Της Βασιλίνας Ριστάνη

Ήταν 5 Απριλίου του 1971. Οι σχέσεις μεταξύ της Ουάσιγκτον και της κομμουνιστικής κυβέρνησης στο Πεκίνο βρίσκονταν σε 20ετή βαθιά κατάψυξη.

Η ιστορία διαδραματίζεται στη Ναγκόγια της Ιαπωνίας, κατά το παγκόσμιο πρωτάθλημα επιτραπέζιας αντισφαίρισης. Ο Αμερικανός παίκτης του Γκλεν Κόουαν, είχε αργήσει στον αγώνα.

Ένα μέλος της κινεζικής ομάδας του πρόσφερε να τον μεταφέρει με το λεωφορείο τους – μια αναπάντεχη χειρονομία στην εποχή που δεν επιτρεπόταν ούτε η χειραψία με αμερικανούς. Αλλά δεν υπήρχε τίποτα τυχαίο στη χειρονομία του Ζουάνγκ.

Ήταν το άμεσο αποτέλεσμα μιας αποφασιστικής εκστρατείας από τους κορυφαίους ηγέτες της Κίνας για την αξιοποίηση του πινγκ-πονγκ ως «τέλειο εργαλείο της κομμουνιστικής προπαγάνδας».

Τι έγινε σε εκείνο στο λεωφορείο;

Στο λεωφορείο, ένας κορυφαίος Κινέζος παίκτης έδωσε στον Γκλεν Κόουαν ένα δώρο: μια μεταξοτυπία ενός κινεζικού βουνού. Ο μακρυμάλλης θαυμαστής του Μικ Τζάγκερ, ανταπέδωσε με ένα μπλουζάκι με το σήμα της ειρήνης. Ήταν άλλωστε η δεκαετία του ’70.

Όταν ο Ζουάνγκ και ο Κόουαν κατέβηκαν από το λεωφορείο στο στάδιο του Αϊτσί, μια ομάδα φωτογράφων τους περίμενε. Οι φωτογραφίες των δύο χαμογελαστών παικτών τυπώθηκαν στα πρωτοσέλιδα όλων των ιαπωνικών εφημερίδων το επόμενο πρωί και αμέσως τις πήρε το Associated Press.

Ο Τύπος μετέτρεψε τη στιγμή σε μια αυθόρμητη χειρονομία δύο αθώων που διψούσαν για παγκόσμια ειρήνη. Αλλά οι πολιτικές προεκτάσεις ήταν πολύ μεγαλύτερες.

Ένα αθώο παιχνίδι

Μια αυθόρμητη έκρηξη φιλίας εξελίσσεται μεταξύ ενός χίπη Αμερικανού παίκτη επιτραπέζιας αντισφαίρισης και ενός Κινέζου παγκόσμιου πρωταθλητή. Η αφήγηση είναι λογική. Το πινγκ πονγκ είναι ένα παιχνίδι αναψυχής για τα γκαράζ των προαστίων και τα σπίτια των φοιτητικών συλλόγων.

Πώς θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο παρά καλοπροαίρετο; Αυτή είναι μια παρερμηνεία ενός κομβικού γεγονότος, του οποίου η προέλευση ήταν περισσότερο υπολογισμένη από όσο έχει αναγνωριστεί. Τέθηκε σε κίνηση, από την ίδια την κινεζική κυβέρνηση.

Για τον Τσου Εν Λάι, η συνάντηση ήταν η απρόσκοπτη προβολή της κρατικής πολιτικής. Ο Ρίτσαρντ Νίξον και ο σύμβουλός του σε θέματα εθνικής ασφάλειας, Χένρι Κίσινγκερ, είχαν τους δικούς τους λόγους να αρπάξουν το χέρι που τους πρόσφερε ο Τσου.

Ο Αμερικανός πρόεδρος ήθελε απεγνωσμένα να τερματίσει τον πόλεμο στο Βιετνάμ και οι Ρώσοι ηγέτες αρνούνταν να παίξουν τους ειρηνοποιούς.

Τώρα που οι Κινέζοι και οι Αμερικανοί παίκτες ήρθαν σε επαφή μεταξύ τους, οι αξιωματούχοι ίσως μπορέσουν να κάνουν το ίδιο. Η συνάντηση μετατράπηκε γρήγορα σε παιχνίδι δημοσίων σχέσεων από τους Κινέζους ηγέτες που προσπαθούσαν να ενισχύσουν την παγκόσμια εικόνα τους.

Ο Κίσινγκερ θα υποπτευόταν αργότερα ότι η φιλία μπορεί να είχε κατασκευαστεί στο Πεκίνο. Το 1979 έγραψε ότι «ένα από τα πιο αξιοσημείωτα χαρίσματα των Κινέζων είναι να κάνουν το σχολαστικά σχεδιασμένο να φαίνεται αυθόρμητο».

Ο διπλός πράκτορας

Οι Κινέζοι υποψιάζονταν ότι η αμερικανική ομάδα διοικούνταν από την Ουάσινγκτον με τον τρόπο που η δική τους είχε επιβληθεί από το Πεκίνο. Από την πλευρά του, ο Κόουαν, ο ατημέλητος γιος ενός ανθρώπου των δημοσίων σχέσεων, κατάλαβε μια ευκαιρία στη Ναγκόγια όταν την είδε. Δεν είχε άλλα παιχνίδια να παίξει στο τουρνουά.

Αντ’ αυτού, βρισκόταν ακόμα στην Ιαπωνία και πήγε να ψωνίσει ένα δώρο για τον Ζουάνγκ. Κατέληξε να αγοράζει δύο μπλουζάκια, ένα για τον ίδιο και ένα για το συναθλητή του. Ήταν λευκά και μακρυμάνικα, με ένα σύμβολο ειρήνης στη γωνία μιας ζωγραφισμένης αμερικανικής σημαίας.

Από κάτω, με μεγάλα γράμματα, αναγραφόταν ο στίχος των Beatles «Let it be». Το μόνο που είχε να κάνει ο Αμερικανός ήταν να επιβεβαιώσει από το πρόγραμμα ότι οι Κινέζοι επρόκειτο να παίξουν το επόμενο πρωί στις 8:30. Έτσι και έγινε.

Και ενώ οι Κινέζοι μπορούσαν να ελέγξουν τη δική τους ομάδα, γνώριζαν ελάχιστα για την ομάδα των ΗΠΑ. Τι θα έκανε ένας ριζοσπαστικός Αμερικανός φοιτητής όταν έφτανε στην Κόκκινη Κίνα; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προσοχή του Τύπου θα ήταν άμεση και συντριπτική.

Για τον επόμενο μήνα οι παίκτες του πινγκ πονγκ θα κυριαρχούσαν τελικά στα παγκόσμια πρωτοσέλιδα, ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι 2 παίκτες του πινγκ πονγκ αποτέλεσαν τους καταλύτες που θα ερχόντουσαν να αλλάξουν τον Ψυχρό Πόλεμο.

*Η Βασιλίνα Ριστάνη σπουδάζει στη New Media Studies

Headlines