Ιρανές γυναίκες στην Τεχεράνη πριν και μετά την Ισλαμική Επανάσταση

Το πρώτο που τέθηκε υπό έλεγχο είναι ο τρόπος που οι γυναίκες ντύνονταν και κάλυπταν τα μαλλιά τους -ο παλιός Σάχης, τη δεκαετία του 1930, απαγόρευσε τη μαντίλα και διέταξε την αστυνομία να την αφαιρεί ακόμα και με τη βία. Αλλά στις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι νέες ισλαμικές αρχές επέβαλαν έναν υποχρεωτικό κώδικα ένδυσης που απαιτούσε από όλες τις γυναίκες να φορούν χιτζάμπ.

Οι γυναίκες σπούδαζαν

Ενώ πολλές γυναίκες φοιτούσαν ήδη στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κατά την εποχή της επανάστασης, τα επόμενα χρόνια παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση του αριθμού των γυναικών που φοιτούσαν στο πανεπιστήμιο. Αυτό συνέβη εν μέρει επειδή οι αρχές κατάφεραν να πείσουν συντηρητικές οικογένειες που ζούσαν σε αγροτικές περιοχές να επιτρέψουν στις κόρες τους να σπουδάσουν εκτός σπιτιού.

«Προσπάθησαν να εμποδίσουν τις γυναίκες να φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο, αλλά υπήρξαν τέτοιες αντιδράσεις που αναγκάστηκαν να τους επιτρέψουν να επιστρέψουν» λέει η βαρόνη Haleh Afshar, καθηγήτρια γυναικείων σπουδών στο Πανεπιστήμιο του York, η οποία μεγάλωσε στο Ιράν τη δεκαετία του 1960.

«Πολλοί μορφωμένοι άνθρωποι έφυγαν από το Ιράν και οι αρχές συνειδητοποίησαν ότι για να διοικήσουν τη χώρα έπρεπε να εκπαιδεύσουν τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες».

• Διαβάστε επίσης: Ιράν: «Επανάσταση του χιτζάμπ» στη χώρα των Αγιατολάχ

Οι γυναίκες ψώνιζαν

Πριν από την επανάσταση, το χιτζάμπ ήταν ήδη ευρέως διαδεδομένο, αλλά πολλές γυναίκες επέλεξαν επίσης να φορέσουν ρούχα δυτικού τύπου, όπως στενά τζιν, μίνι φούστες και κοντομάνικες μπλούζες. «Τα παπούτσια δεν έχουν αλλάξει – και το πάθος για τα παπούτσια υπάρχει σε όλους μας! Οι γυναίκες στο Ιράν δεν διαφέρουν από τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο και το να πηγαίνουν για ψώνια είναι απλώς ένα μέσο για τις γυναίκες να ξεφύγουν από το καθημερινό άγχος» εξήγησε, μεταξύ άλλων, ο καθηγητής Afshar.

Έκαναν πικνίκ τις Παρασκευές

Οι οικογένειες και οι φίλοι συνήθιζαν να συγκεντρώνονται τις Παρασκευές, οι οποίες είναι ημέρες του Σαββατοκύριακου στο Ιράν. «Τα πικνίκ αποτελούν σημαντικό μέρος της ιρανικής κουλτούρας και είναι πολύ δημοφιλή στις μεσαίες τάξεις. Αυτό δεν έχει αλλάξει μετά την επανάσταση. Η διαφορά είναι ότι, σήμερα, οι άνδρες και οι γυναίκες που κάθονται μαζί έχουν πολύ μεγαλύτερη αυτογνωσία και επιδεικνύουν μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση στις αλληλεπιδράσεις τους» συνεχίζει ο καθηγητής Afshar.

Πήγαιναν κομμωτήριο

«Αυτή είναι μια σκηνή που δεν θα περίμενε κανείς πλέον να δει στο Ιράν – αλλά ακόμη και μετά την Ισλαμική Επανάσταση, τα κομμωτήρια συνέχισαν να υπάρχουν» εξηγεί ο καθηγητής Afshar. «Σήμερα δεν θα βλέπατε ούτε έναν άνδρα μέσα στα κομμωτήρια – και οι γυναίκες θα φρόντιζαν να καλύψουν τα μαλλιά τους μόλις έβγαιναν από την πόρτα. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί επίσης να λειτουργούν μυστικά κομμωτήρια στα σπίτια τους, όπου άνδρες και γυναίκες μπορούν να αναμειχθούν».

Περπατούσαν στον δρόμο μια ήρεμη ημέρα

«Δεν μπορείς να σταματήσεις τις γυναίκες να περπατούν στους δρόμους του Ιράν, αλλά σε καμία περίπτωση με εμφανές μακιγιάζ και σκουλαρίκια» παρατηρεί ο καθηγητής Afshar. «Υπάρχει αυτή η έννοια της επιβεβλημένης «ευπρέπειας» στο Ιράν – έτσι σήμερα οι γυναίκες που περπατούν στους δρόμους είναι πιθανό να φορούν ένα παλτό μέχρι τα γόνατα και ένα κασκόλ».

Διαδήλωναν κατά του χιτζάμπ το 1979

Λίγο μετά την ανάληψη της εξουσίας, ο νέος ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί διέταξε ότι όλες οι γυναίκες έπρεπε να φορούν το πέπλο – ανεξάρτητα από τη θρησκεία ή την εθνικότητα. Στις 8 Μαρτίου – Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας – χιλιάδες γυναίκες από όλα τα κοινωνικά στρώματα συγκεντρώθηκαν για να διαμαρτυρηθούν κατά του νόμου.

Και σήμερα οι γυναίκες αψηφούν την καταστολή και βάζουν «φωτιά» στην ιρανική κοινωνία. Ο άδικος θάνατος της 22χρονης Μαχσά Αμίνι έγινε η «σπίθα» για μια άνευ προηγουμένου έκρηξη του γυναικείου κινήματος σε μια χώρα με ασφυκτική νομοθεσία, ελέγχους και μεγάλη καταστολή.

Οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν με αφορμή τον θάνατο της νεαρής κοπέλας λίγες ημέρες μετά τη σύλληψή της, πραγματοποιούνται, πλέον, σε πανεθνικό επίπεδο, παρά την σκληρή αντίδραση του καθεστώτος και τους φόβους για αιματοκύλισμα.

*Με στοιχεία από bbc.com