Ουκρανία: Γιατί η Δύση ανησυχεί για τις πυρηνικές απειλές του Πούτιν

Η προειδοποίηση του Βλαντιμίρ Πούτιν ότι είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα για να υπερασπιστεί τα ρωσικά εδάφη στον πόλεμο της Ουκρανίας καθιστά ένα βασανιστικό ερώτημα ακόμα πιο επείγον: μήπως ο πρώην κατάσκοπος της KGB μπλοφάρει;

Πολιτικοί, διπλωμάτες και ειδικοί της Δύσης δείχνουν διχασμένοι για την απάντηση, γράφει την Τετάρτη το Reuters. Ορισμένοι πάντως θεωρούν ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα ή περισσότερα μικρά, τακτικά πυρηνικά όπλα σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τη στρατιωτική ήττα, να προστατεύσει τη θέση του στην προεδρία, να απαντήσει στην Δύση ή να υποχρεώσει την Ουκρανία σε παράδοση.

Διαβάστε επίσης: Σε εγρήγορση οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ μετά τις απειλές της Ρωσία – «Ίσως να είναι αργά όταν υπάρξουν οι πρώτες ενδείξεις»

Η προειδοποίηση του Πούτιν κατά την ομιλία του που μεταδόθηκε στη γενική συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών την περασμένη εβδομάδα οδηγεί ορισμένους αναλυτές στο συμπέρασμα ότι ο Πούτιν εξετάζει το ενδεχόμενο κλιμάκωσης αφότου η Ρωσία προσαρτήσει τις τέσσερις περιοχές της Ουκρανίας όπου πραγματοποιήθηκαν «δημοψηφίσματα».

Η ρωσική βουλή αναμένεται να κηρύξει την προσάρτηση των τεσσάρων περιοχών στις 4 Οκτωβρίου. Ο δρόμος ίσως τότε ανοίξει για ενδεχόμενο αμυντικό πυρηνικό χτύπημα εφόσον η Μόσχα θεωρήσει ότι οι νέες κτήσεις της απειλούνται.

Ωστόσο ενδεχόμενη απόφαση του Πούτιν να σπάσει το πυρηνικό ταμπού θα εκλαμβανόταν ως πράξη απελπισίας. Κι αυτό σημαίνει ότι η απόφασή του θα εξαρτηθεί από το πόσο στρυμωγμένος νιώθει σε έναν πόλεμο που μέχρι στιγμής η Ρωσία δείχνει να μην κερδίζει.

Σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ παίρνουν την απειλή στα σοβαρά, δεδομένου ότι η Ρωσία διαθέτει το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο του πλανήτη με δέκα φορές περισσότερα τακτικά πυρηνικά όπλα σε σχέση με τη Δύση. Διαθέτει επίσης νέους πυραύλους «hypersonic», ικανούς να ξεφεύγουν από οποιοδήποτε αντιπυραυλικό σύστημα.

O Πούτιν τρόμαξε τον πλανήτη με τα πυρηνικά υπονοούμενα της ομιλίας του την περασμένη εβδομάδα (Reuters)

Πυρηνικά σενάρια

Αν ο Πούτιν νιώθει ότι χάνει τον πόλεμο και κινδυνεύει να ανατραπεί, «δεν θα στοιχημάτιζα πως δεν θα προχωρούσαν σε μια πυρηνική επίδειξη» δήλωσε τον Αύγουστο στο Reuters ο Τόνι Μπρέντον, πρώην πρεσβευτής της Βρετανίας στη Ρωσία.

Στις τελευταίες του δηλώσεις, ο Πούτιν προειδοποίησε ρητά τη Ρωσία ότι είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο για να υπερασπιστεί τα ρωσικά εδάφη και κατηγόρησε τη Δύση ότι εξετάζει πυρηνικό χτύπημα κατά της Ρωσίας.

«Δεν πρόκειται για μπλόφα. Και όσοι προσπαθούν να μας εκβιάσουν με πυρηνικά θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ο ανεμοδείκτης μπορεί να γυρίσει και να στραφεί προς το μέρος τους» εί0πε.

