Έπειτα από χρόνια κράτησης στη Βενεζουέλα, με διάφορες κατηγορίες, επτά Αμερικανοί -ανάμεσά τους ο βετεράνος πεζοναύτης Μάθιου Χιθ και στελέχη του πετρελαϊκού τομέα- επέστρεψαν το περασμένο Σάββατο, ελεύθεροι πια, στις ΗΠΑ.

Δύο Βενεζουελάνοι -ανηψιοί της Σίλια Φλόρες, συζύγου του προέδρου Νικολάς Μαδούρο- έκαναν εν τω μεταξύ το αντίστροφο ταξίδι. Αν και καταδικασμένοι από το 2017 σε 18 χρόνια φυλάκισης για «συνωμοσία σε λαθρεμπόριο κοκαΐνης», τα γνωστά και ως «ναρκο-ανίψια» του Καράκας αφέθηκαν ελεύθερα με προεδρική πράξη επιείκειας των ΗΠΑ. Απόφαση, που ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος χαρακτήρισε ανωνύμως «σκληρή και οδυνηρή» για τον Αμερικανό πρόεδρο Μπάιντεν, πλην όμως μοναδική επιλογή για την απελευθέρωση των επτά Αμερικανών κρατούμενων από το Καράκας.

Ταυτόχρονα, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, το Ιράν άφησε προσωρινά ελεύθερο τον 51χρονο Ιρανό-αμερικανό επιχειρηματία Σιαμάκ Ναμάζι, φυλακισμένο από το 2015 για «συνεργασία με εχθρική κυβέρνηση», ενώ ήρε για λόγους υγείας την απαγόρευση εξόδου από την χώρα στον 85χρονο πατέρα του και πρώην αξιωματούχο της UNICEF, Μπακέρ Ναμάζι.

Η κίνηση, σύμφωνα με ημιεπίσημο ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Nournews, εντάσσεται στο πλαίσιο διαπραγματεύσεων για την «ανταλλαγή κρατουμένων» μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης, με τη μεσολάβηση τρίτης χώρας.

Αμερικανοί αξιωματούχοι χαρακτήρισαν τυχαία τη χρονική σύμπτωση των παραπάνω εξελίξεων με τη Βενεζουέλα και με το Ιράν, αρνούμενοι να σχολιάσουν εάν σηματοδοτούν κάποια «αλλαγή σελίδας» στις σχέσεις των ΗΠΑ με τις δύο εχθρικές χώρες. Και δη μια γεωπολιτικά κρίσιμη συγκυρία.

Λεπτές ισορροπίες

Σε ανακοίνωσή της για τις τελευταίες εξελίξεις, η κυβέρνηση της Βενεζουέλας αρκέστηκε να χαιρετίσει την απελευθέρωση των δύο προεδρικών της ανιψιών, υποστηρίζοντας ότι είχαν «αδίκως φυλακιστεί». Για την απελευθέρωση δε των επτά Αμερικανών επικαλέστηκε… «ανθρωπιστικούς λόγους».

Αυτό, παρά τις αμερικανικές κυρώσεις στη Βενεζουέλα για το ζήτημα του Χουάν Γκουαϊδό και στον απόηχο των πρόσφατων διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ  για εξαγωγή βενεζουελάνικου πετρελαίου στην Ευρώπη, προς άμβλυνση των ενεργειακών επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία.

Στην Τεχεράνη εν τω μεταξύ η προσωρινή -πλην ανανεώσιμη- αποφυλάκιση του Σιαμάκ Ναμάζι ήρθε εν μέσω των πολύνεκρων διαδηλώσεων κατά του θεοκρατικού καθεστώτος και των μετ’ εμποδίων διαπραγματεύσεων με τη διεθνή κοινότητα ως προς την αναβίωση της συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και τη χαλάρωση των αμερικανικών κυρώσεων.

