Η αληθινή ιστορία των «Αμαζόνων του Νταχομέι» πίσω από την ταινία «The Woman King»

Πρόκειται για ένα χρονικό της δύναμης των μαύρων γυναικών. Αφηγείται την ιστορία των Agojie, άγριων γυναικών πολεμιστριών στο αφρικανικό βασίλειο του Νταχομέι τη δεκαετία του 1800, καθώς μάχονται τους εχθρούς που απειλούν τον τρόπο ζωής τους.

Αλλά από την κυκλοφορία της και μετά πολλοί ήταν εκείνοι που επικρίνανε την ταινία για την υποβάθμιση του ρόλου του βασιλείου στο υπερατλαντικό εμπόριο σκλάβων, καλώντας σε μποϊκοτάζ για τις ιστορικές ανακρίβειες που ισχυρίζονται ότι υπάρχουν.

Η αληθινή ιστορία του ρόλου των Αγκότζι στην εμπλοκή του Νταχομέι στο δουλεμπόριο είναι πολύπλοκη. Ενώ οι «Αμαζόνες του Νταχομέι» ήταν σύμβολα δύναμης και εξουσίας – εμπνέοντας άλλες ταινίες όπως ο «Μαύρος Πάνθηρας» ήταν επίσης συνένοχες στη σύλληψη, τη δημιουργία και την πώληση άλλων αφρικανικών λαών.

«Από τη μία πλευρά, αυτές οι γυναίκες ήταν μερικές από τις ισχυρότερες πολεμίστριες που ήταν ικανότερες να υπερασπιστούν καλύτερα την αφρικανική κοινωνία και θεωρούνται εθνικοί ήρωες. Ωστόσο, ανάλογα με το πώς βλέπετε στην κοινωνία, μπορεί να έχετε διαφορετική άποψη για τον ρόλο που έπαιξαν στην ιστορία» δήλωσε στο Insider ο Πάτρικ Μάνινγκ, καθηγητής παγκόσμιας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ.

• Διαβάστε ακόμα: To μυστήριο της μητέρας που πήγε στα επείγοντα και εξαφανίστηκε, λύθηκε 32 χρόνια μετά

Ένας από τους μεγαλύτερους εμπόρους σκλαβωμένων Αφρικανών

Το Νταχομέι ανέβηκε για πρώτη φορά στην εξουσία ως ένα συγκεντρωτικό και στρατιωτικοποιημένο βασίλειο στη Δυτική Αφρική τον 17ο αιώνα. Τον 18ο αιώνα, κατά τη διάρκεια της κορύφωσης του ατλαντικού δουλεμπορίου, το βασίλειο διεύρυνε τη δύναμή του.

Το 1727, το Νταχομέι κατέκτησε το παράκτιο βασίλειο της Χουέντα, παίρνοντας τον έλεγχο της πόλης-λιμάνι Ουϊντά. Αυτό θα γινόταν η κύρια βάση της για το εμπόριο με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις και σηματοδότησε την έναρξη της ενεργού συμμετοχής της στο δουλεμπόριο.

Το Νταχομέι σύντομα έγινε βασικός παίκτης στο εμπόριο Αφρικανών, το οποίο αποδείχθηκε μια από τις πιο κερδοφόρες εξαγωγές της εποχής, σύμφωνα με τον καθηγητή Μάνινγκ. Οπλισμένοι με μουσκέτα (μακριά πυροβόλα όπλα με λεία κάννη που γέμιζαν από μπροστά), τα οποία έπαιρναν από ξένα έθνη μέσω των εξαγωγών τους σε σκλάβους και άλλα αγαθά, οι στρατοί του Νταχομέι αιχμαλώτιζαν ανθρώπους από κοντινά βασίλεια και χωριά για να τροφοδοτήσουν τον ανεφοδιασμό τους σε σκλάβους.

Η εμπλοκή του Νταχομέι στο δουλεμπόριο τροφοδοτήθηκε από την ευρωπαϊκή ζήτηση για φτηνό εργατικό δυναμικό. Οι Αφρικανοί είχαν ελάχιστες επιλογές: Θα επωφελούνταν από αυτή την ευκαιρία να κλέψουν ανθρώπους και να τους πουλήσουν, θα το έβαζαν στα πόδια ή θα αντιστέκονταν στις ξένες δυνάμεις;

«Σίγουρα δεν ήταν η Αφρική αυτή που σκέφτηκε την ιδέα του δουλεμπορίου, αλλά η εμπλοκή της ήταν μια απάντηση σε μια υπάρχουσα, αυξανόμενη ζήτηση» δήλωσε ο καθηγητής Μάνινγκ.

Οι ιστορικοί εκτιμούν ότι σχεδόν 1 εκατομμύριο σκλαβωμένοι Αφρικανοί επιβιβάστηκαν σε πλοία για την Αμερική στην Ουιντά μεταξύ 1659 και 1863, καθιστώντας την πόλη-λιμάνι τον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή Αφρικανών αιχμαλώτων στο εμπόριο.

