Πόλεμος στην Ουκρανία: Η Ρωσία μπαίνει σε νέα φάση

Περισσότερο και από την ίδια την απόφαση για την μερική επιστράτευση, ο συνδυασμός ανάμεσα στην έκρηξη στη γέφυρα της Κριμαίας και τη μαζική εκτόξευση ρωσικών πυραύλων το πρωί της Δευτέρας 10 Οκτωβρίου, σηματοδοτεί το πέρασμα από την «Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση» στην Ουκρανία στη φάση του ανοιχτού και πολύ πιο καταστροφικού πολέμου.

Ούτως ή άλλως, η επιλογή της Ρωσίας να απαντήσει στις ουκρανικές αντεπιθέσεις με μια επιτάχυνση της διαδικασίας ενσωμάτωσης των περιοχών υπό ρωσικό έλεγχο στην επικράτεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας, μέσα από τα δημοψηφίσματα, σήμαινε ότι η ίδια η ρωσική πολιτική διαμόρφωνε μια συνθήκη «μη επιστροφής» και καταδείκνυε απόφαση για κλιμάκωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Όπως έχει γραφτεί αρκετές φορές, η ίδια η έννοια της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» παρέπεμπε σε ένα συνδυασμό ανάμεσα στις στρατιωτικές επιχειρήσεις και την πολιτική πίεση. Σε πρώτη φάση έμοιαζε με μια «επίδειξη δύναμης», μέσα από κινήσεις όπως η παρουσία έξω από το Κίεβο, που θα προκαλούσε μια κατάρρευση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και άρα ενεργοποίηση διαδικασιών «αλλαγής καθεστώτος» που θα εξασφάλιζε τη Ρωσία ότι η Ουκρανία δεν θα μετατρεπόταν σε προέκταση του ΝΑΤΟ. Σε δεύτερη φάση, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις κλιμακώθηκαν με επικέντρωση στην πλήρη «απελευθέρωση» του Ντονμπάς, άλλωστε είχε προηγηθεί η αποτυχία των συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη, που ήταν το κοντινότερο σε συμφωνημένη λύση που φτάσαμε, χωρίς όμως να παίρνει τα χαρακτηριστικά ενός «συνολικού πολέμου».

Στο μεταξύ η απουσία οποιασδήποτε διπλωματικής πρωτοβουλίας από την πλευρά της Δύσης, η διακηρυκτική επιμονή ότι στόχος της δυτικής υποστήριξης ήταν η «νίκη της Ουκρανίας», και η συστηματική ενίσχυση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων με εξοπλισμό, τεχνική υποστήριξη, υποστήριξη σε επίπεδο πληροφοριών και εκπαίδευση έφερνε τη Ρωσία αντιμέτωπη με έναν συσχετισμό που μπορούσε να αλλάξει, όπως φάνηκε και από τα αποτελέσματα των ουκρανικών αντεπιθέσεων και στα βορειοανατολικά αλλά και στη Χερσώνα.

Οι κρίσιμες αποφάσεις

Σε αυτό το φόντο υπήρξαν οι δύο κρίσιμες αποφάσεις. Η μία αφορούσε τη διαδικασία ενσωμάτωσης στη Ρωσική Ομοσπονδία που σήμαινε ότι η Ρωσία δεσμευόταν ότι θα υπερασπιζόταν πλέον τη «γραμμή του μετώπου» ως «εθνικό σύνορο» και βέβαια η μερική επιστράτευση που αναιρούσε την αρχική έστω και έμμεση υπόσχεση ότι ο πόλεμος θα διεξαγόταν χωρίς να έχει άμεσο κόστος η ευρύτερη ρωσική κοινωνίας.

Όμως, οι αποφάσεις αυτές σήμαιναν και μια άλλου μεγέθους πολεμική εμπλοκή από αυτή που ίσχυε μέχρι τώρα. Αυτό αφορά τόσο το κομμάτι που αφορά την προσπάθεια ενίσχυσης με πολύ περισσότερους ενόπλους του μετώπου, που είναι ο σκοπός της επιστράτευσης όσο και το είδος των χτυπημάτων σε ουκρανικούς στόχους.

