Τέσσερις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας άρχισαν να ψηφίζουν την Παρασκευή σε δημοψηφίσματα που οργανώθηκαν από το Κρεμλίνο, για το αν θα γίνουν μέρος της Ρωσίας, θέτοντας τις βάσεις για την προσάρτηση των περιοχών από τη Μόσχα, σε μια απότομη κλιμάκωση του σχεδόν επτάμηνου πολέμου.

Η Ουκρανία και οι δυτικοί σύμμαχοί της έχουν απορρίψει τις ψηφοφορίες ως παράνομες, υποστηρίζοντας πως δεν είναι  ούτε ελεύθερες ούτε δίκαιες και διαμηνύοντας στον Βλαντίμιρ Πούτιν ότι δεν θα έχουν δεσμευτική ισχύ, σημειώνει το Associated Press, που παραθέτει μία ανάλυση για τα δημοψηφίσματα και τις επιπτώσεις τους.

Διαβάστε επίσης: Τα επόμενα βήματα του Πούτιν μετά τις πυρηνικές απειλές

Γιατί γίνονται τα δημοψηφίσματα;

Το Κρεμλίνο έχει χρησιμοποιήσει αυτή την τακτική και στο παρελθόν. Το 2014, πραγματοποίησε ένα βιαστικά προκηρυχθέν δημοψήφισμα στην περιοχή της Κριμαίας στην Ουκρανία, το οποίο επίσης καταγγέλθηκε από τη Δύση ως παράνομο και αθέμιτο.

Η Μόσχα χρησιμοποίησε την ψηφοφορία ως δικαιολογία για να προσαρτήσει την χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσας, σε μια κίνηση που δεν αναγνωρίστηκε από το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου.

Την Τρίτη, οι αρχές στις αυτονομιστικές περιοχές Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ, που αποτελούν την ανατολική βιομηχανική ενδοχώρα της Ουκρανίας, γνωστή ως Ντονμπάς, ανακοίνωσαν αιφνιδιαστικά ότι από την Παρασκευή θα διεξαχθούν δημοψηφίσματα για την ένταξή τους στη Ρωσία. Οι υποστηριζόμενοι από τη Μόσχα αξιωματούχοι στις περιφέρειες Χερσώνα και Ζαπορίζια στο νότο προκήρυξαν επίσης ψηφοφορίες.

Οι κινήσεις αυτές ακολούθησαν μήνες αντικρουόμενων μηνυμάτων από τη Μόσχα και τους αυτονομιστές αξιωματούχους σχετικά με τα δημοψηφίσματα, που αντανακλούσαν τις μετατοπίσεις στο πεδίο της μάχης.

Η αντεπίθεση της Ουκρανίας άλλαξε τα σχέδια της Μόσχας

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν το Κρεμλίνο ήλπιζε σε μια γρήγορη κατάληψη ολόκληρης της περιοχής του Ντονμπάς, οι τοπικοί αξιωματούχοι μιλούσαν για την οργάνωση των ψηφοφοριών τον Σεπτέμβριο.

Τα ρωσικά στρατεύματα και οι τοπικές αυτονομιστικές δυνάμεις έχουν θέσει υπό τον έλεγχό τους σχεδόν ολόκληρη την περιοχή του Λουγκάνσκ, αλλά μόνο το 60% περίπου της περιοχής του Ντονέτσκ.

Ο αργός ρυθμός της ρωσικής επίθεσης στα ανατολικά και η ουκρανική πίεση για την ανάκτηση περιοχών στην περιοχή της Χερσώνας έκαναν τους αξιωματούχους στη Μόσχα να μιλούν για καθυστέρηση των δημοψηφισμάτων μέχρι το Νοέμβριο.

Τα σχέδια του Κρεμλίνου άλλαξαν και πάλι μετά από μια αστραπιαία ουκρανική αντεπίθεση αυτό τον μήνα, που ανάγκασε τα ρωσικά στρατεύματα να υποχωρήσουν από μεγάλες εκτάσεις της βορειοανατολικής περιοχής του Χάρκοβο και δημιούργησε την προοπτική περισσότερων κερδών από τις δυνάμεις του Κιέβου.