Η ρητορική αυτή απέχει παρασάγγας από τα προσεκτικά πυρηνικά υπονοούμενα που προτιμούσαν οι σοβετικοί ηγέτες αφότου ο Νικίτα Χρουστσόφ έφερε τον πλανήτη στα πρόθυρα πυρηνικού πολέμου κατά την πυραυλική κρίση της Κούβας το 1962.

Την Κυριακή, ο αμερικανός σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Τζέικ Σάλιβαν δήλωσε στην αμερικανική τηλεόραση ότι ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν λαμβάνει «απολύτως σοβαρά» τις απειλές Πούτιν και ότι έχει προειδοποιήσει τη Ρωσία για «καταστροφικές συνέπειες» σε περίπτωση πυρηνικού πλήγματος.

Η Ουάσιγκτον δεν έχει διευκρινίσει ποια θα ήταν η απάντησή της. Οι περισσότεροι ειδικοί θεωρούν πάντως ότι η Δύση θα επέλεγε να αποφύγει την πυρηνική κλιμάκωση και πιθανότατα θα προτιμούσε να εξαπολύσει μια γιγάντια αλλά συμβατική στρατιωτική επιχείρηση.

Απαντώντας σε ερώτηση για το εάν ο Πούτιν ετοιμάζεται για πυρηνικό πλήγμα, ο διευθυντής της CIA Ουίλιαμ Μπερνς δήλωσε στο CBS: «Οφείλουμε να πάρουμε στα σοβαρά αυτού του είδους τις απειλές δεδομένου του διακυβεύματος».

Διευκρίνισε πάντως ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών δεν έχουν σαφείς ενδείξεις ότι η Μόσχα σχεδιάζει κάτι τέτοιο.

Ενδεχόμενο πυρηνικό χτύπημα στην Ουκρανία θα ήταν η πρώτη περίπτωση χρήσης πυρηνικών όπλων από την καταστροφή της Χιροσίμα και το Ναγκασάκι το 1945.

Πυρηνικά όπλα χαμηλής ισχύος και μικρού βεληνεκούς μπορούν θεωρητικά να χρησιμοποιηθούν εναντίον ουκρανικών στρατιωτικών στόχων, ωστόσο η αποτελεσματικότητά τους σε αυτό το σενάριο διχάζει τους στρατιωτικούς αναλυτές.

Ένα άλλο ενδεχόμενο, είπαν, θα ήταν μια πυρηνική έκρηξη πάνω από ακατοίκητη περιοχή ή πάνω από τη θάλασσα, για παράδειγμα τη Μαύρη Θάλασσα, απλά ως επίδειξη δύναμης.

Η διαρροή ραδιενεργών υλικών από ένα μικρό, τακτικό πυρηνικό όπλο εκτιμάται ότι θα περιοριζόταν σε ακτίνα περίπου ενός χιλιομέτρου, ωστόσο οι ψυχολογικές και γεωπολιτικές συνέπειες θα γίνονταν αισθητές σε  ολόκληρο τον κόσμο.

H Ουκρανία έχει γεμίσει κατεστραμμένα ρωσικά τανκς. Όσο καλύτερα τα πάνε οι Ουκρανοί, τόσο πιθανότερο το πυρηνικό χτύπημα (Reuters)

Τα μάτια στη Ρωσία

Σε μια ένδειξη ότι η Ουάσιγκτον παρακολουθεί στενά το ρωσικό πυρηνικό οπλοστάσιο, δεδομένα παρακολούθησης πτήσεων δείχνουν ότι οι ΗΠΑ έστειλαν την Κυριακή κοντά στα ρωσικά σύνορα τουλάχιστον δύο κατασκοπευτικά αεροπλάνα RS-135s Cobra Ball, τα οποία χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση βαλλιστικής δραστηριότητας.

Ο Λόρενς Φρίντμαν, επίτιμος καθηγητής του King’s College του Λονδίνου, λέει πως μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Μόσχα ετοιμάζεται για πυρηνικό χτύπημα και πως αν συνέβαινε κάτι τέτοιο οι ΗΠΑ θα το αντιλαμβάνονταν «πολύ γρήγορα».

