Η Ρωσία, η Δύση και τα πυρηνικά – Από το 1951 ως σήμερα

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και το οριακό σημείο στο οποίο αυτή έφερε τις σχέσεις Ρωσίας και Δύσης έφερε, ύστερα από αρκετές δεκαετίες, ξανά στη διεθνή γεωπολιτική ατζέντα το ζήτημα της χρήσης πυρηνικών όπλων.

Ο ίδιος ο ρώσος πρόεδρος εξάλλου, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην πρόσφατη ομιλία του προς τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, ανέφερε πως η Ρωσία έχει στο οπλοστάσιό της «μια ποικιλία όπλων καταστροφής» – κάτι που όλοι εξέλαβαν ως προειδοποίηση για χρήση πυρηνικών όπλων, διαμηνύοντας μάλιστα «Δεν μπλοφάρουμε».

• Διαβάστε επίσης: Washington Post: Τι σκέφτεται ο Πούτιν; – Σπαζοκεφαλιά τα σχέδιά του για τους αναλυτές

Αυτό το τεταμένο διεθνές πλαίσιο έφερε στο μυαλό πολλών την πυραυλική κρίση, μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης, του 1962 αλλά και «τα πρώτα βήματα» του ψυχροπολεμικού πυρηνικού ανταγωνισμού μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων, το 1951.

Σαν σήμερα, στις 6 Οκτωβρίου του 1951, με τον Ψυχρό Πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης να εντείνεται, Ο σοβιετικός ηγέτης Ιωσήφ Στάλιν προκαλεί παγκόσμια αίσθηση με τη δημόσια επιβεβαίωσή του ότι οι Σοβιετικοί διαθέτουν ατομική βόμβα.

«ΤΑ ΝΕΑ», 6.10.1951, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«ΤΑ ΝΕΑ» της ημέρας εκείνης αναφέρουν:

«Ο στρατάρχης Στάλιν εις συνέντευξίν του προς το επίσημον σοβιετικόν Πρακτορείον Τας μεταδοθείσαν υπό του ραδιοφωνικού σταθμού της Μόσχας σήμερον την πρωίαν, εδήλωσεν ότι η Σοβιετική Ένωσις προέβη προσφάτως εις δοκιμήν ενός τύπου ατομικής βόμβας και ότι δοκιμαί επί ατομικών βομβών διαφόρων μεγεθών θα γίνουν εις το μέλλον.

(…)

»Η εκπομπή του ραδιοφωνικού σταθμού της Μόσχας εγένετο ακριβώς 40 ώρας μετά την αναγγελία του Λευκού Οίκου εις Ουάσιγκτον, καθ’ ήν ετέρα ατομική βόμβα εξερράγη προσφάτως εις την Σοβιετικήν Ένωσιν». (…)

Όπως σχολιάζει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 7ης Οκτωβρίου 1951:

«Η δήλωσις αυτή της πλέον υπευθύνου προσωπικότητος της Σοβιετικής Ενώσεως προεκάλεσεν, όπως ήτο φυσικόν, έκπληξιν εις όλον τον κόσμον, πανταχόθεν δε εκφράζεται η γνώμη, ότι κατόπιν της ανακοινώσεως αυτής δύο τινά πρόκειται να επακολουθήσουν:

»Ή δηλαδή αι δύο “ατομικαί” Δυνάμεις, αι Ηνωμέναι Πολιτείαι και η Σοβιετική Ένωσις θα προέλθουν τελικώς εις συνεννόησιν διά την επιβολήν ελέγχου επί των ατομικών όπλων, ή θα εγκαινιασθή μία νέα περίοδος “ατομικού” ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών, η έκτασις και αι συνέπειαι του οποίου είναι αδύνατον να προβλεφθούν από τούδε».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 7.10.1951, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Εναντίον της χρησιμοποιήσεως»

«Εις ερώτησιν προς τον στρατάρχην εάν αι δοκιμαί ατομικής βόμβας εις την Σοβιετικήν Ένωσιν ορθώς θεωρούνται υπό της δημοσίας γνώμης εις τας Ηνωμένας Πολιτείας ως απειλή κατά της ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτείων της Αμερικής, και εις ετέραν ερώτησιν έαν υπάρχη οιαδήποτε δικαιολογία ενός τοιούτου φόβου, ο Στάλιν απήντησεν ότι ουδεμία δικαιολογία υπάρχει δι’ ένα τοιούτον φόβον.

»Οι ηγέται των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής -είπε- δεν είναι δυνατόν παρά να γνωρίζουν, ότι η Σοβιετική Ένωσις δεν είναι μόνον εναντίον της χρησιμοποιήσεως των ατομικών όπλων, αλλά είναι κεκηρυγμένη υπέρ της απαγορεύσεως της συνεχίσεως της παραγωγής των.

»Ως είναι γνωστόν – συνέχισεν- η Σοβιετική Ένωσις πολλάκις εζήτησε την απαγόρευσιν του ατομικού όπλου, αλλ’ είς εκάστην περίπτωσιν αντιμετώπισε την άρνησιν των Δυνάμεων του Ατλαντικού συνασπισμού.

»Τούτο σημαίνει, ότι εις περίπτωσιν επιθέσεως των Ηνωμένων Πολιτειών εναντίον της χώρας μας, οι κυβερνώντες κύκλοι των Ηνωμένων Πολιτειών θα κάμουν χρήσιν της ατομικής βόμβας. Ακριβώς διά τον σκοπόν αυτόν, η Σοβιετική Ένωσις είναι υποχρεωμένη να δοκιμάζη τα ατομικά όπλα της, έτοιμη πάντοτε να αντιμετωπίση τους εισβολείς.

»Φυσικά, οι εισβολείς θα επεθύμουν όπως η Σοβιετική Ένωσις είναι άοπλος εις ην περίπτωσιν ήθελαν επιτεθή εναντίον της. Η Σοβιετική Ένωσις όμως δεν έχει αυτήν την γνώμην και φαντάζεται, ότι ο εισβολεύς πρέπει να αντιμετωπισθή με πλήρη προετοιμασίαν.

»Συνεπώς, συνέχισεν ο Στάλιν, εάν αι Ηνωμέναι Πολιτείαι δεν σκέπτονται να επιτεθούν εναντίον της Σοβιετικής Ενώσεως, ο φόβος των ηγετών των Ηνωμένων Πολιτειών πρέπει να θεωρηθή αβάσιμος και ψευδής, διότι η Σοβιετική Ένωσις δεν σκέπτεται ποτέ να επιτεθή εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών ή οιασδήποτε άλλης χώρας».

Έντεκα χρόνια αργότερα, τον Οκτώβριο του 1962, η ανθρωπότητα θα φτάσει, τόσο κοντά όσο ποτέ, σε μια παγκόσμια πυρηνική σύγκρουση. Είχε προηγηθεί, το 1961, η αποτυχημένη αμερικανική εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων και πλέον η Σοβιετική Ένωση εγκαθιστούσε, εκεί στην Κούβα, πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές.

Ευτυχώς, καθόλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το «πυρηνικό κουμπί» δεν πατήθηκε. Κάτι που φυσικά ελπίζουμε ότι δεν θα συμβεί ούτε σήμερα.