Ένας μυστικός «παράδρομος» για να νιώσετε λίγο πιο ευτυχισμένοι

«Τον τελευταίο καιρό, η πλάτη μου πονάει. Έκανα κάτι περίεργο στο γυμναστήριο, με αποτέλεσμα να με πονάει σοβαρά αλλά εγώ το πήρα χαλαρά» γράφει ο Άρθουρ Μπρουκς, καθηγητής στο Χάρβαρντ και οικοδεσπότης της σειράς podcast Πώς να Χτίσεις μια Χαρούμενη Ζωή.

«Εκτιμώ την υπενθύμιση που μου παρέχει ο πόνος, γιατί θα ήθελα να μπορώ να περπατάω όρθιος για μερικές δεκαετίες ακόμα και δεν θέλω να ρισκάρω έναν πιο μόνιμο τραυματισμό. Παρόλα αυτά, δεν τον απολαμβάνω, γι’ αυτό και παίρνω παρακεταμόλη για να αμβλύνω την ενόχλησή μου» συνεχίζει.

«Ο πόνος στη πλάτη είναι φυσιολογικός, όμως ένα διαφορετικό είδος πόνου είναι ακόμη πιο καθιριστικό στη ζωή μου, και πιθανώς και στη δική σας: ο ψυχικός πόνος. Δεν εννοώ την κλινική κατάθλιψη ή το άγχος, που απαιτούν επαγγελματική παρέμβαση, αλλά μάλλον τη ρουτίνα, τη χρόνια τριβή με τις συγκρούσεις, τη δυσαρέσκεια και τη θλίψη, που συχνά αποτελούν έναν αμβλύ πόνο στο βάθος των ημερών μας. Πολλοί φιλόσοφοι έχουν θεωρήσει ότι αυτή η δυσφορία είναι η φυσική μας κατάσταση. Ο Μπλεζ Πασκάλ υποστήριξε ότι, σε κατάσταση ηρεμίας, ο άνθρωπος «αισθάνεται την ανυπαρξία του, τη μοναξιά του, την ανεπάρκειά του, την εξάρτησή του, την αδυναμία του, το κενό του». Ίσως αυτό να σας φαίνεται λίγο υπερβολικό, αλλά οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι τείνουν να βιώνουν αρνητικά ή ανάμεικτα συναισθήματα σχεδόν το μισό χρόνο της ζωής του» γράφει ο Άρθουρ Μπρουκς στο theatlantic.com και συνεχίζει.

• Διαβάστε επίσης: Οι έρευνες λένε ότι η δεκαετία των 40 είναι η πιο δυστυχισμένη ηλικία του σύγχρονου ανθρώπου

«Δεν θα ήταν ωραίο να έχουμε ένα εύχρηστο εργαλείο για να αμβλύνουμε λίγο τον καθημερινό ψυχικό πόνο; Όχι για να μουδιάσει η ζωή – απλά για να αποφορτιστεί, ειδικά όταν παρεμβαίνει στην κανονική ζωή, όπως μπορείτε να καταπιείτε ένα Tylenol όταν πονάει η πλάτη σας. Αποδεικνύεται ότι υπάρχουν ασφαλείς και υγιεινές μέθοδοι για να κάνετε ακριβώς αυτό, συμπεριλαμβανομένης της λήψης του ίδιου είδους παυσίπονου για ό,τι πονάει το σώμα και το μυαλό σας. Και αυτό είναι μόνο η αρχή.

Photo: Lisa Malkovskaya / Behance

»Ο αρχαίος Έλληνας συγγραφέας Αντιφάνης πίστευε ότι «κάθε πόνος είναι μια ασθένεια με πολλά ονόματα». Είχε δίκιο, μιλώντας νευρολογικά. Ο σωματικός πόνος ενεργοποιεί διάφορα μέρη του εγκεφάλου, κυρίως τον πρόσθιο φλοιό. Ο φυσικός πόνος έχει δύο βασικά μέρη: το αισθητηριακό στοιχείο (η φυσική αίσθηση) και το συναισθηματικό στοιχείο (η αντίληψη της δυσάρεστης κατάστασης). Ο ψυχικός πόνος μοιράζεται αυτή τη δεύτερη συνιστώσα, οδηγώντας τους ερευνητές σε ορισμένα ενδιαφέροντα ευρήματα. Για παράδειγμα, το 2005, αναφέρθηκε η περίπτωση μιας ασθενούς με συγγενή αναισθησία στον σωματικό πόνο, η οποία βίωσε έντονο πονοκέφαλο για πρώτη φορά στη ζωή της μόνο μετά τον απροσδόκητο θάνατο του μικρότερου αδελφού της.

