων

Γράφει η Ναταλία Δανδόλου

Ο πληθωρισμός αναδεικνύεται σε μείζον πρόβλημα για την παγκόσμια οικονομία και οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο δηλώνουν αποφασισμένες να τον χαλιναγωγήσουν, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι οι οικονομίες θα χρειαστεί να βυθιστούν -προσωρινά- σε ύφεση.

Η λέξη παροδικός, που συνόδευε προ μηνών τις εκτιμήσεις των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, όταν αναφέρονταν στον πληθωρισμό, έχει δώσει τη θέση της στο «επίμονος» και πλέον δεν βλέπουμε μετριοπαθείς σε ό,τι αφορά τα επιτόκια: θα μπορούσε να πει κανείς ότι στις κεντρικές τράπεζες υπάρχουν τα λιγότερο επιθετικά και τα πιο επιθετικά γεράκια.

• Διαβάστε επίσης: ΔΝΤ: Ο κόσμος θα βγει στους δρόμους εάν δεν μειώσουμε τον πληθωρισμό

Εξαίρεση αποτελούν η Τράπεζα της Ιαπωνίας, που διατηρεί αμετάβλητη τη νομισματική της πολιτική και η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας που επιμένει στην ανορθόδοξη πολιτική της μείωσης των επιτοκίων, προκειμένου να ρίξει τον πληθωρισμό. Αμφότερες είδαν το νόμισμά τους να βουτά σε νέα χαμηλά, με την Ιαπωνία να αναγκάζεται να παρέμβει στην αγορά συναλλάγματος για πρώτη φορά από το 1998.

To δεκαετές πείραμα της Ευρώπης

Η σημερινή ημέρα σηματοδότησε επί της ουσίας και το τέλος ενός 10ετούς «πειράματος» στην Ευρώπη με τα αρνητικά επιτόκια, με την επιστροφή και της Εθνικής Τράπεζας της Ελβετίας σε θετικό έδαφος. Αν και οι κεντρικοί τραπεζίτες επιμένουν στους ισχυρισμούς ότι η περίεργη αυτή πολιτική ενίσχυσε την ανάπτυξη των δανείων, είναι πια γνωστό ότι στην πράξη παράγει μερικά παράξενα αποτελέσματα.

• Διαβάστε επίσης: Eurostat: Κίνδυνος φτώχειας για έναν στους τέσσερις αυτοαπασχολούμενους της ΕΕ – Τα στοιχεία για την Ελλάδα

Για χρόνια οι επενδυτές πλήρωναν για να δανείσουν χρήματα σε κυβερνήσεις, όπως στη γερμανική, ενώ οι αγοραστές κατοικιών σε ορισμένες χώρες, όπως στη Δανία, κέρδιζαν τόκους από τράπεζες για τα στεγαστικά τους δάνεια. Η πολιτική αυτή συγκέντρωσε επίσης σφοδρές επιθέσεις στην Ευρωζώνη μετά την εφαρμογή της από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) το 2014, με τους αποταμιευτές να εκφράζουν την απογοήτευσή τους στις τράπεζες που τους χρέωναν για να διατηρούν τις καταθέσεις τους.

Την Τετάρτη, μετά από μία διήμερη συνεδρίαση η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ανακοίνωσε αύξηση των επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης, και ακολούθησαν λιγότερο από ένα 24ωρο αργότερα πολλές ακόμα από την Ινδονησία έως τη Νορβηγία.

Ο πληθωριστικός εφιάλτης

Στόχος η καταπολέμηση του πληθωρισμού που κυμαίνεται από το 3,5% στην Ελβετία έως σχεδόν 10% στη Βρετανία – αποτέλεσμα της ανάκαμψης της ζήτησης από τη στιγμή που η πανδημία υποχώρησε, συνοδευόμενη από υποτονική προσφορά, ειδικά από την Κίνα, και αύξηση των τιμών των καυσίμων και άλλων εμπορευμάτων στον απόηχο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

«Πρέπει να αφήσουμε πίσω μας τον πληθωρισμό», είπε ο χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Federal Reserve Τζερόμ Πάουελ: «Μακάρι να υπήρχε ένας ανώδυνος τρόπος για να γίνει αυτό. Αλλά δεν υπάρχει».

Η Fed είπε ότι αναμένει ότι η οικονομία θα επιβραδυνθεί και η ανεργία θα αυξηθεί σε βαθμό που συνδέεται ιστορικά με ύφεση – μια προοπτική που διαφαίνεται ολοένα και μεγαλύτερη και στη ζώνη του ευρώ και θεωρείται πολύ πιθανή στη Βρετανία.

