Κομμένα κατάμαυρα μαλλιά

Οταν πριν από δύο ημέρες έγραφα για τον θάνατο ή μάλλον τη δολοφονία της Μαχσά Αμινί στην Τεχεράνη, οι διαδηλώσεις στο Ιράν δεν είχαν, ακόμη, πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις. Ή, τέλος πάντων, οι εικόνες τους δεν έφταναν στον υπόλοιπο κόσμο. Οταν όμως αυτά τα «ποτάμια της οργής» σπάζουν τα φράγματα των καθεστώτων που τα δημιουργούν, δεν εμποδίζονται ούτε γυρίζουν πίσω. Κι έτσι γέμισαν οι οθόνες από πανέμορφα γυναικεία πρόσωπα, αυτά τα «ρόδα του Ισπαχάν» με τα πυρωμένα μάτια, τα καλογραμμένα χείλη και τα στιλπνά, πλούσια μαλλιά. «Από τις ωραιότερες γυναίκες στον κόσμο» θυμάμαι να λένε, όταν ήμουν μικρή, οι ναυτικοί και κοσμογυρισμένοι θείοι μου. Μιλάμε τώρα για τις αρχές της δεκαετίας του 1970 όταν το Ιράν κυβερνούσε ο σάχης και η οικογένεια των Παχλαβί ήταν για τα media της εποχής κάτι σαν την πριγκιπική οικογένεια του Μονακό. Και η Φαράχ Ντιμπά, η «Τζάκι της Ανατολής» ενώ ήταν ακόμη ισχυρός ο μύθος της Σοράγιας που «αποπέμφθηκε» επειδή δεν κατάφερε να φέρει στον κόσμο τον πολυπόθητο Διάδοχο.

Η Περσία, θυμάμαι, ήταν τότε μια χώρα με δυτικούς κώδικες. Μια «κοσμπολίτισσα» εξ Ανατολών με μοντέρνες γυναίκες που φορούσαν μίνι και μπικίνι, διασκέδαζαν, οδηγούσαν, χόρευαν, δεν είχαν τίποτα να ζηλέψουν από τις Παριζιάνες ή τις Λονδρέζες. Εως και επιδείξεις μόδας γίνονταν στην Τεχεράνη από κορυφαίους διεθνείς οίκους μόδας που τα σχετικά ρεπορτάζ «καταβρόχθιζα» στα περιοδικά της εποχής. Υστερα ήρθε η «επανάσταση των μουλάδων» που έδιωξε τον σάχη, τον «δυνάστη του λαού». Και επέβαλε τη δική της θεοκρατική χούντα που ξέκοψε τη χώρα από τον δυτικό προσανατολισμό της. Υπήρξαν μάλιστα πολλοί διανοητές της Δύσης που είδαν με σχετική συμπάθεια το καινούργιο καθεστώς. Το 1979 ο «αγώνας εναντίον του ιμπεριαλισμού» ήταν στο φόρτε του και η σχετική ρητορική έβρισκε εύφορο έδαφος ώστε να «καρποφορήσει» ως αντισυστημικός λόγος.

Σαράντα τρία χρόνια μετά, τα γενναία κορίτσια του Ιράν, με αφορμή τη δολοφονία της Μαχσά επειδή δεν φορούσε σωστά το χιτζάμπ της, βγήκαν στους δρόμους. Σαν φόρος τιμής στις μανάδες τους που το 1979 είχαν και πάλι βγει στους δρόμους να διαμαρτυρηθούν την τελευταία μέρα που κυκλοφορούσαν με ακάλυπτο κεφάλι πριν επιβληθούν τα ισλαμικά ήθη. Καίνε τις μαντίλες, κόβουν τα μαλλάκια τους, ζητάνε το ελάχιστο της αυτοδιάθεσής τους.

Μαζί τους και οι γενναίοι άνδρες της χώρας που δεν φοβούνται να υποστηρίξουν το «άλλο μισό του φεγγαριού». Μια αντίδραση στο δικό τους καθεστώς και μία απάντηση στην ισλαμολαγνεία της Δύσης. Σε εκείνες και εκείνους που θέλουν να μας πείσουν ότι πρέπει να υποστηρίξουμε τις γυναίκες που επιλέγουν να φοράνε το χιτζάμπ. Και με αυτές και με τη Μαχσά, απλά, δεν γίνεται. Ούτε γίνεται να λες ότι τιμάς αυτά τα κορίτσια και όταν βρίσκεσαι εσύ στην Τεχεράνη, να φοράς καμαρωτά τη μαντίλα. Δεν είναι φολκόρ στοιχείο μιας τοπικής ενδυμασίας. Δεν είναι φέσι ούτε τσαρούχι. Είναι σύμβολο καταπίεσης.

Η αληθινή τόλμη και τα υποκατάστατά της

Βλέπω λοιπόν τα ατρόμητα κορίτσια του Ιράν να βγάζουν τις μαντίλες τους και να κόβουν τα στιλπνά μαλλιά τους (στο Ισλάμ απαγορεύονται τα κοντά μαλλιά) μπροστά στους ένοπλους της «Αστυνομίας Ηθών και Σεμνότητας», αυτούς δηλαδή που σκότωσαν τη Μαχσά. Ακούω ότι οι νεκροί έχουν ξεπεράσει τους τριάντα.

Και σκέφτομαι διαμαρτυρίες γυναικών στην Ελλάδα και σε άλλες δυτικές πόλεις. Τάχα αλυσοδεμένες και με κόκκινη μπογιά, εν είδει αίματος, στο πρόσωπο, να φωνάζουν στους ανυποψίαστους περαστικούς «Ο βιαστής είσαι εσύ». Θυμάμαι συλλαλητήρια όπου καταγγέλλονταν βιασμοί για τους οποίους η Δικαιοσύνη αποφάνθηκε ότι ποτέ δεν έγιναν. Βλέπω τις «αδελφές της Μαχσά» να στέκονται ατρόμητες μπροστά στην αμείλικτη αστυνομία των μουλάδων και σκέφτομαι τον φοιτητή Τάσο που, στα καθ’ ημάς, έγινε viral επειδή κοίταξε επίμονα στα μάτια έναν αστυνομικό που ήξερε ότι δεν πρόκειται να του κάνει τίποτα. Τελικά, υπάρχει η πραγματική τόλμη, υπάρχουν και τα υποκατάστατά της.