Η χρήση σε μεγάλο βαθμό του πυροβολικού και των πυραυλικών συστημάτων ήταν ένα πάγιο στοιχείο της ρωσικής τακτική όλους τους προηγούμενους μήνες. Όμως, ήταν επικεντρωμένο σε μεγάλο βαθμό σε στρατιωτικούς στόχους και στην προσπάθεια να καταστραφούν όσο το δυνατόν περισσότερες υποδομές και εγκαταστάσεις των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων. Δεν υπήρχε η ίδια η έμφαση σε μη στρατιωτικές υποδομές και σε κατοικημένες περιοχές.

Η έκρηξη στη γέφυρα στην Κριμαία, πολύ περισσότερο από τους βομβαρδισμούς – είτε από πυροβολικό είτε με πυραύλους HIMARS σε θέσεις υπό ρωσικό έλεγχο (ή και εντός ρωσικής επικράτειας) – ερμηνεύτηκε ως αλλαγή «κανόνων πολέμου» από τη  μεριά των ουκρανικών δυνάμεων. Η εντυπωσιακή ενέργεια δολιοφθοράς, λίγες μέρες μετά τις εκρήξεις στους αγωγούς Nord Stream ερμηνεύτηκε από το Κρεμλίνο ως ουκρανική (και κατ’ επέκταση «δυτική») απόφαση για πλήγματα πίσω από τις γραμμές και σε μη στρατιωτικούς στόχους, αυτό που οι ρωσικές ανακοινώσεις περιγράφουν ως «τρομοκρατικά χτυπήματα».

Αυτό ενεργοποίησε τη λογική των αντιποίνων και δη των ισχυρών και όχι απλώς συμβολικών. Το μπαράζ ρωσικών πυραύλων δεν επεδίωξε απλώς να δείξει ότι η Ρωσία μπορεί να χτυπά σε διάφορα σημεία, αλλά κυρίως να πλήξει υποδομές. Καθόλου τυχαία η επικέντρωση σε θερμοηλεκτρικούς σταθμούς.

Όμως, το βασικό στοιχείο δεν είναι ότι η Ρωσία «εκδικήθηκε» τα ουκρανικά πλήγματα σε βάρος της – κάτι που άλλωστε αφορά και την προσπάθεια να κατευναστούν οι φωνές στο εσωτερικό της Ρωσίας για τα προβλήματα με την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση».

Η νέα φάση

Είναι ότι στην πραγματικότητα πηγαίνουμε σε μια τέτοια φάση του πολέμου. Όλα δείχνουν ότι η Ρωσία πλέον επιδιώκει να υπάρξει μια σαφής ήττα της Ουκρανία, τέτοια και με τέτοιους όρους που να την υποχρεώσει να αποδεχτεί ως τετελεσμένη μια τόσο μεγάλη απώλεια εθνικού εδάφους.

Αυτό απαιτεί αυξημένο στρατιωτικό προσωπικό για να υπερασπιστούν τα νέα ρωσικά σύνορα, αλλά – και κυρίως – εκείνο το είδος πληγμάτων σε βάρος της Ουκρανίας, των ενόπλων δυνάμεων αλλά και των υποδομών της χώρας, που θα υποχρεώσει σε αυτή την «ήττα».

Αυτό ανεβάζει τον πήχη, μεγαλώνει το ρίσκο για τη Ρωσία, αλλά και κάνει τον πόλεμο ακόμη πιο καταστροφικό και αιματηρό, μια που είναι σαφές ότι και η ουκρανική πλευρά θα κλιμακώσει αντίστοιχα τα χτυπήματα.

Το ίδιο το γεγονός της ανάληψης των ρωσικών δυνάμεων από τον στρατηγό Σουροβίκιν με τη δεδομένη προϋπηρεσία στη Συρία και τις ιδιαίτερα σκληρές τακτικές σε βάρος των θυλάκων ενόπλων ισλαμικών οργανώσεων, σε αυτή την αλλαγή τακτικής παραπέμπει.

Και βεβαίως υπάρχει πάντα το ερώτημα εάν η Ρωσία όντως μπορεί να εξασφαλίσει μόνο με στρατιωτικούς όρους τις επιδιώξεις της, ή εάν αυτή η φάση θα δείξει ότι οι πόλεμοι δεν κερδίζονται ποτέ μόνο στρατιωτικά και άρα η ρωσική πλευρά έχει εμπλακεί σε έναν πόλεμο που τελικά δεν μπορεί επί της ουσίας να κερδίσει.