Οι παρατηρητές λένε, λοιπόν, ότι με το να κινηθεί γρήγορα για να απορροφήσει τα κατακτημένα από την Ρωσία εδάφη, το Κρεμλίνο ελπίζει να αναγκάσει την Ουκρανία να σταματήσει την αντεπίθεσή της και να αποδεχθεί τις τρέχουσες περιοχές κατοχής ή να αντιμετωπίσει καταστροφικά αντίποινα.

Τι συμβαίνει στις περιοχές όπου θα διεξαχθούν δημοψηφίσματα

Η ψηφοφορία του 2014 στην Κριμαία διεξήχθη υπό την στενή επιτήρηση των ρωσικών στρατευμάτων, λίγο αφότου είχαν καταλάβει την χερσόνησο, όπου οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν υπέρ της Μόσχας.

Οι αυτονομιστές, που ελέγχουν μεγάλα τμήματα του Ντονμπάς από το 2014, πιέζουν εδώ και καιρό για την ένταξή τους στη Ρωσία και έχουν δείξει ελάχιστη ανοχή στις διαφωνίες. Όταν ξέσπασε η εξέγερση εκεί, οι αυτονομιστές οργάνωσαν γρήγορα δημοψηφίσματα, στα οποία η πλειοψηφία ψήφισε υπέρ της ένταξης στη Ρωσία, αλλά το Κρεμλίνο αγνόησε το αποτέλεσμα.

Οι δύο περιοχές κήρυξαν την ανεξαρτησία τους από την Ουκρανία εβδομάδες μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, πυροδοτώντας οκτώ χρόνια μαχών που ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν χρησιμοποίησε ως πρόσχημα για να εξαπολύσει εισβολή τον Φεβρουάριο, προκειμένου να προστατεύσει τους κατοίκους τους.

Στις νότιες περιοχές, οι οποίες κατελήφθησαν από ρωσικά στρατεύματα τις πρώτες ημέρες της εισβολής, τα αντιρωσικά αισθήματα είναι έντονα. Εκατοντάδες ακτιβιστές υπέρ του Κιέβου έχουν συλληφθεί, ενώ πολλοί ισχυρίζονται ότι βασανίστηκαν. Άλλοι απελάθηκαν με τη βία και δεκάδες χιλιάδες έφυγαν.

Από τότε που οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν στην περιοχή της Χερσώνας και σε μέρος της περιοχής Ζαπορίζια, οι διορισμένες από τη Μόσχα αρχές εκεί έχουν διακόψει τις ουκρανικές τηλεοπτικές εκπομπές, αντικαθιστώντας τις με ρωσικά προγράμματα.

Μοίρασαν ρωσικά διαβατήρια στους κατοίκους, εισήγαγαν το ρούβλι και εξέδωσαν ακόμη και ρωσικές πινακίδες κυκλοφορίας, για να ανοίξουν το δρόμο για την ενσωμάτωσή τους στη Ρωσία.

Οι διορισμένες από τη Μόσχα διοικήσεις έχουν δεχθεί συχνά επιθέσεις από μέλη του ουκρανικού κινήματος αντίστασης, το οποίο έχει σκοτώσει τοπικούς αξιωματούχους, έχει βομβαρδίσει εκλογικά κέντρα και άλλα κυβερνητικά κτίρια και έχει βοηθήσει τον ουκρανικό στρατό να βομβαρδίσει βασικές υποδομές.

Τι λέγεται για τη νομιμότητα των δημοψηφισμάτων

Η πενθήμερη διαδικασία της ψηφοφορίας θα διεξαχθεί απουσία ανεξάρτητων παρατηρητών – παρότι η Μόσχα ισχυρίζεται ότι τους έχει προσκαλέσει – και προσφέρει άφθονο χώρο για νοθεία του αποτελέσματος.

Όταν τα δημοψηφίσματα ανακοινώθηκαν νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η Δύση αμφισβήτησε αμέσως τη νομιμότητά τους. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς, τα χαρακτήρισαν απάτη, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι δεν θα έχουν «καμία νομική συνέπεια».

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαρακτήρισε τα δημοψηφίσματα ως «θόρυβο» για να αποσπάσει την προσοχή της κοινής γνώμης.

