Ουκρανία: Ρώσοι ζητούσαν ουκρανικά διαβατήρια και ταυτότητες με αντάλλαγμα ένα πακέτο μακαρόνια

Το μοναδικό λειτουργικό κατάστημα της Μπαλακλίας στην ανατολική Ουκρανία ήταν γεμάτο. Οι κάτοικοι, που πέρασαν έξι μήνες υπό ρωσική κατοχή, έκαναν ουρά για να αγοράσουν ψωμί, σαλάμι και κατεψυγμένο σκουμπρί.

«Όταν ήρθαν οι Ρώσοι έχασα 10 κιλά. Η γυναίκα μου έχασε οκτώ κιλά. Δεν υπήρχε σχεδόν τίποτα να φάμε τους δύο πρώτους μήνες», θυμήθηκε ένας πελάτης, ο Valery. Επιδεικνύοντας τη συρρικνωμένη του γραμμή μέσης, αστειεύτηκε βλοσυρά: «Αυτό είναι το… θετικό της κατοχής από την Μόσχα», δήλωσε στον Observer του Guardian.

Διαβάστε επίσης: Ρωσία: Η Δούμα ενδέχεται να εξετάσει την προσάρτηση κατεχόμενων περιοχών στην Ουκρανία την Πέμπτη

Απελευθέρωση μετά από έξι μήνες

Τα ρωσικά στρατεύματα ήρθαν στη Μπαλακλία τον Μάρτιο, λίγο μετά την εισβολή του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία. Ύψωσαν τη ρωσική σημαία πάνω από το σύγχρονο κτίριο της διοίκησης της πόλης και στάθμευσαν τα τανκς τους σε ένα μεγάλο εργοστάσιο.

Πριν από δύο εβδομάδες, ο ουκρανικός στρατός τους έδιωξε, σε μια δραματική αντεπίθεση. Το Κίεβο ανακατέλαβε σχεδόν ολόκληρη την περιοχή του Χάρκοβο, μια περιοχή με το μισό μέγεθος της Ουαλίας.

The town of Balakliya, Kharkiv region, is liberated by Ukrainian troops!
The Commander of Ukrainian Land Forces, Hero of Ukraine, Colonel General Oleksandr Syrskyi is leading the Ukrainian offensive in this sector.
The Ukrainian flag has been raised in the town centre. pic.twitter.com/zQ8ngDitZw

— Defense of Ukraine (@DefenceU) September 10, 2022

Εικονικό δημοψήφισμα σχεδίαζαν οι Ρώσοι

Το Κρεμλίνο σχεδίαζε να πραγματοποιήσει ένα εικονικό δημοψήφισμα στη βορειοανατολική Ουκρανία, με τα πευκοδάση και τα ηλιοτρόπια.

Όπως και να έχει, η «ψηφοφορία» διεξάγεται ήδη αυτό το Σαββατοκύριακο στις περιοχές που η Ρωσία εξακολουθεί να κατέχει. Περιλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της νότιας περιοχής Χερσώνα, μόλις ένα τρίτο της περιφέρειας Ζαπορίζια και μεγάλα κομμάτια του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ, δύο ανατολικών επαρχιών που διοικούνται εν μέρει από την Ρωσία και τους πληρεξουσίους της, από το 2014.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού η προεδρική διοίκηση της Ρωσίας διέκοψε τις προετοιμασίες για τη διεξαγωγή ψευδο-δημοψηφισμάτων στο ουκρανικό έδαφος. Αυτό έγινε λόγω έλλειψης υποστήριξης.

Αναβίωσαν εσπευσμένα την περασμένη εβδομάδα, μετά τις εντυπωσιακές στρατιωτικές αποτυχίες του ρωσικού στρατού.

Σε εξέλιξη δημοψηφίσματα σε τέσσερις πόλεις

Ο Πούτιν απάντησε, ανακοινώνοντας μια μερική επιστράτευση στο εσωτερικό της χώρας του, με σκοπό να στρατολογήσει 300.000 εφέδρους, όπως είπε, με τις πληροφορίες, όμως, να κάνουν λόγο για ένα εκατομμύριο άνδρες, που θα συμμετάσχουν στην παραπαίουσα εκστρατεία του.

Την επόμενη εβδομάδα, ο Πούτιν θα ανακοινώσει τα «αποτελέσματα». Προς έκπληξη κανενός, θα δείξουν μια συντριπτική εντολή για την ένωση αυτών των νέων εδαφών με τη Μόσχα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο δημοκρατικός κόσμος έχουν καταδικάσει τα δημοψηφίσματα ως παράνομα και χωρίς νόημα – όχι μόνο επειδή πολλοί κάτοικοι έχουν φύγει – αλλά επίσης και γελοία, καθώς μιλούν για ψεύτικη ψηφοφορία εν μέσω μιας μεγάλης και καταιγιστικής μάχης.

