Άλμπερτ Αϊνστάιν: «Ο γιος μου είναι το μόνο πρόβλημα που παραμένει άλυτο» – Ο σχιζοφρενής γιος μιας ιδιοφυίας

Γράφει η Ίλντα Τόσκα*

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είναι ένας από τους διασημότερους επιστήμονες στην ιστορία. Το όνομά του έχει γίνει συνώνυμος όρος της ιδιοφυΐας.

• Διαβάστε επίσης: «Σύνδρομο ανατάραξης μωρού»: Νταντά δολοφόνος ή θύμα της δικαιοσύνης;

Θεωρείται ως ο μεγαλύτερος φυσικός όλων των εποχών ενώ το έργο του στη θεωρητική φυσική και η ανακάλυψη του νόμου του φωτοηλεκτρικού φαινομένου του χάρισαν το βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 1921. Αυτό θα ήταν μόνο ένα από τα πολλά επιτεύγματά κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Όμως, αν και σχεδόν όλοι έχουν ακούσει για τον φυσικό και το αξιοσημείωτο έργο του, λίγοι γνωρίζουν για την τραγική ιστορία του γιου του. Η ιδιωτική ζωή του Αϊνστάιν αποτέλεσε αντικείμενο σχολιασμών πολλές φορές εξαιτίας των σκανδάλων και του δράματος της οικογένειας.

Ο ένας εκ των δυο γιων του όμως, ο Έντουαρντ, έμεινε ξεχασμένος από όλους – κυρίως από τον πατέρα του – και κλεισμένος σε άσυλο για πάνω από 30 χρόνια. Έπασχε από σχιζοφρένεια και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν θεωρούσε πως «είναι το μόνο πρόβλημα που παραμένει άλυτο».

Η οικογένεια Αϊνστάιν

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν παντρεύτηκε δυο φορές και έκανε τρία παιδιά. Η Μίλεβα Μάριτς ήταν η πρώτη του σύζυγος και η μητέρα των παιδιών του. Οι δυο τους γνωρίστηκαν στο πανεπιστήμιο φυσικής της Ζυρίχης το 1896 – όπου η Μίλεβα ήταν η μοναδική γυναίκα – και το 1901 παντρεύτηκαν. Το πρώτο παιδί της οικογένειας ήταν ένα κοριτσάκι, το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει γνωστό που βρίσκεται καθώς υπάρχει το ενδεχόμενο να δόθηκε για υιοθεσία. Ακολούθησε ο Χάνς και στη συνέχεια ο μικρότερος γιος της οικογένειας, ο Έντουαρντ.

Το ζευγάρι όμως, αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα στον γάμο τους, με αποτέλεσμα το 1919 να πάρουν διαζύγιο. Ο Άλμπερντ Αϊνστάιν διατηρούσε σχέση με την ξαδέλφη του, Έλσα, ήδη από το 1912, την οποία παντρεύτηκε αμέσως μετά το διαζύγιο. Ο χωρισμός επηρέασε και τους δυο γιους αλλά κυρίως τον Έντουαρντ.

Ο πατέρας τους μετανάστευσε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’30 μετά την άνοδο του Χίτλερ λόγω εβραϊκής καταγωγής, με αποτέλεσμα ο μικρός του γιος να μην τον συγχωρήσει ποτέ.

Η σχιζοφρένεια και ο εγκλεισμός

Ο Έντουαρντ όμως, δεν ήταν ένα παιδί σαν τα άλλα! Ο μικρός Έντουαρντ ήταν από την αρχή ένα ασθενικό παιδί και τα πρώτα του χρόνια σημαδεύτηκαν από περιόδους ασθένειας που τον καθιστούσαν πολύ αδύναμο. Ήταν όμως, πολύ καλός μαθητής έγραφε ποιήματα και έπαιζε πιάνο. Η μεγάλη του αγάπη ήταν τα βιβλία και η ψυχιατρική. Διάβαζε από πολύ μικρός όσα βιβλία είχε στη βιβλιοθήκη ο πατέρας του, Καντ, Νίτσε, Σαίξπηρ αλλά ο αγαπημένος του ήταν ο Φρόιντ. Θέλησε να σπουδάσει ιατρική και γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης αλλά το όνειρο του θα κοβόταν απότομα.