«Aξιωματούχοι στις ΗΠΑ επιμένουν εδώ και καιρό ότι οι συνομιλίες για θέματα κρατουμένων δεν συνδέονται με τις συνομιλίες για την αναβίωση της συμφωνίας του 2015», επισημαίνουν οι New York Times. Τη Δευτέρα, δε, ο Αμερικανός πρόεδρος προανήγγειλε νέες κυρώσεις κατά του Ιράν για την αιματηρή καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων.

Την ίδια ημέρα πάντως, με νεότερο ρεπορτάζ του, το Nournews υποστήριξε ότι Ουάσιγκτον και Τεχεράνη κατέληξαν σε συμφωνία για την ανταλλαγή κρατουμένων -τεσσάρων έναντι τεσσάρων- και «με Κεντρική Τράπεζα χώρας της περιοχής να έχει οριστεί για την κατάθεση ιρανικών κεφαλαίων που είναι δεσμευμένα στη Βόρεια Κορέα». Σύμφωνα με το ιρανικό κρατικό πρακτορείο IRNA, το ποσό φτάνει τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η πολιτική των απελευθερώσεων

Η τελευταία ανταλλαγή κρατουμένων ήταν η πολυπληθέστερη για τις ΗΠΑ από το 2010, οπότε είχαν προχωρήσει στην απελευθέρωση 10 Ρώσων συλληφθέντων για κατασκοπεία, με αντάλλαγμα τέσσερα άτομα που κρατούνταν από τη Μόσχα για συνεργασία με τις αμερικανικές και βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη ανταλλαγή κατασκόπων από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, σε μια περίοδο αναθέρμανσης των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.

Σήμερα, εν μέσω πολέμου στην Ουκρανία και παρά την παγίωση ενός νεο-ψυχροπολεμικού κλίματος στις διμερείς σχέσεις, οι προσπάθειες για ανταλλαγή κρατουμένων δείχνουν να πυκνώνουν μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, καθώς η κυβέρνηση Μπάιντεν εμφανίζεται αποφασισμένη να κλείσει ένα-ένα τα εν δυνάμει «μελανά» αυτά «κεφάλαια» στη διαπραγματευτική και ηγεμονική ισχύ της.

Τον περασμένο Απρίλιο, συμφώνησε την ανταλλαγή ενός Ρώσου πιλότου με τον Αμερικανό πρώην πεζοναύτη Τρέβορ Ριντ, που κρατείτο στη Ρωσία από το 2019.

Προ ημερών, με μεσολάβηση του (μέχρι πρότινος «παρία» κατά την Ουάσιγκτον) Σαουδάραβα πρίγκιπα-διαδόχου Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν και  απελευθερώθηκαν από τη Μόσχα -μεταξύ άλλων- δύο βετεράνοι του αμερικανικού στρατού, που πολεμούσαν στο πλευρό των ουκρανικών δυνάμεων και είχαν αιχμαλωτιστεί στις αρχές του καλοκαιριού από τους Ρώσους.

Τώρα η κυβέρνηση Μπάιντεν διαπραγματεύεται με τη Μόσχα την αποφυλάκιση του Ρώσου Βίκτορ Μπουτ, ενός καταδικασθέντα εμπόρου όπλων, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση δύο Αμερικανών κρατούμενων στη Ρωσία.

Αφενός του επιχειρηματία και πρώην πεζοναύτη Πολ Γιούλαν, που συνελήφθη το 2018 και καταδικάστηκε σε 16ετή φυλάκιση για κατασκοπεία.

Αφετέρου της κορυφαίας μπασκετμπολίστριας Μπρίτνεϊ Γκράινερ,  που συνελήφθη στο διεθνές αεροδρόμιο της Μόσχας τον περασμένο Φεβρουάριο, λίγο πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, για κατοχή χασισέλαιου και στις αρχές Αυγούστου καταδικάστηκε σε φυλάκιση εννεά ετών για κατοχή και λαθρεμπορία ναρκωτικών ουσιών.

