Οι σοφιστές – Γοργίας, η δύναμη του λόγου (Μέρος Δ’)

Σε Επιτάφιο του Γοργία για Αθηναίους που σκοτώθηκαν στον Πελοποννησιακό Πόλεμο περιλαμβάνεται η γνωστή φράση «τα μεν κατά των βαρβάρων τρόπαια ύμνους απαιτεί, τα δε κατά των Ελλήνων θρήνους», δηλωτική των απόψεών του κατά του εμφύλιου σπαραγμού και υπέρ της ομόνοιας των Ελλήνων.

Το αίτημα του Γοργία για τον τερματισμό της εμφύλιας σύρραξης και τη συνένωση των Ελλήνων υπήρξε ο θεματικός πυρήνας και ενός άλλου λόγου του, που εκφωνήθηκε στην Ολυμπία, του Ολυμπικού.

Πέραν των προαναφερθέντων, μας είναι γνωστοί δύο ακόμα λόγοι του, το Εγκώμιον Ήλιδος και ο Πυθικός, τον οποίον απήγγειλε από τα σκαλοπάτια του βωμού των Δελφών με την ευκαιρία της αφιέρωσης ενός ανδριάντα του από ατόφιο χρυσάφι.

Από τα όλα δημιουργήματα του Γοργία δύο σώθηκαν ολόκληρα, το Ελένης εγκώμιον και η Παλαμήδους απολογία. Αμφότερα ήταν γραμμένα σε αττική διάλεκτο, συνιστούν δε τις αρχαιότερες ρητορικές επιδείξεις που έχουμε στη διάθεσή μας. Και στους δύο λόγους ο λεοντίνος σοφιστής προσπαθεί να αποκλείσει τα επιβαρυντικά για τους
κατηγορουμένους ενδεχόμενα, να αποσείσει τις σε βάρος τους κατηγορίες, προβάλλοντας το εύλογο, το πιθανό (τα εικότα).

Στον πρώτο εξ αυτών ο Γοργίας υπερασπίζεται με τα δικά του μέσα την πολλάκις κατακριθείσα ωραία Ελένη, επιχειρώντας να αποδείξει ότι εκείνη αδίκως κατηγορείται που έλαβε την απόφαση να ακολουθήσει τον Πάρη, καθώς υπέκυψε σε δυνάμεις πολύ πιο ισχυρές από τη θέληση ενός ανθρώπου.

Στον δεύτερο θέτει εξαρχής διά στόματος του κατηγορουμένου, του Παλαμήδη, ένα καίριο ζήτημα, που συμπυκνώνει και την ουσία της δίκης: αν θα πεθάνει με αξιοπρέπεια («δικαίως αποθανείν», δηλαδή όπως πρέπει, με φυσιολογικό θάνατο) ή στιγματισμένος («βιαίως αποθανείν», δηλαδή αφύσικα, με ντροπή), κάτι που συναρτάται με τη δυνατότητά του να πείσει το δικαστήριο για τη δική του αθωότητα (κατηγορείται ως ένοχος εσχάτης προδοσίας) και την υστεροβουλία του κατηγόρου του, του Οδυσσέα.

Οι σοφιστές – Γοργίας, η δύναμη του λόγου (Μέρος Α’)

Οι σοφιστές – Γοργίας, η δύναμη του λόγου (Μέρος Β’)

Οι σοφιστές – Γοργίας, η δύναμη του λόγου (Μέρος Γ’)