Οι Αγκότζι βοήθησαν τον στρατό του Νταχομέι

Το Νταχομέι κυβερνούσε ο βασιλιάς Γκέζο, ένας θηριώδης στα ήθη άνθρωπος όπως γράφουν για αυτόν, ο οποίος ήρθε στην εξουσία το 1818 μετά από πραξικόπημα εναντίον του ετεροθαλούς αδελφού του. Ο Γκέζο, ο οποίος εντόπισε μια ευκαιρία να ενισχύσει τη στρατιωτική και νομισματική δύναμη του Νταχομέι, σύναψε μια συνεργασία με τον Φρανσίσκο Φέλιξ Ντε Σόουζα, έναν Βραζιλιάνο έμπορο και δουλέμπορο που εγκατέστησε φυλάκιο στο λιμάνι της πόλης Ouidah, δήλωσε ο Μάνινγκ.

Οι πολεμιστές Αγκότζι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εκστρατεία επέκτασης του Γκεζό για την εξαγωγή Αφρικανών.

Το γυναικείο τάγμα των Αγκότζι

Το γυναικείο τάγμα ιδρύθηκε νωρίτερα τον 17ο αιώνα υπό τον βασιλιά Houegbadja, τον τρίτο βασιλιά του Νταχομέι -ορισμένοι λογαριασμοί αποδίδουν την ίδρυση του Αγκότζι στην κόρη του Houegbadja, τη βασίλισσα Hangbe, η οποία λέγεται ότι προσέλαβε γυναίκες σωματοφύλακες για να την προστατεύουν. Στις πολεμίστριες απαγορευόταν η απόκτηση παιδιών ή συζυγικών σχέσεων, και υποβάλλονταν σε εντατική, απαιτητική εκπαίδευση. Έκαναν επιδρομές σε χωριά υπό την κάλυψη του σκότους και εκτελούσαν γρήγορα τους αιχμαλώτους.

Το τάγμα έφτασε στο απόγειό του και έγινε όλο και πιο μιλιταριστικό στη δομή του τον 19ο αιώνα υπό τον Γκέζο, ο οποίος το ενσωμάτωσε επίσημα στον στρατό του Νταχομέι. Το βασίλειο ήταν μπλεγμένο σε συνεχείς πολέμους, γεγονός που οδήγησε σε μείωση του πληθυσμού των ανδρών και σε μια ευκαιρία για τις γυναίκες να καλύψουν αυτά τα κενά στο πεδίο της μάχης.

Οι Αγκότζι στέλνονταν σε ετήσιες εκστρατείες για να κατακτήσουν κοντινά βασίλεια και να συλλάβουν σκλάβους για το εμπόριο, εξηγεί ο καθηγητής Μάνινγκ. Βοηθούσαν επίσης στην ταχεία καταστολή συνωμοσιών ή εξεγέρσεων μεταξύ των σκλάβων προτού προλάβουν να εξελιχθούν σε βίαιες εξεγέρσεις.

Τα αφρικανικά βασίλεια είχαν κανόνες κατά της υποδούλωσης ανθρώπων εντός της δικής τους επικράτειας, αλλά έκαναν πόλεμο κάθε χρόνο για να υποδουλώσουν άλλους, σύμφωνα με τον Μάνινγκ.

«Δεν μιλούσαν την ίδια γλώσσα και ζούσαν μακριά ο ένας από τον άλλο. Τους έβλεπαν ως διαφορετικούς, ως εχθρούς» εξήγησε ο καθηγητής.

Το τέλος του Βασιλείου του Νταχομέι

Από τη δεκαετία του 1830 και μετά, το Νταχομέι και άλλα αφρικανικά βασίλεια είδαν μείωση της κερδοφορίας του δουλεμπορίου. Αντ’ αυτού, άρχισαν να στρέφουν την προσοχή τους στην εξαγωγή φοινικέλαιου, το οποίο χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή σαπουνιού στην Ευρώπη.

«Ο Γκεζό ήταν σε μια δύσκολη θέση κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1830 και 1840. Παρόλο που οι τιμές των σκλάβων μειώνονταν, μπορούσες να βγάλεις καλά χρήματα από την πώληση σκλάβων, η οποία εξακολουθούσε να είναι πιο επικερδής από την πώληση φοινικέλαιου» σύμφωνα με τον Μάνινγκ.

Ωστόσο, ακόμη και η παραγωγή φοινικέλαιου απαιτούσε τη χρήση αιχμαλώτων Αφρικανών. Το 1852 ο βασιλιάς Γκεζό συμφώνησε τελικά να τερματίσει τη συμμετοχή της Νταχομέι στο δουλεμπόριο, μετά από πολυετείς πιέσεις της βρετανικής κυβέρνησης, η οποία είχε καταργήσει τη δουλεία στις αποικίες της από το 1833.

Οι Αγκότζι παρέμειναν σημαντική στρατιωτική δύναμη μέχρι το 1892, όταν οι Γάλλοι κατέλαβαν το βασίλειο και διέλυσαν τους πολεμιστές. Οι Γάλλοι αποικιοκράτες απέκλεισαν τις γυναίκες από την πολιτική ηγεσία, τη θητεία ως πολεμιστές και τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες, δήλωσε στην Washington Post ο Leonard Wantchekon, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Princeton και γεννημένος στο Μπενίν, τέως Δαχομέη της Δυτικής Αφρικής.

«Οι Γάλλοι φρόντισαν να μην γίνει γνωστή αυτή η ιστορία» δήλωσε ο Wantchekon. «Είπαν ότι ήμασταν καθυστερημένοι, ότι έπρεπε να μας «εκπολιτίσουν», αλλά κατέστρεψαν ευκαιρίες για τις γυναίκες που δεν υπήρχαν πουθενά αλλού στον κόσμο».