Δριμείες επικρίσεις

«Προς όλες τις οικογένειες οι οποίες ακόμη υποφέρουν παραμένοντας χώρια από τους αγαπημένους τους που κρατούνται άδικα, να ξέρετε ότι παραμένουμε αφοσιωμένοι στην εξασφάλιση της απελευθέρωσής τους», διαβεβαίωσε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν σε ανακοίνωσή του μετά την ανταλλαγή κρατουμένων του Σαββάτου, χωρίς να την κατονομάσει.

Όμως η τακτική αυτή του Λευκού Οίκου δείχνει να διχάζει, δίνοντας στους Ρεπουμπλικανούς «τροφή» για επιθέσεις ενόψει των κρίσιμων ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου.

«Ο Μπάιντεν απελευθέρωσε δύο καταδικασμένους ανιψιούς εμπόρους ναρκωτικών του δικτάτορα Μαδούρο, με αντάλλαγμα 7 αθώους Αμερικανούς που κρατούνταν όμηροι», έγραψε στο Twitter ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Μάρκο Ρούμπιο, που διεκδικεί την επανεκλογή του στη Φλόριντα.

Πρόκειται για «ακόμη έναν κατευνασμό Μπάιντεν», υποστήριξε, «που θα έχει ως αποτέλεσμα περισσότεροι αντι-αμερικανοί δικτάτορες να παίρνουν ομήρους περισσότερους αθώους Αμερικανούς στο μέλλον»…

Μόλις στα τέλη Σεπτεμβρίου εν τω μεταξύ ξένισε πολλούς η προθυμία της αμερικανικής κυβέρνησης να διαπραγματευτεί και τελικά να συμφωνήσει την ανταλλαγή κρατουμένων με τους Ταλιμπάν, παρά το ότι δεν αναγνωρίζει το καθεστώς τους στο Αφγανιστάν και τους χαρακτηρίζει επισήμως τρομοκράτες.

Σε αντάλλαγμα δε για την απελευθέρωση του βετεράνου του αμερικανικού Ναυτικού και στρατιωτικού εργολάβου στο Αφγανιστάν, Mαρκ Φρέρικς, που είχε απαχθεί το 2020 -πριν την χαοτική αποχώρηση των ΗΠΑ πέρυσι από την πολύπαθη χώρα-  η Ουάσιγκτον άφησε ελεύθερο τον Αφγανό βαρόνο των ναρκωτικών, Μπασίρ Νουρζάι, ο οποίος εξέτιε από το 2008 ποινή ισοβίων σε φυλακή των ΗΠΑ.

«Φάμπρικα» κρατουμένων

Ενώ ο αριθμός των Αμερικανών που κρατούνται όμηροι τρομοκρατικών και άλλων οργανώσεων φθίνει τα τελευταία χρόνια, έχει αρχίσει να συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο με εχθρικά προς τις ΗΠΑ κράτη, διαπιστώνει νέα μελέτη.

Συντάχθηκε από το ίδρυμα James W. Foley Legacy Foundation, που ίδρυσε η Νταϊάν Φόλεϊ μετά την απαγωγή το 2012 και τελικά τη δολοφονία δια αποκεφαλισμού του γιου της, δημοσιογράφου Τζέιμς Φόλεϊ, από τζιχαντιστές του «Ισλαμικού κράτους» στη Συρία.

Στόχος του ιδρύματος είναι η άσκηση πιέσεων για την απελευθέρωση Αμερικανών ομήρων, αιχμαλώτων ή αδίκως κρατουμένων στο εξωτερικό. Στην τελευταία αυτή μελέτη του «χρεώνει» λάθος χειρισμούς στις κυβερνήσεις της Ουάσιγκτον, σε βάθος πολλών χρόνων.