Αν βιώνουμε τον συναισθηματικό και τον σωματικό πόνο τουλάχιστον εν μέρει στην ίδια περιοχή του εγκεφάλου, δεν είναι περίεργο που οι ίδιες ουσίες μπορούν να τους αμβλύνουν. Ο ψυχολόγος Σ. Ναθάν Ντεβάλ και οι συνεργάτες του έδειξαν ότι μια ημερήσια δόση παρακεταμόλης μπορεί να μειώσει τα αυτοαναφερόμενα αισθήματα πόνου και επίσης, αυτό το αναλγητικό δεν προκαλεί εθισμό, ούτε είναι επικίνδυνο σε συνήθεις δόσεις.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η μέγιστη αμβλύτητα είναι η σωστή λύση. Όπως και ο σωματικός πόνος, ο ψυχικός πόνος εξυπηρετεί έναν σκοπό: μας βοηθά να αποφύγουμε πράγματα όπως ο κοινωνικός αποκλεισμός. Ο Ντεβάλ και οι συνάδελφοί του έχουν υποστηρίξει ότι ο φόβος και η πικρία που νιώθουμε όταν μας αποκλείουν είναι απομεινάρια μιας παλαιότερης εποχής στην ανθρώπινη ιστορία, όταν το να είσαι κοινωνικός απόβλητος μπορούσε να σημαίνει ότι δεν έχεις την προστασία μιας κοινότητας, καθιστώντας την επιβίωση δύσκολη ή αδύνατη.

Τώρα μπορεί να είναι δυσπροσάρμοστο, κάνοντας το FOMO να μοιάζει με πονόδοντο. Μπορείτε να γνωρίζετε διανοητικά ότι το να σας επικρίνουν για τις απόψεις σας δεν είναι σαν να σας πετάνε έξω από την κοινότητά σας και να σας αναγκάζουν να ζείτε μόνοι σας στο δάσος. Αλλά ο πρόσθιος φλοιός του εγκεφάλου σας δεν γνωρίζει τη διαφορά, δίνοντάς σας πολύ πόνο για κάτι που διανοητικά γνωρίζετε ότι είναι αρκετά ασήμαντο.

Είτε πρόκειται για ένα χρήσιμο προειδοποιητικό σημάδι είτε για μια απλή ενόχληση, ο ψυχικός πόνος μπορεί να μπει εμπόδιο στη ζωή μας. Το κόλπο είναι να τον κάνουμε με ασφάλεια διαχειρίσιμο, χωρίς να τον διαγράψουμε εντελώς, όπως κάνουν τα παυσίπονα χωρίς συνταγή για τους καθημερινούς πόνους» λέει ο Άρθουρ Μπρουκς και δείχνει τον τρόπο:

1. Νιώστε τον ψυχικό σας πόνο σωματικά

Πολλά από τα ψυχικά βάσανα έχουν σωματικές εκδηλώσεις. Όταν είμαι αγχωμένος ή στρεσαρισμένος, για παράδειγμα, έχω την τάση να κρατάω σφιχτά τους κοιλιακούς μου μύες- άλλοι άνθρωποι αναπνέουν ελαφρά ή σφίγγουν τις γροθιές τους.

Η παρατήρηση τέτοιων σωματικών σημείων μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε ενεργά τα συναισθήματα που τα προκαλούν. Προσπαθήστε να δίνετε προσοχή όταν το σώμα σας σφίγγεται – είναι ένα σύνθημα ότι έχετε άγχος να αντιμετωπίσετε. Χαλαρώστε στοχευμένα τους ώμους και το στήθος σας και πάρτε βαθιές αναπνοές, και πιθανότατα θα βρείτε κάποια στιγμιαία ανακούφιση. Έχει διαπιστωθεί ότι οι άνθρωποι που γίνονται καλοί στο να αναγνωρίζουν τα σωματικά συμπτώματα των συναισθηματικών προβλημάτων και να τα αντιμετωπίζουν με αυτούς τους απλούς τρόπους έχουν ανώτερη συναισθηματική λειτουργία.

2. Γίνετε πιο πνευματικοί

Σημαντικά στοιχεία δείχνουν ότι η πνευματική δραστηριότητα συμβάλλει στην ανακούφιση από τον πόνο. Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που βιώνουν χρόνιο σωματικό πόνο στρέφεται σε πνευματικές πρακτικές για την αντιμετώπιση και την ανακούφιση. Η απλή προσευχή μπορεί να ανακουφίσει από το στρες, όπως και ο διαλογισμός. Και δεν αποτελεί έκπληξη σε αυτό το σημείο: Όταν οι ερευνητές εξετάζουν τις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στο διαλογισμό, διαπιστώνουν μειώσεις στη δραστηριότητα που σχετίζεται με τον πόνο στον πρόσθιο φλοιό του.

Την επόμενη φορά που θα παρατηρήσετε έναν βαρετό πόνο στην ψυχή σας, δοκιμάστε να τον θυσιάσετε στην προσευχή ή διαλογισμό. Οι καθολικοί, για παράδειγμα, θα ενώσουν νοερά τον πόνο τους με εκείνον του Χριστού. Οι βουδιστές θα χρησιμοποιήσουν τη θλίψη στον διαλογισμό για να κατανοήσουν με συμπόνια τον πόνο των άλλων. Βρείτε το δικό σας τρόπο, στη δική σας παράδοση.