Ωστόσο, το δημοψήφισμα επιτρέπει στον Πούτιν να επαναπροσδιορίσει αυτό που στην ουσία είναι ένας πόλεμος αυτοκρατορικής κατάκτησης του 19ου αιώνα.

Επαναπροσδιορίζεται ως αμυντική επιχείρηση, πατριωτικής φύσης και απαραίτητη για την προστασία της – μεγαλύτερης πλέον – πατρίδας από εξωτερική επίθεση.

Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχει η απειλή να εξαπολύσει πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία και ενδεχομένως στους δυτικούς υποστηρικτές της, εάν η κυβέρνηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι προσπαθήσει να πάρει πίσω τα νέα «ρωσικά» εδάφη.

Οι Ουκρανοί αντέδρασαν ήρεμα στο τελευταίο κόλπο του Πούτιν. Ο ανώτερος σύμβουλος του Ζελένσκι, Mykhailo Podolyak, χαρακτήρισε τις «εκλογές» ως ένα γελοίο «σόου προπαγάνδας», που απευθύνεται αποκλειστικά στους Ρώσους τηλεθεατές.

Στόχος της Μόσχας ήταν να ενισχύσει την υποστήριξη για την «κινητοποίηση των Ζ», είπε, σε μια εποχή που χιλιάδες άνδρες σε στρατεύσιμη ηλικία προσπαθούν να εγκαταλείψουν τη χώρα, κλείνοντας πτήσεις και σχηματίζοντας ουρές στα σύνορα με τη Γεωργία και άλλες χώρες.

Ρωσικές ελεημοσύνες υπό… όρους

Οι κάτοικοι της Μπαλακλίας δήλωσαν στον Observer του Guardian ότι η Μόσχα σχεδίαζε προσεκτικά το «δημοψήφισμα» εδώ και αρκετό καιρό.

Με ελάχιστα πράγματα στα καταστήματα και χωρίς δυνατότητα ανάληψης μετρητών, ο πληθυσμός της πόλης, που αριθμεί 15.000 κατοίκους, αναγκάστηκε να βασιστεί σε ρωσικές ελεημοσύνες.

Η ανθρωπιστική βοήθεια ήταν διαθέσιμη. Αλλά υπήρχε μια παγίδα: για να τη λάβουν, οι κάτοικοι έπρεπε να δώσουν τη διεύθυνσή τους και να παραδώσουν τα διαβατήριά τους και τον ουκρανικό αριθμό ταυτότητάς τους!

Τέχνασμα για τη χειραγώγηση δημοψηφισμάτων

«Φωτοτυπούσαν τα πάντα. Ήταν ένα τέχνασμα για να πάρουν στα χέρια τους τα προσωπικά σου δεδομένα», εξήγησε ο Valery. «Σε αντάλλαγμα, έπαιρνες ένα πακέτο μακαρόνια και λίγες κονσέρβες βοδινού κρέατος».

Η ρωσική υπηρεσία κατασκοπείας FSB ήταν έτσι σε θέση να καταρτίσει έναν εξαιρετικά ακριβή κατάλογο των πολιτών στις κατεχόμενες κοινότητες – ο οποίος θα μπορούσε στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί για χειραγώγηση των δημοψηφισμάτων και για άλλους σκοπούς.

«Η Ρωσία έχει μεγάλη εμπειρία από την εποχή του Στάλιν στην παραποίηση των αποτελεσμάτων της», παρατήρησε ο Valery.

Και πρόσθεσε: «Ο Πούτιν γνωρίζει ότι είναι εγκληματίας πολέμου και προσπαθεί να κρατηθεί στο θρόνο του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχει κάνει επιστράτευση. Δεν πιστεύει ότι η Ουκρανία είναι κράτος και θέλει να μας ‘απεθνικοποιήσει’».

Ήταν τρελός ο ηγέτης της Ρωσίας; «Κάτι τέτοιο. Ελπίζω σε ένα πραξικόπημα. Πρέπει να κριθεί από τον Θεό και τον άνθρωπο», λέει προσθέτοντας πως «υπάρχει μια ειδική θέση στην κόλαση γι’ αυτόν. Μου θυμίζει τον Λουί ντε Φινές, τον Γάλλο κωμικό που έκανε αστείες γκριμάτσες».

