Ανάγκη για συμπερίληψη και μη αποκλεισμό των διεμφυλικών ατόμων

Στην υπόθεση της παράστασης όπερας δωματίου για το έργο «Στρέλλα» από την κρατική Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ / GNO Alternative Stage καταγράφονται πολλά χαρακτηριστικά που αφορούν το ζήτημα της ανάγκης για συμπερίληψη και μη αποκλεισμό των διεμφυλικών ατόμων, λόγω ταυτότητας φύλου, χαρακτηριστικών φύλου και έκφρασης φύλου.

Διαβάστε επίσης – Λυρική: Παραιτήθηκε η σύμβουλος παραγωγής της όπερας «Στρέλλα» επειδή δεν επέλεξαν τρανς πρωταγωνίστρια

Συγκεκριμένα, η ανακοίνωση έχει ως εξής:

«H Εθνική Λυρική Σκηνή προκηρύσσει ακρόαση για ερμηνεύτριες για τις ανάγκες της όπερας δωματίου ΣΤΡΕΛΛΑ, που θα παρουσιαστεί στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ τον Ιανουάριο/Φεβρουάριο 2023. Η ακρόαση θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2022 στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ (Λ. Συγγρού 364) και ώρες 17:00-20:00.

Η ακρόαση γίνεται για την επιλογή ρόλων διεμφυλικών γυναικών και απευθύνεται σε διεμφυλικές γυναίκες ερμηνεύτριες οποιασδήποτε φωνητικής κατηγορίας (υψίφωνης ή βαρύτονης) με υποκριτικές και φωνητικές ικανότητες, όπως επίσης και προαιρετικά ανάγνωσης παρτιτούρας σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Οι συμμετέχουσες καλούνται να ερμηνεύσουν ένα τραγούδι επιλογής από οποιοδήποτε είδος μουσικής και προαιρετικά ένα απόσπασμα λυρικού ή κλασικού τραγουδιού.

Πληροφορίες / Αίτηση συμμετοχής: https://www.nationalopera.gr/…/4857-akroasi-gia…
Η τελική προθεσμία υποβολής αιτήσεων είναι την Τρίτη 11 Οκτωβρίου 2022, στις 14.00.
#Στρέλλα #ΕναλλακτικήΣκηνήΕΛΣ»

Θα ήθελα να θυμίσω εδώ ότι έχουμε προϊστορία με κομβικό «περιστατικό» ομοφοβικής συμπεριφοράς στο παρελθόν στην Εθνική Λυρική Σκηνή, όταν το 2009, με απαίτηση της Ορχήστρας αφαιρέθηκε από την όπερα «Ρούσαλκα» ένα φιλί που έδινε επί σκηνής ένας ήρωας του έργου σε έναν άλλο ήρωα του έργου και με κυκλοφορία ενός ελεεινού φυλλαδίου εκ μέρους μελών της ορχήστρας που υποστήριζαν αυτή την ομοφοβική λογοκρισία.

Η υπόθεση τότε είχε φτάσει με πρωτοβουλία του δικού μας γραφείου στον Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος απηύθυνε επιστολές στην Λυρική Σκηνή, αλλά και στον υπουργού Πολιτισμού (Αντώνης Σαμαράς, τότε) επισημαίνοντας ότι δεν επιτρέπονται τέτοιες λογοκριτικές παρεμβάσεις στην τέχνη.

Από τότε πέρασε πολύς καιρός και ψηφίστηκαν σημαντικά νομοθετήματα που απαγορεύουν τις διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου για τα τρανς πρόσωπα, ενώ ορίζεται νομικά πλέον ότι τα θετικά μέτρα που λαμβάνονται υπέρ ανθρώπων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου δεν συνιστούν παραβίαση της αρχής της ισότητας.

Έχουμε δηλαδή τον Ν.4443/2016 που απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου στον εργασιακό τομέα (δημόσιο και ιδιωτικό) και επιτρέπει τα θετικά μέτρα στο άρθρο 7: «Δεν συνιστά διάκριση η λήψη ή η διατήρηση ειδικών μέτρων με σκοπό την πρόληψη ή την αντιστάθμιση μειονεκτημάτων, λόγω φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου».