Η Τράπεζα της Αγγλίας αύξησε τα επιτόκια και είπε ότι θα συνεχίσει να «ανταποκρίνεται δυναμικά, όπως είναι απαραίτητο» στον πληθωρισμό, παρά το γεγονός ότι η οικονομία εισέρχεται σε ύφεση.

Στον χορό των αυξήσεων οι κεντρικές τράπεζες

Σήμερα επίσης, κεντρική τράπεζα Ελβετίας (SNB), αύξησε το βασικό της επιτόκιο κατά 0,75% οδηγώντας το κόστος δανεισμού πάνω από το μηδέν για πρώτη φορά εδώ και σχεδόν οκτώ χρόνια,

Η αύξηση ανεβάζει το βασικό επιτόκιο στο 0,5% και σηματοδοτεί την πιο επιθετική ενέργεια σύσφιγξης της κεντρικής τράπεζας εδώ και δύο δεκαετίες, εκπλήσσοντας, ωστόσο, μια μερίδα της αγοράς που περίμενε πιο γενναία αύξηση της τάξης της μιας μονάδας, όπως επισημαίνει το Bloomberg.

Η αντίδραση των αγορών μετά την ανακοίνωση της Κεντρική Τράπεζας Ελβετίας ήταν να ρίξουν την ισοτιμία του εθνικού νομίσματος, το οποίο υποχώρησε έως και 1,8% έναντι του ευρώ στα 96,79 εκατοστά.

Και η Νορβηγία

Σε αύξηση του βασικού επιτοκίου της κατά μισή μονάδα προχώρησε η κεντρική τράπεζα της Νορβηγίας στέλνοντας μήνυμα ότι η πολιτική σύσφιξης που ακολουθεί μπορεί να πλησιάζει στο τέλος. Κι αυτό διότι αξιωματούχοι εκτιμούν πως η νορβηγική οικονομία ανταποκρίνεται στα μέτρα που έχουν ληφθεί για την τιθάσευση του πληθωρισμού.

Τι θα κάνει η ΕΚΤ

Στο κλίμα αυτό οι αναλυτές εκτιμούν ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα προχωρήσει σε νέα αύξηση των επιτοκίων στην επόμενη συνεδρίασή της τον Οκτώβριο . Και η Ιζαμπέλ Σνάμπελ το επιβεβαίωσε:

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πρέπει να προχωρήσει σε αυξήσεις επιτοκίων παρά τις ζοφερές προοπτικές για την οικονομία της ευρωζώνης, δήλωσε το μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της τράπεζας. Σε συνέντευξή της στη γερμανική ιστοσελίδα t-online που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη, η κ. Σνάμπελ θεωρεί πιθανότερο σενάριο για την οικονομία της ευρωζώνης να παραμείνει στάσιμη και όχι να διολισθήσει σε ύφεση. Ωστόσο, για τη Γερμανία αναφέρει ότι είναι λιγότερο πιθανό να αποφύγει τελικά τη συρρίκνωση.

Μάλιστα, σε μια ζοφερή πρόβλεψη αναφέρει ότι ο πληθωρισμός – ήδη ο ταχύτερος από την κυκλοφορία του ευρώ και σχεδόν πενταπλάσιος του στόχου 2% της ΕΚΤ – μπορεί να μην έχει κορυφωθεί ακόμη.

«Μια αναδυόμενη ύφεση θα είχε περιοριστική επίδραση στον πληθωρισμό», είπε η Σνάμπελ. «Φυσικά το λαμβάνουμε αυτό υπόψη κατά την ευθυγράμμιση της νομισματικής μας πολιτικής. Ωστόσο, η βάση για τα επιτόκια είναι πολύ χαμηλή, επομένως είναι σαφές ότι πρέπει να συνεχίσουμε να αυξάνουμε τα επιτόκια».

Η συνεδρίαση του Οκτωβρίου

Επίσης, υπογράμμισε ότι δεδομένης της ανησυχίας ότι όλο και περισσότεροι αναμένουν ότι ο πληθωρισμός θα διατηρηθεί μεσοπρόθεσμα πάνω από τον στόχο , είναι «ακόμη πιο σημαντικό» να σταλούν σαφή μηνύματα από την ΕΚΤ.