Στη γωνία από το ροζ βαμμένο μαγαζί της Μπαλακλίας υπήρχε ένας μεγάλος κρατήρας που άφησε ένας πύραυλος Grad. Προσγειώθηκε τον Μάιο δίπλα σε ένα πενταώροφο κτίριο στην οδό Σομπορνάγια, που προηγουμένως είχε πάρει το όνομα του Λένιν.

Ο Alexander Bayev, ένας συνταξιούχος που ζει στο τετράγωνο, είπε ότι η έκρηξη σκότωσε τον 65χρονο γείτονά του Vasily, ο οποίος καθόταν έξω σε ένα ξύλινο παγκάκι.

«Έφτασε τρεκλίζοντας στην είσοδο, αλλά δεν τα κατάφερε», είπε ο Bayev, δείχνοντας το αίμα στα σκαλιά. Η έκρηξη έσπασε παράθυρα από όλα τα γύρω διαμερίσματα, κατέστρεψε μπαλκόνια και έριξε ένα αυτοκίνητο σε μια παιδική χαρά.

«Ελπίζω να πεθάνει ο Πούτιν»

Μόνο 15 κάτοικοι είχαν απομείνει, είπε, από τους περίπου 250 κατοίκους που ζούσαν εκεί πριν από τον πόλεμο. Είπε ότι δεν ανυπομονούσε και πολύ για τον χειμώνα. «Είμαστε Ουκρανοί, όχι Ρώσοι», τόνισε. «Ελπίζω να πεθάνει ο Πούτιν. Οι άνθρωποί του ήρθαν και κατέστρεψαν τα πάντα».

Όταν απελευθερώθηκε η Μπαλακλία, το σχέδιο της Ρωσίας σε αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «κρατική ανοικοδόμηση» είχε προχωρήσει αρκετά.

Μια εβδομαδιαία εφημερίδα, η Kharkov Z, φιλική προς τον Πούτιν, μοιράστηκε στους κατοίκους, χρησιμοποιώντας τη ρωσική ορθογραφία του Χάρκοβο.

Μια πρωτοσέλιδη φωτογραφία έδειχνε έναν αξιωματούχο της Μόσχας να ξεναγείται σε ένα εργοστάσιο ψωμιού. Ένας 14χρονος μαθητής, ο Μαξίμ Μπορισένκο, δήλωσε ότι ο δάσκαλός του, του είπε ότι τα μαθήματά του από τον Σεπτέμβριο θα διδάσκονταν με το νέο ρωσικό πρόγραμμα σπουδών.

Παρά τα μέτρα προπαγάνδας, η τοπική υποστήριξη για την προσάρτηση ήταν εξαιρετικά περιορισμένη, δήλωσαν οι κάτοικοι.

«Όταν ήρθαν τα αγόρια μας γιορτάσαμε με σαμπάνια. Είχα κρύψει ένα μπουκάλι για εκείνη τη στιγμή», αφηγήθηκε η Natalia Sergeyevna. «Αν ο εχθρός μάς είχε αναγκάσει να λάβουμε μέρος σε δημοψήφισμα, θα είχα χαλάσει το ψηφοδέλτιό μου. Κανείς εδώ δεν θέλει τη Ρωσία».

Τι θα συμβεί τώρα; «Ο πρόεδρός μας είναι έξυπνος. Θα τα πάρουμε όλα πίσω», προέβλεψε.

Η ψηφοφορία στο εικονικό δημοψήφισμα ξεκίνησε την Παρασκευή. Βίντεο έδειξε Ρώσους στρατιώτες με μπαλακλάβες να συνοδεύουν «εκλογικούς» εργάτες που μετέφεραν κάλπες.

Σύμφωνα με αναρτήσεις στο Telegram από πόλεις που ελέγχονται από τη Ρωσία, αξιωματούχοι πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι, εξαναγκάζοντας κάποιους ανθρώπους να ψηφίσουν. Έχουν βάλει στο στόχαστρο τους ηλικιωμένους που έχουν λάβει ρωσικές συντάξεις, καθώς και όσους έχουν υπογράψει για ανθρωπιστική βοήθεια.

Ο Serhii Haidai, επικεφαλής της στρατιωτικής διοίκησης της περιοχής του Λουγκάνσκ, δήλωσε ότι η ψηφοφορία ήταν μια φάρσα. Δεν υπήρχε καμία εμπιστευτικότητα, με τα χαρτιά να συμπληρώνονται ανοιχτά σε σπίτια και αυλές, είπε.

