«Φοβάμαι τον λαϊκισμό, ελπίδα για την Ιταλία ο Ματαρέλα»

Ο 48χρονος Λούκα Ρίτσι συγκαταλέγεται σήμερα στους σημαντικότερους ιταλούς διηγηματογράφους παίρνοντας συχνά θέση για την πολιτική ζωή στη γειτονική χώρα. Συνεργάζεται μάλιστα σε εβδομαδιαία βάση με την ιταλική εφημερίδα «Domani», για την οποία γράφει διηγήματα με αφορμή κάποιο συγκεκριμένο κοινωνικό ή πολιτιστικό θέμα.

Μεταξύ άλλων έχει εκδώσει τα βιβλία «L’amore e altre forme d’odio» (2006, Βραβείο Chiara), «La persecuzione del rigorista» (2008, Βραβείο Zocca), «Come scrivere un bestseller in 57 giorni» (2009, υποψήφιο για το Βραβείο Bergamo) και «I difetti fondamentali» (2017, υποψήφιο για το Βραβείο Campiello και το Βραβείο Chiara).

Στα ελληνικά κυκλοφορούν το «Φθινόπωρο» (2019) και το «Καλοκαίρι» (2021), και τα δύο από το Μεταίχμιο, σε μετάφραση Δήμητρας Δότση.

Ο ιταλός συγγραφέας έγραψε ειδικά για «ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» έναν σχολιασμό της πολιτικής επικαιρότητας στην πατρίδα του.

 Η πολιτική ισχύς είναι εξ ορισμού κεντρογενής

«Ανεξάρτητα από την «απόχρωσή» της – είτε από τα αριστερά είτε από τα δεξιά -, η πραγματική ισχύς βρίσκεται πάντοτε στο πολιτικό Κέντρο. Από τη στιγμή που μια εκλεγμένη ηγεσία «κανονικοποιείται» – και αυτό βλέπουμε ως αποτέλεσμα της αναμφισβήτητης νίκης της Τζόρζια Μελόνι στις εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου -, ξεκινάει ο αγώνας των ιταλικών Μέσων να αναμορφώσουν την εικόνα της. Εάν μέχρι πριν από λίγο καιρό η Μελόνι ήταν, για μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης, ένα ξεκάθαρα φασιστικό φαινόμενο, τώρα είναι απλώς »η πρώτη πρωθυπουργός στην ιστορία του ιταλικού ρεπουμπλικανισμού».

Εάν μέχρι πρότινος είχε δαιμονοποιηθεί, σήμερα – τη στιγμή που ζούμε – είμαστε μάρτυρες σε μια διαδικασία εξωραϊσμού, με την οποία προσπαθούμε να διαμορφώσουμε μια καθησυχαστική εικόνα της, που να μη δυσαρεστεί και, κυρίως, να μη φοβίζει κανέναν – ειδικά όσους δεν την ψήφισαν. Ετσι, εμφανίζεται ο σύντροφος που προέρχεται από την Αριστερά, τα διαβάσματά της, επίσης αριστερής «καταγωγής» (Παζολίνι, Flaiano), μια παιδική ηλικία στη λαϊκή συνοικία Garbatella της Ρώμης. Ακόμη και ένα μυθιστόρημα φαντασίας το οποίο έγραψε στην εφηβική ηλικία, αλλά το άφησε σε ένα συρτάρι.

Οπως μπορεί κανείς να παρατηρήσει, αυτός ο βομβαρδισμός με ασήμαντες εκ πρώτης όψεως λεπτομέρειες, όλες με αναφορά στην πολιτική ιστορία, έχει σκοπό να «υπνωτίσει» το εκλογικό σώμα και τους πολίτες.

Για να είμαι ξεκάθαρος, όμως: οι ιταλικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν μέσα στο δημοκρατικό πλαίσιο και η νίκη είναι δίκαιη. Ακόμη κι έτσι, μένει η αίσθηση για μια Δεξιά που σε όλο το μακρύ και περίπλοκο μονοπάτι του 20ού αιώνα δεν κατάφερε ποτέ να αποστασιοποιηθεί από τη σκιά του φασισμού – αντιθέτως, περιελάμβανε στις αξίες της τη μακάβρια νοσταλγία για την εικοσαετή περίοδο (σ.σ.: εννοεί τα χρόνια 1922-1943, όταν ο Μπενίτο Μουσολίνι κυβέρνησε με το φασιστικό κόμμα).