Τι σχέση έχουν με την επιστράτευση που κήρυξε ο Πούτιν

Μία ημέρα μετά την ανακοίνωση των δημοψηφισμάτων, ο Πούτιν διέταξε μερική επιστράτευση εφέδρων για την ενίσχυση των δυνάμεών του στην Ουκρανία και δήλωσε επίσης ότι είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα για να αποκρούσει τυχόν επιθέσεις στο ρωσικό έδαφος.

Το υπουργείο Άμυνας δήλωσε ότι η επιστράτευση – η πρώτη της Ρωσίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – έχει ως στόχο να καλέσει περίπου 300.000 εφέδρους με προηγούμενη στρατιωτική εμπειρία.

Παρατηρητές σημείωσαν, ωστόσο, ότι το διάταγμα του Πούτιν είναι αρκετά ευρύ ώστε να επιτρέψει στον στρατό να αυξήσει τον αριθμό των στρατιωτών, αν χρειαστεί. Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, μάλιστα, στόχος του Κρεμλίνου είναι η συγκέντρωση ενός εκατομμυρίου ανδρών.

Το Κρεμλίνο αποφεύγει εδώ και καιρό να προβεί σε μια τέτοια βαθιά αντιλαϊκή κίνηση, φοβούμενο να υποδαυλίσει τη δυσαρέσκεια και να διαβρώσει τη βάση υποστήριξης του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Η τελευταία ουκρανική αντεπίθεση εξέθεσε την αδυναμία της Ρωσίας να ελέγξει τη γραμμή τού μετώπου των 1.000 χιλιομέτρων με την τρέχουσα περιορισμένη δύναμη εθελοντών της.

Στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες λένε, πάντως, ότι θα χρειαστούν μήνες για να καταστούν οι πρόσφατα κληθέντες έφεδροι έτοιμοι για μάχη.

Πώς σχετίζεται η πυρηνική απειλή του Πούτιν;

Καθώς ο Πούτιν αγωνίζεται να βρει τρόπους να αποφύγει νέες ταπεινωτικές ήττες, ανακοίνωσε την Τετάρτη την ετοιμότητά του να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα για να προστατεύσει το έδαφος της χώρας – μια ωμή προειδοποίηση προς την Ουκρανία να σταματήσει να πιέζει την επίθεσή της στις περιοχές που τώρα πρόκειται να γίνουν μέρος της Ρωσίας.

Οι παρατηρητές είδαν την απειλή του Πούτιν ως ένα αποτελεσματικό τελεσίγραφο προς την Ουκρανία και τους δυτικούς υποστηρικτές της, να παγώσουν τη σύγκρουση ή να αντιμετωπίσουν μια πιθανή κλιμάκωση, ακόμη και μια πυρηνική σύγκρουση.

Ενώ το ρωσικό στρατιωτικό δόγμα προβλέπει τη χρήση πυρηνικών όπλων ως απάντηση σε μια πυρηνική επίθεση ή σε μια επίθεση με συμβατικά όπλα, που «απειλεί την ίδια την ύπαρξη του κράτους», η δήλωση του Πούτιν μείωσε περαιτέρω το όριο για τη χρήση τους.

Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, αναπληρωτής επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, ενίσχυσε την απειλή του προέδρου την Πέμπτη, λέγοντας ότι μετά την προσάρτηση των τεσσάρων ουκρανικών περιοχών, η Μόσχα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει «οποιαδήποτε ρωσικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων των στρατηγικών πυρηνικών όπλων», για την υπεράσπισή τους.

Η αναφορά των στρατηγικών πυρηνικών δυνάμεων, οι οποίες περιλαμβάνουν διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους και βομβαρδιστικά μεγάλου βεληνεκούς, έστειλε ένα μήνυμα ότι η Ρωσία θα μπορούσε να στοχεύσει όχι μόνο την Ουκρανία, αλλά και τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους με πυρηνικά όπλα, σε περίπτωση κλιμάκωσης.

Ο Ζελένσκι απέρριψε τις πυρηνικές απειλές ως τυμβωρυχία και υποσχέθηκε να απελευθερώσει όλα τα κατεχόμενα εδάφη.

Headlines