Ο Φρίντμαν θεωρεί ότι οι απειλές Πούτιν πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, ωστόσο δεν πιστεύει ότι θα είχε νόημα για τη Μόσχα να καταφύγει στο έσχατο όπλο για να υπερασπιστεί εδάφη που μόλις προσαρτήθηκαν.

«Το να ξεκινήσει έναν πυρηνικό πόλεμο, να σπάσει το ταμπού που ισχύει από τον Αύγουστο του 1945 για τόσο μικρά οφέλη, την ώρα που οι Ουκρανοί λένε ότι ούτως ή άλλως δεν θα σταματήσουν να πολεμούν, και η ειρήνη είναι αδύνατο να αποκατασταθεί σε αυτά τα εδάφη ακόμα και οι μάχες σταματήσουν, θα ήταν μια πολύ περίεργη επιλογή» είπε.

Αναγνώρισε ωστόσο ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να προχωρήσει σε πυρηνικό πλήγμα ως «συναισθηματική ενέργεια απελπισίας.

Αμερικανικά κατασκοπευτικά αεροπλάνα RS-135s Cobra Ball πέταξαν κοντά στα ρωσικά σύνορα (U.S. Air Force)

«Υπαρξιακός αγώνας»

Ο Πούτιν υποστηρίζει ότι η Ρωσία μάχεται τώρα για την ίδια της την ύπαρξη έπειτα από χρόνια εξευτελισμών από τη Δύση που προσπαθεί να καταστρέψει την πρώην υπερδύναμη.

«Με την επιθετική αντι-ρωσική πολιτική της, η Δύση ξεπέρασε κάθε κόκκινη γραμμή» δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος στις 21 Σεπτεμβρίου, όταν υπονόησε εμμέσως πλην σαφώς ότι είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο.

Όμως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία οδήγης σε δεκάδες χιλιάδες θανάτους, τροφοδότησε την έκρηξη του πληθωρισμού παγκοσμίως και πυροδότησε τη χειρότερη αντιπαράθεση με τη Δύση από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.

Επτά μήνες μετά την έναρξη της εισβολής, οι ρωσικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν μια σθεναρή αντεπίθεση από τις ουκρανικές δυνάμεις που εξοπλίζονται και εκπαιδεύονται από Δυτικές χώρες. Όσο καλύτερα τα πάει η Ουκρανία στα πεδία των μαχών, τόσο πιθανότερο είναι να χρησιμοποιήσει ο Πούτιν πυρηνικά, εκτιμούν αναλυτές.

Το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας προβλέπει πυρηνικά χτυπήματα σε περίπτωση «επιθετικότητας εναντίον της Ρωσικής Ομοσπονδίας με συμβατικά όπλα όταν απειλείται η ίδια ύπαρξη του κράτους».

Αυτό πράγματι θα μπορούσε να συμβεί αν η Δύση προσπαθήσει να ανατρέψει τον Πούτιν, όπως πιστεύουν ορισμένα γεράκια του Κρεμλίνου.

Τον Μάρτιο, ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν προκάλεσε αίσθηση δηλώνοντας ότι ο Πούτιν «δεν πρέπει να παραμείνει στην εξουσία», αν και ο Λευκός Οίκος υποστήριξε ότι η εμπρηστική δήλωση είχε στόχο να προετοιμάσει τις δημοκρατίες για μια παρατεταμένη κρίση στην Ουκρανία, και όχι την αλλαγή καθεστώτος στη Ρωσία.

Στο μεταξύ, ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος μέχρι πρόσφατα απέρριπτε τις ρωσικές απειλές, δείχνει να έχει αλλάξει γνώμη,

«Κοιτάξτε, μέχρι χθες ίσως ήταν μπλόφα» είπε την Κυριακή στο αμερικανικό δίκτυο CBS. «Τώρα μπορεί να είναι πραγματικότητα.