3. Μην υποφέρετε μόνοι σας

Η σύνδεση με άλλους ανθρώπους είναι άκρως προστατευτική απέναντι σε κάθε είδους πόνο. Πειράματα έχουν δείξει ότι η κοινωνική υποστήριξη ανακουφίζει τα συμπτώματα του σωματικού πόνου- τα στοιχεία για τον συναισθηματικό πόνο είναι ακόμη πιο άφθονα. Σε μια μελέτη του 2007 στο περιοδικό NeuroImage, οι ερευνητές παρακολούθησαν ανθρώπους για μια περίοδο 10 ημερών και αξιολόγησαν τις ορμονικές αντιδράσεις τους σε κοινωνικούς στρεσογόνους παράγοντες. Διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι με περισσότερη κοινωνική υποστήριξη είχαν ηπιότερες αντιδράσεις στην ορμόνη κορτιζόλη μπροστά στο στρες. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι είχαν επίσης χαμηλότερη δραστηριότητα στον πρόσθιο φλοιό του εγκεφάλου.

Η ύπαρξη οικογένειας ή φίλων γύρω σας -εφόσον οι σχέσεις είναι υγιείς- είναι προστατευτική όταν πρόκειται για τους ψυχικούς πόνους της ζωής. Η καλλιέργεια αυτών των δεσμών είναι σαν να παίρνετε καθημερινά μια βιταμίνη: Όταν είστε ιδιαίτερα ευάλωτοι, οι άμυνες που έχετε δημιουργήσει θα σας προσφέρουν ανακούφιση. Και μπορείτε πάντα να «ανεβάσετε τη δόση», απευθυνόμενοι σε αυτούς τους ανθρώπους για υποστήριξη όταν ο πόνος σας είναι οξύς.

4. Πάρτε ένα χάπι

Αν όλα τα άλλα αποτύχουν ή απλά χρειάζεστε ευκολότερη ανακούφιση για να περάσετε μια δύσκολη μέρα, έχετε πάντα παρακεταμόλη. Δεν θα το συνιστούσα ως την πρώτη ή τη μοναδική γραμμή αυτοφροντίδας, επειδή δεν αντιμετωπίζει τη ρίζα των προβλημάτων σας, αλλά μόνο κάποια συμπτώματα. Αλλά σε περίπτωση ανάγκης, μπορεί να βοηθήσει.

Κατά έναν τρόπο, ο ψυχικός πόνος είναι εντελώς διαφορετικός από τον αντίστοιχο σωματικό: Μπορείτε να απαλύνετε τον δικό σας πόνο απαλύνοντας τον πόνο των άλλων. Ακολουθήστε το παράδειγμα του προέδρου Αβραάμ Λίνκολν, ο οποίος έχασε έναν από τους αγαπημένους του φίλους, τον Γουίλιαμ ΜακΚάλοου, σε μια μάχη του Εμφυλίου Πολέμου στο Μισισιπή. Μέσα στη θλίψη του, απευθύνθηκε στην κόρη του ΜακΚάλλου, τη Φάνι, η οποία ήταν απαρηγόρητη.

Σε μια επιστολή με ημερομηνία 23 Δεκεμβρίου 1862, έγραφε: «Με βαθιά θλίψη μαθαίνω για τον θάνατο του καλού και γενναίου πατέρα σου και, κυρίως, ότι επηρεάζει τη νεαρή σου καρδιά πέρα από το συνηθισμένο». Στη συνέχεια της υποσχέθηκε, βασιζόμενος στη δική του εμπειρία ζωής: «Να είσαι σίγουρη ότι θα γίνεις ξανά ευτυχισμένη… Η ανάμνηση του αγαπημένου σου πατέρα, αντί για αγωνία, θα είναι ακόμη ένα θλιβερό, γλυκό συναίσθημα στην καρδιά σου, πιο αγνό και ιερό απ’ ό,τι έχεις γνωρίσει μέχρι τώρα».

Η επιστολή ήταν αναμφίβολα χρήσιμη για τη Φάνι- υποψιάζομαι έντονα ότι ήταν επίσης θεραπευτική για τον Λίνκολν. Μελέτες έχουν δείξει σταθερά ότι το να βοηθάς άλλους που βρίσκονται σε κίνδυνο οδηγεί σε καλύτερη συναισθηματική λειτουργία και μειώνει τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Αλλά πιθανώς δεν χρειάζεστε κάποια μελέτη για να σας υπενθυμίσει ότι το να δίνετε αγάπη μπορεί στην πραγματικότητα να είναι η καλύτερη στρατηγική για τη μείωση του πόνου σε αυτή τη δύσκολη ζωή.

*Mε στοιχεία από theatlantic.com