Ένα τέτοιο θετικό μέτρο ήταν, για παράδειγμα, η επιχορήγηση από τον ΟΑΕΔ προς τους εργοδότες για την πρόσληψη διεμφυλικών ατόμων, τα οποία μπορούσαν να επικαλεστούν την διεμφυλικότητά τους ακόμα κι αν δεν έχουν προχωρήσει σε Νομική Αναγνώριση Ταυτότητας Φύλου (ΝΑΤΦ) με μια υπεύθυνη δήλωση ότι το φύλο τους δεν αντιστοιχεί στο φύλο που τους αποδόθηκε κατά την γέννηση.

Ένα τέτοιο θετικό μέτρο είναι και η προκήρυξη της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για την πρόσληψη μιας διεμφυλικής πρωταγωνίστριας για την όπερα δωματίου «Στρέλλα», με οντισιόν που έχει προγραμματιστεί να γίνει στις 14 Οκτωβρίου, όπου καλούνται διεμφυλικές γυναίκες να πάρουν μέρος προκειμένου να επιλέγει η πρωταγωνίστρια.

Υπάρχει επίσης ο Ν.4604/2019 για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας, ο οποίος επίσης αναφέρει ότι τα θετικά μέτρα είναι «πράξεις και αποφάσεις που λαμβάνονται από τη διοίκηση οι οποίες αποσκοπούν στην εξάλειψη των έμφυλων ανισοτήτων».

Χθες, όμως, η καλή μου φίλη Katherine Reilly, η οποία συμμετείχε ως σύμβουλος στην συγκεκριμένη παραγωγή ανακοίνωσε ότι έχει ήδη επιλέγει το πρόσωπο που θα παίξει τον πρωταγωνιστικό ρόλο κι ότι αυτό δεν είναι τρανς γυναίκα, λόγος για τον οποίο η Katherine αποφάσισε να αποχωρήσει από την θέση της συμβούλου.

Υπάρχει μια ανακοίνωση ενός drag performer, η οποία έχει γίνει προ ημερών, στην οποία αναφέρει τις παραστάσεις στις οποίες θα λάβει μέρος. Ανάμεσα σε αυτές τις παραστάσεις αναφέρει και την όπερα δωματίου «Στρέλλα» στην πειραματική σκηνή της Λυρικής Σκηνής. Αναφέρει εντός παρενθέσεως ότι ο ρόλος που θα παίξει θα είναι η Στρέλλα, δηλ. ο πρωταγωνιστικός.

Έχω δει φυσικά, πολλές φορές την υπέροχη κινηματογραφική ταινία του Πάνου Κούτρα (από την πρεμιέρα της το 2009 στο Αττικόν), δεν γνωρίζω όμως την μεταγραφή της σε μορφή όπερας δωματίου. Στην ταινία υπάρχει και drag show από τις «Κούκλες» (υπέροχη Μάνια, ως Μελίνα Μερκούρη), αλλά δεν ξέρω αν τέτοιες σκηνές που αφορούν drag καλλιτέχνες υπάρχουν και στην οπερατική μορφή του έργου που πρόκειται να ανέβει στην Λυρική Σκηνή.