Τα δεδομένα πάντως είναι ισχυρότερα από οποιαδήποτε ανάλυση: η πολιτική ισχύς είναι εξ ορισμού κεντρογενής, οπότε τις επόμενες ημέρες μετά τις εκλογές η Μελόνι θα διασφαλίσει πλήρη συνέχεια με όσα έκανε η κυβέρνηση Ντράγκι (την οποία δεν δίστασε να ρίξει λίγες εβδομάδες πριν!).

Ο φόβος και η ελπίδα μου ξεφεύγουν από το στενό πλαίσιο των πρόσφατων εκλογών. Μπορώ να συνοψίσω τον φόβο ως εξής: πέρα από το εξαιρετικό αποτέλεσμα για το Κίνημα των Πέντε Αστέρων στον Νότο, ο πραγματικός νικητής όχι μόνο αυτής της εκλογικής καμπάνιας, αλλά και των πρόσφατων δεκαετιών, είναι ο λαϊκισμός του Γκρίλο.

Το «grillismo» – αυτό το ρεύμα που αρχικά καβάλησε το απελευθερωτικό «fuck you» του πεζοδρομίου – ταίριαξε απόλυτα με την αδιαφορία του παρελθόντος και τον ναρκισσισμό του παρόντος δημιουργώντας δυστυχώς «σχολή»: η προεκλογική εκστρατεία δεν διεξήχθη βάσει πολιτικών προγραμμάτων, ούτε καν βάσει του αφηγήματος του κάθε ηγέτη (όπως γνωρίζετε, καθένας από αυτούς για να πετύχει τη διεύρυνση του ακροατηρίου του δεν πρέπει να είναι απλώς χαρισματικός, αλλά να κουβαλάει και μια προσωπική ιστορία).

Διεξήχθη με απανωτά memes, tweets και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο εφήμερες οι πολιτικές υποσχέσεις όσο αυτές που βασίστηκαν στο «τίποτε» της ψηφιακής πραγματικότητας.

Ολα εναπόκεινται στον Ματαρέλα

Ο λαϊκισμός είναι μια πραγματική απειλή, επειδή είναι ενδημικός και διαπερνά εγκάρσια το πολιτικό σώμα. Δεν είναι το σύνθημα του τάδε ή του δείνα πολιτικού, αλλά ανήκει στην ατμόσφαιρα της εποχής μας: άρα σε όλους τους πολίτες, μηδενός εξαιρουμένου.

Περισσότερο από κοινωνική ανησυχία προσωπικά έχω έναν «ανθρωπολογικό» φόβο: ότι η πολιτική κατάντησε τόσο βαρετή για όσους μαθαίνουν τον κόσμο μέσω του TikTok (θα χρειαζόταν ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για να περιγράψει κανείς την τραγικωμωδία των ιταλών πολιτικών που χρησιμοποίησαν αυτό το μέσο δικτύωσης ώστε να απευθυνθούν στα παιδιά: ήταν η πρώτη φορά, άλλωστε, που ψήφιζε η λεγόμενη Γενιά Z).

Οσον αφορά την ελπίδα, όλα εναπόκεινται στον πρόεδρο της Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα, ο οποίος ασκώντας πλήρως τα καθήκοντά του (μέχρι του σημείου όπου δεν τα επισκιάζουν οι πρόνοιες της Κεντροδεξιάς) θα προσπαθήσει να σχηματίσει την καλύτερη δυνατή κυβέρνηση, με βάση τους συσχετισμούς δυνάμεων.

Υπάρχει πάντα η ανάγκη για έναν ισχυρό ηγέτη, αλλά όχι έτσι όπως τον αντιλαμβάνεται η Μελόνι. Εναν άνθρωπο με βαθιά συναίσθηση των θεσμών, που γνωρίζει και σέβεται το Σύνταγμά μας. Ο φασισμός στην Ιταλία δεν είναι άποψη. Είναι έγκλημα.»

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΑ ΝΕΑ