Σε ηλικία 20 ετών διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια και οδηγήθηκε στη ψυχιατρική κλινική Μπουργκχέλτσλι. Εικάζεται ότι οι σκληρές θεραπείες της εποχής επιδείνωσαν αντί να διευκολύνουν την κατάστασή του, σε σημείο που τελικά επηρέασε την ομιλία και τις γνωστικές του ικανότητες.

Ο ίδιος ο Έντουαρντ είχε πει κάποια στιγμή για την κατάσταση της υγείας του:

«Τις νύχτες δεν κοιμάμαι και οι μέρες είναι ακόμα χειρότερες. Μόλις ανοίγω τα μάτια μου, τα αντικείμενα μετακινούνται και παίρνουν παράξενα σχήματα. Τα πρόσωπα λιώνουν στον τοίχο. Φωνές ψιθυρίζουν στο αυτί μου και όταν χτυπάει η πόρτα, δεν είναι κανείς εκεί τελικά. Μετά το ηλεκτροσόκ μιλάω πιο αργά  και δυσκολεύομαι να εκφράσω τη σκέψη μου. Συν τοις άλλοις, έχω παχύνει».

Το τέλος

Το 1930 έκανε απόπειρα αυτοκτονίας και όταν ο πατέρας του μετανάστευσε στις ΗΠΑ, του απαγορεύτηκε να πάει μαζί του λόγω της επιδεινούμενης ψυχικής κατάστασης της υγείας του. Πριν μεταναστεύσει, ο Άλμπερτ πήγε να επισκεφθεί για τελευταία φορά τον γιο του στο άσυλο όπου τον φρόντιζαν. Παρόλο που ο Άλμπερτ θα διατηρούσε αλληλογραφία και θα συνέχιζε να στέλνει χρήματα για τη φροντίδα του γιου του, οι δυο τους δεν θα συναντιόντουσαν ξανά.

Η μητέρα του έμεινε δίπλα του μέχρι το τέλος της ζωής της το 1948. Όταν πληροφορήθηκε για τον θάνατο της μητέρας του, η μόνη ερώτηση του Έντουαρντ ήταν: «Θα έρθει να με δει ο πατέρας μου;». Τον Απρίλιο του 1955, ο Άλμπερντ Αϊνστάιν θα φύγει από τη ζωή. Ο Έντουαρντ  τότε θα πει: «Ο θάνατος του πατέρα μου δεν αλλάζει τίποτα στη ζωή μου. Για εμένα έχει πεθάνει εδώ και πολύ καιρό αλλά δεν του κρατάω κακία. Πάνε χρόνια που έχω διακόψει κάθε συναισθηματική σχέση μαζί του».

Σύμφωνα με τον βιογράφο του φυσικού, Καρλ Ζέελιγκ, ο Αϊνστάιν είχε πει για τον γιο του πως είναι το μόνο πρόβλημα που παραμένει άλυτο.

«Όταν έβλεπε τον γιο του, του ήταν πιο δύσκολο από το να μην τον βλέπει. Δεν είχε το κουράγιο να έρθει αντιμέτωπος με την πραγματικότητα. Γνώριζε την αλήθεια αλλά φοβόταν την πραγματικότητα.

Το 1965 ο Έντουαρντ Αϊνστάιν θα άφηνε την τελευταία του πνοή. Ένας δημοσιογράφος που τον είχε συναντήσει θα γράψει στην νεκρολογία:

«Ο Έντουαρντ έμοιαζε πολύ στον πατέρα του. Είχε βαθιά μάτια, μικρού παιδιού. Μου εξήγησε πως ήθελε να εξασκηθεί στο πιάνο, αλλά αυτό ενοχλούσε τους άλλους τρόφιμους. Στο τέλος μου εξομολογήθηκε πως το να έχεις για πατέρα τη μεγαλοφυΐα του αιώνα, δεν του χρησίμεψε σε τίποτα».

*Η Ίλντα Τόσκα σπουδάζει στη New Media Studies