Ο καλύτερος τρόπος για να επιλυθεί το μεγάλο ζήτημα που έχει προκληθεί σε αυτό το θέμα είναι, βεβαίως, η απόλυτη διαφάνεια. Η ίδια η Εθνική Λυρική Σκηνή οφείλει να διευκρινίσει κατά πόσον ισχύει πράγματι η οντισιόν για τρανς γυναίκες που έχει προκηρυχθεί για τις 14 Οκτωβρίου 2022 και φυσικά οφείλει να διευκρινίσει με ποιους όρους αμεροληψίας θα διενεργηθεί η διαδικασία αυτή, ιδίως μετά την ανακοίνωση του drag καλλιτέχνη ότι θα συμμετέχει στην παραγωγή της «Στρέλλας» με τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Εάν ο καλλιτέχνης αυτός εννοούσε ότι θα έχει κάποιον υποστηρικτικό ρόλο κι όχι τον πρωταγωνιστικό, θα πρέπει να διευκρινιστεί άμεσα προκειμένου να μην αποθαρρυνθούν οι διεμφυλικές γυναίκες που επιθυμούν να πάρουν μέρος στην οντισιόν και να επιλεγούν για τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα που αφορά τα θετικά μέτρα για την συμπερίληψη και την άρση των διακρίσεων στον χώρο της τέχνης, αλλά και ευρύτερα στον εργασιακό τομέα, δεν υπάρχουν περιθώρια για σκιές και αμφιβολίες ως προς την αρχή της ίσης μεταχείρισης και της αμεροληψίας.

Το θέμα εξάλλου εμπίπτει στις εποπτικές αρμοδιότητες του υφυπουργού Πολιτισμού κ. Γιατρομανωλάκη, ο οποίος καλό θα ήταν να ασχοληθεί με την υπόθεση αυτή και να διασφαλίσει ότι όλη η διαδικασία θα τηρήσει τις αρχές της συμπερίληψης, της αμεροληψίας και της ίσης μεταχείρισης, προς όφελος μιας πολύπαθης κοινότητας που διαχρονικά έχει βιώσει τον εργασιακό αποκλεισμό και την γενική κοινωνική περιθωριοποίηση.

Πρέπει να παρακολουθήσουμε το θέμα αυτό καθώς στον πυρήνα του αφορά την ισότητα, την διαφάνεια, την συμπερίληψη και μια πιο ανοικτή κοινωνία, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις. Είναι καθήκον κάθε δημοκρατικού πολίτη.

Σημαντική νίκη

Του παραπάνω κειμένου του δικηγόρου Βασίλη Σωτηρόπουλου ακολούθησε ανακοίνωση της Ελληνικής Λυρικής Σκηνής για διεύρυνση των οντισιόν για τις τρανς λυρικές τραγουδίστριες και για τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της ΕΛΣ, «εντούτοις, αφουγκραζόμενοι τη συζήτηση που έχει ανοίξει στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα αναφορικά με τη συμπεριληπτικότητα και την τρανς ορατότητα –έννοιες οι οποίες βρίσκονται και στον πυρήνα της χειρονομίας της της ανάθεσης του τίτλου αυτού–, η ΕΛΣ ανακοινώνει ότι θα διευρύνει τις ακροάσεις και για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του έργου με στόχο να εξαντληθούν οι προσπάθειες –σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο– προκειμένου να βρεθεί μια διεμφυλική γυναίκα ερμηνεύτρια η οποία να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του έργου».

Την απόφαση αυτή έσπευσε να χαιρετίσει ο κ. Σωτηρόπουλος μιλώντας για σημαντική νίκη.

«Έχουμε μια σημαντική νίκη σήμερα για την τρανς κοινότητα και τον ευρύτερο ΛΟΑΤΚΙ+ χώρο: μετά την ηχηρή παραίτηση της ηρωίδας Katherine Reilly, η Λυρική Σκηνή ανακοινώνει ότι διευρύνει την οντισιόν για τις τρανς λυρικές τραγουδίστριες, έτσι ώστε να περιλαμβάνει σε αυτές και τον ρόλο της πρωταγωνίστριας της Στρέλλας.

Σημειωτέον ότι αυτό δεν αποτελούσε μέρος της αρχικής πρόσκλησης ενδιαφέροντος, δεν είχε δηλαδή αναφορά στον ρόλο της πρωταγωνίστριας, αλλά μετά την εντονότατη διαμαρτυρία που ξεκίνησε από μια λιτή ανάρτηση της Κάθριν, η οποία ΘΥΣΙΑΣΕ την θέση της ως συμβούλου της παραγωγής για αυτό ακριβώς το θέμα, η ΕΛΣ αφουγκράστηκε το πρόβλημα και εξέδωσε αυτή την ανακοίνωση».