Ψήφος με το ζόρι

Εάν οι κάτοικοι αρνούνταν να ανοίξουν την πόρτα τους, οι «επίτροποι» απειλούσαν να εισβάλουν. Τα ονόματα όσων ψηφίζουν «όχι» καταγράφονται σε ένα σημειωματάριο, είπε, κάτι που χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για την ταυτοποίηση ανδρών στρατεύσιμης ηλικίας.

Η επόμενη προφανής τρομοκρατική τακτική της Ρωσίας είναι να επιστρατεύσει Ουκρανούς στις κατεχόμενες περιοχές, για να πολεμήσουν εναντίον του δικού τους στρατού.

Στην τελευταία του ομιλία ο Ζελένσκι προέτρεψε τους άνδρες να σαμποτάρουν την πολεμική προσπάθεια του Πούτιν εκ των έσω, αν επιστρατευτούν, ή να διαφύγουν σε περιοχές που ελέγχονται από την κυβέρνηση.

Αυτό είναι σχεδόν αδύνατο. Από τις αρχές των καλοκαιρινών μηνών, μόνο οι γυναίκες επιτράπηκε να φύγουν από την Μπαλακλία, μέσω ενός περάσματος περίπου 70 χιλιόμετρα μακριά.

Επί του παρόντος, η Μπαλακλία δεν έχει ηλεκτρικό ρεύμα ή φυσικό αέριο.

Ο Andriy, ένας Ουκρανός στρατιώτης, πήγε στον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης το Σάββατο για να φορτίσει το τηλέφωνό του από μια δημόσια γεννήτρια, η οποία είναι διαθέσιμη για τέσσερις ώρες την ημέρα.

Είπε ότι ο ίδιος και το σύνταγμά του θα συνεχίσουν να πολεμούν, ανεξάρτητα από το «αποτέλεσμα» ή ό,τι κι αν κάνει ο Πούτιν στη συνέχεια. «Το καθήκον μας είναι να απελευθερώσουμε το έδαφός μας. Θα διώξουμε σταδιακά τους Ρώσους. Είμαι σίγουρος γι’ αυτό», είπε.

Εν τω μεταξύ, δεν υπάρχουν πολλές προοπτικές ότι ο πόλεμος θα τελειώσει σύντομα.

Το Κίεβο έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα διαπραγματευτεί, εάν η Μόσχα προσαρτήσει τεράστιες περιοχές της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας. Έχει υποσχεθεί να αποκαταστήσει τα κυρίαρχα σύνορα της χώρας. Αυτό περιλαμβάνει και την Κριμαία, την χερσόνησο που προσάρτησε η Ρωσία το 2014 και όπου οι εθνοτικοί Τατάροι, γνωστοί για τις φιλο-ουκρανικές τους απόψεις, επιστρατεύονται τώρα με κυνικό τρόπο.

Στο στόχαστρο όσοι ψηφίζουν υπέρ της προσάρτησης

Οι Ουκρανοί πολίτες, που θα ψηφίσουν υπέρ της προσάρτησης – για οποιονδήποτε λόγο – περιμένουν να λογοδετήσουν μέχρι και να δεχτούν κατηγορίες για προδοσία ή και επιθέσεις.

Ένας συνταξιούχος της Μπαλακλίας, ο Λιόνια, δήλωσε ότι είναι διαβητικός. Όταν του τελείωσε η ινσουλίνη, ζήτησε βοήθεια από τους Ρώσους.

«Όταν πήρα το φάρμακο, έβγαλαν τη φωτογραφία μου και την έβαλαν στην γουρουνο-εφημερίδα τους. Μετά έφυγαν. Οι γείτονές μου ήρθαν και χτύπησαν εμένα και τη γυναίκα μου», είπε και πρόσθεσε δυστυχισμένος: «Τι άλλη επιλογή είχα;».

Το Σάββατο, οι Ουκρανοί στρατιώτες σημείωναν περαιτέρω κέρδη. Βρίσκονταν κοντά στην πόλη Λιμάν στην περιφέρεια Ντονέτσκ και προχωρούσαν αργά αλλά σταθερά προς τη νότια περιφερειακή πρωτεύουσα Χερσώνα, στόχο μιας άλλης αντεπίθεσης.

Περισσότερο από ποτέ μετά τις επιτυχίες αυτού του μήνα, πιστεύουν στη νίκη.

«Ναι, η Ρωσία είναι ένας κολοσσός. Αλλά κοιτάξτε τα πόδια της. Είναι φτιαγμένα από πηλό»», δήλωσε ο Valery.