Κόντρα στο ρεύμα η Ιαπωνία

Σε άλλο μήκος κύματος η Τράπεζα της Ιαπωνίας αποφάσισε να διατηρήσει σε ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο τα επιτόκια , διαβεβαιώνοντας τις αγορές ότι εξακολουθεί να «κολυμπάει» αντίθετα στο παγκόσμιο ρεύμα των τραπεζών που ακολουθούν σφιχτή νομισματική πολιτική, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον υψηλό πληθωρισμό.

Η απόφαση προκάλεσε περαιτέρω μείωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ιαπωνικού νομίσματος από τα χαμηλά 24 ετών που καταγράφηκαν κατά τις πρόσφατες εβδομάδες, καθώς οι επενδυτές επικεντρώνουν την προσοχή τους, στην απόσταση που χωρίζει τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια στην Ιαπωνία από τη μια μεριά και από την άλλη μεριά, τα σχέδια επιθετικών αυξήσεων των επιτοκίων που έχει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed).

Συγκεκριμένα, το γιεν υποχώρησε για λίγο σε νέο χαμηλό, πάνω από τα 145 έναντι του δολαρίου, μετά την ανακοίνωση της BOJ.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την παρέμβαση της κυβέρνησης για πρώτη φορά μετά τα τέλη της δεκαετίας του ’90 προκειμένου να στηρίξει το γιεν, το οποίο υποχώρησε σε χαμηλό 24 ετών.

Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Μασάτο Κάντα δήλωσε ότι η κυβέρνηση «έλαβε αποφασιστικά μέτρα» για να αντιμετωπίσει μια «ταχεία και μονόπλευρη» κίνηση στην αγορά συναλλάγματος. Σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία, ήταν η πρώτη φορά που η Ιαπωνία πούλησε δολάρια από το 1998.

Από την πλευρά του ο υπουργός Οικονομικών Σουνίτσι Σουζούκι, αρνήθηκε να σχολιάσει την κλίμακα της παρέμβασης.

Η κίνηση πραγματοποιήθηκε λίγο μετά τις 5 μ.μ. τοπική ώρα στο Τόκιο και είχε ως αποτέλεσμα την ανάκαμψη του ιαπωνικού νομίσματος.

Μέχρι στιγμής φέτος, το γεν έχει χάσει περίπου το ένα πέμπτο της αξίας του έναντι του δολαρίου.

Επιμένει η Τουρκία

Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας εξέπληξε για άλλη μια φορά τις αγορές με την απόφασή της την Πέμπτη να μειώσει το βασικό της επιτόκιο, παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός στη χώρα ξεπέρασε το 80%.

Οι υπεύθυνοι χάραξης νομισματικής πολιτικής της χώρας επέλεξαν μια περικοπή κατά 100 μονάδες βάσης, ανεβάζοντας το βασικό επιτόκιο επαναγοράς μίας εβδομάδας από 13% σε 12%. Τον Αύγουστο, ο τουρκικός πληθωρισμός καταγράφηκε στο 80,2%, επιταχυνόμενος για 15ο συνεχόμενο μήνα και στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 24 ετών.

Η ανορθόδοξη πολιτική του Ερντογάν

Η κατεύθυνση της πολιτικής έχει εκπλήξει εδώ και καιρό επενδυτές και οικονομολόγους, οι οποίοι λένε ότι η άρνηση να γίνει αυστηρότερη πολιτική είναι αποτέλεσμα της πολιτικής πίεσης του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος εδώ και πολύ καιρό επιμένει ότι η μείωση των επιτοκίων είναι ο μόνος τρόπος προκειμένου να μειώσει τον πληθωρισμό.

Η πολύμηνη εκστρατεία για συνεχή μείωση των επιτοκίων καθώς το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας μειώνεται και τα συναλλαγματικά της αποθέματα εξαντλούνται, αντίθετα, οδήγησε το νόμισμα της Τουρκίας, τη λίρα, σε πολυετή ύφεση. Η λίρα έχει χάσει περισσότερο από το 27% της αξίας της σε σχέση με το δολάριο μέχρι σήμερα και 80% τα τελευταία πέντε χρόνια. Μετά την ανακοίνωση της απόφασης της τράπεζας για τα επιτόκια, το νόμισμα υποχώρησε κατά ένα τέταρτο της εκατοστιαίας μονάδας και πλέον διαπραγματεύεται στο νέο ιστορικό χαμηλό των 18,376 ανά δολάριο.

Πηγή: ot.gr