Από το 2001 κρατήθηκαν παράνομα από κρατικούς φορείς στο εξωτερικό τουλάχιστον 153 Αμερικανοί, αναφέρουν οι συντάκτες της. Αριθμό, τον οποίο χαρακτηρίζουν «αναδυόμενη απειλή» για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, δεδομένου του υψηλού τιμήματος που συνήθως απαιτούν για κάθε απελευθέρωση ξένες κυβερνήσεις.

Ενώ την περίοδο 2001-2005 την τακτική αυτή εφάρμοζαν τέσσερις χώρες, πλέον έχουν αυξηθεί σε 19, επισημαίνεται στη μελέτη. Η πλειονότητα των περιστατικών, διαπιστώνεται, αφορά χώρες στις οποίες οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει εκτεταμένες κυρώσεις: το Ιράν, την Κίνα, τη Βενεζουέλα, τη Βόρεια Κορέα, τη Συρία και τη Ρωσία. Συνολικά αυτή η εξάδα κρατών αντιπροσωπεύει πλέον σχεδόν τα δύο τρίτα όλων των υποθέσεων κράτησης Αμερικανών πολιτών που χαρακτηρίζονται παράνομες ή άδικες από τις ΗΠΑ.

Συν τω χρόνω η πρόκληση αυτή γιγαντώνεται, υπογραμμίζει το αμερικανικό ίδρυμα, καθώς ο αριθμός όσων Αμερικανών θεωρείται ότι τίθενται αδίκως υπό κράτηση στο εξωτερικό δεν συμβαδίζει με τον αριθμό των απελευθερωθέντων.

«Ο χρόνος είναι χρήμα»

Οι διαπραγματεύσεις τον πρώτο χρόνο της κράτησης είναι κρίσιμες, επισημαίνει το James W. Foley Legacy Foundation. Μόλις το 7% των απελευθερώσεων αφορούσε Αμερικανούς κρατούμενους για περισσότερα από τέσσερα χρόνια, αναφέρει.

Σε αυτή την κατηγορία ανήκει το 44% όσων βρίσκονται σήμερα υπό κράτηση, συχνά υποβαλλόμενοι σε «βασανιστήρια και κακοποίηση», υπογραμμίζουν οι συντάκτες της μελέτης. Μετά και την τελευταία ανταλλαγή κρατουμένων, ο συνολικός αριθμός τους υπολογίζεται σε τουλάχιστον 60 ανθρώπους.

Η ιεράρχηση αυτών των περιπτώσεων από την κυβέρνηση των ΗΠΑ «παραμένει πρόκληση», παρατηρεί το αμερικανικό ίδρυμα. Χαρακτηρίζει μάλιστα ορισμένους από τους χειρισμούς εκκρεμών υποθέσεων «αδιαφανείς για ορισμένες οικογένειες».

Εν μέσω αυξανόμενης κριτικής, ο Λευκός Οίκος εξέδωσε τον Αύγουστο διάταγμα με το οποίο, μεταξύ άλλων, εξουσιοδοτεί τη χρήση οικονομικών κυρώσεων και απαγόρευσης έκδοσης βίζας ως εργαλείο άσκησης πιέσεων για την απελευθέρωση κρατούμενων Αμερικανών.

Το δε Στέιτ Ντιπάρτμεντ προσέθεσε από τον Ιούλιο έναν νέο δείκτη κινδύνου στις ταξιδιωτικές οδηγίες που εκδίδει. Πρόκειται για τον λεγόμενο «Δείκτη D», που πλέον χρησιμοποιεί για να προειδοποιεί τους Αμερικανούς πολίτες για τον κίνδυνο παράνομης κράτησης από μια ξένη κυβέρνηση και τη μετατροπή τους σε «διαπραγματευτικό χαρτί».

Οι ένθεν κακείθεν σχετικές παρασκηνιακές διαβουλεύσεις εν τω μεταξύ προφανώς συνεχίζονται…

Headlines