Πρόληψη

Παρήγορος ο αποτροπιασμός μας. Δείχνει υγιή αντανακλαστικά, σημαίνει ότι δεν εθελοτυφλούμε πλέον, δεν ανεχόμαστε τη φρίκη. Παλιά την ανεχόμασταν;

Προφανώς. Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες, η ύπαρξη παιδιών ενός κατώτερου θεού ήταν εντελώς αποδεκτή. Οι εύπορες αστικές οικογένειες έφερναν κοριτσάκια από τα χωριά – δεκάχρονα, δωδεκάχρονα – ως εσωτερικές υπηρέτριες. «Δουλίτσες» τις αποκαλούσαν. Σαν δούλες πράγματι τους φέρονταν. Κανείς από το ευρύτερο περιβάλλον δεν απορούσε «πού κοιμάται η μικρή;». Ξέρω περίπτωση που, ελλείψει δωματίου υπηρεσίας, της έστρωναν στο πατάρι, όπου δεν μπορούσε να σταθεί ούτε γονατιστή. Κανείς δεν ρωτούσε «τι τρώει;». Κάποιοι νοικοκυραίοι κλείδωναν το ψυγείο με λουκέτο, μην τυχόν και σουφρώσει τις λιχουδιές που προορίζονταν για τους ίδιους και τα βλαστάρια τους. Οσο για τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις από τους άρρενες του σπιτιού, εκείνες και αν θεωρούνταν δεδομένες. «Κάλλιο να ξεθυμαίνει ο γιόκας μου με τη δουλίτσα, παρά να τρέχει στις πουτάνες…» έλεγε η μητέρα. Ξίνιζε μόνο εάν προέκυπτε ότι και ο άντρας της γευόταν τον ίδιο άγουρο καρπό.

Ποιος νοιαζόταν παλιά για τα ξένα παιδιά; Να καταντήσει έπρεπε η κτηνωδία αδιανόητη – όπως με τη Σπυριδούλα που τη σιδέρωσαν, όπως με την Ελένη από το Κωσταλέξι που την κρατούσαν αλυσοδεμένη σε έναν στάβλο… Και τότε ωστόσο η κοινή γνώμη στεκόταν στην κορυφή του παγόβουνου. Να χαστουκίζεις τη «δουλίτσα» επιτρεπόταν, όχι όμως και να την καις με το σίδερο! Να αμπαρώνεις το «ζαβό» μέσα στο σπίτι πήγαινε κι ερχόταν, γιατί όμως, βρε χριστιανέ, το έριξες με τις κατσίκες σου;

Η κοινωνία έχει προοδεύσει, έχει ευαισθητοποιηθεί. Το στοίχημα σήμερα είναι να προχωρήσουμε από την πάταξη στην πρόληψη. Ερχόμαστε ως επιμηθείς και ανταγωνιζόμαστε ποιος θα προτείνει τη σκληρότερη τιμωρία και υπερβαίνουμε, στα λόγια, τα ακραία όρια του νομικού μας πολιτισμού, μιλώντας ο ένας για κρεμάλες κι ο άλλος για χημικούς ευνουχισμούς… Το κακό όμως έχει συμβεί. Πώς θα μπορούσαμε να το προλάβουμε;

Εάν ήμουν πιο ρομαντικός, θα πόνταρα στη γειτονιά. Η γειτονιά αποτελεί χωριό μέσα στην πόλη. Σε ακτίνα μερικών εκατοντάδων μέτρων, δέκα ή είκοσι οικοδομικών τετραγώνων, όλοι λίγο – πολύ γνωρίζονται μεταξύ τους. Η γειτονιά έχει μάτια και αφτιά. Μπορεί να μην υποψιαζόσασταν ότι το κοριτσάκι της παραδιπλανής πόρτας το εκδίδουν σε παιδόφιλους. Δεν θα σας προβλημάτιζε η στενή του συνάφεια με τον μεσήλικο ιδιοκτήτη του μινιμάρκετ; Δεν θα σας ξάφνιαζε ότι – αν και προερχόταν από πάμφτωχη οικογένεια – κρατούσε τελευταίας τεχνολογίας κινητό, φορούσε ακριβά ρούχα;

Οι πιο υποβαθμισμένες γειτονιές είναι – φευ! – στις μέρες μας κέντρα διερχομένων. Στις πολυκατοικίες – χρέπια όλοι μένουν προσωρινά, από τον φοιτητή μέχρι τον πρόσφυγα. Ο ιστός έχει διαρραγεί. Οι βιγλάτορες, έστω και με τη μορφή της γριάς κουτσομπόλας, στρουθοκαμηλίζουν. Φοβούνται όχι να καταγγείλουν, αλλά και να κοιτάξουν απλώς γύρω τους.

Μένουν οι κρατικοί θεσμοί. Η πρόνοια, ιδίως προς τα ανήλικα, συνιστά καθήκον της πολιτείας. Την υποχρέωση να πηγαίνουν τα παιδιά στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο, όποτε την παραβιάζουν οι γονείς, θα όφειλαν να την επιβάλλουν οι φορείς. Οι πεζές αστυνομικές περιπολίες κάποτε επιτέλους θα έπρεπε να εφαρμοστούν. Και ναι, ο αστυφύλακας της γειτονιάς έχει δικαίωμα να χώσει τη μούρη του στο μαγαζί σου, να ρωτήσει το πιτσιρίκι τι γυρεύει ασυνόδευτο νυχτιάτικα στην πλατεία. Στην Αγγλία, οι «μπόμπηδες» επιτηρούσαν τις γειτονιές εδώ και εκατόν πενήντα χρόνια. Γνωρίζοντας ασφαλώς ότι άμα υπερέβαιναν την εξουσία τους, πολλώ δε μάλλον εάν διαφθείρονταν, θα τους έπαιρνε και θα τους σήκωνε. Καιρός να απαλλαγούμε από τα μετεμφυλιακά και τα μεταδικτατορικά μας σύνδρομα.

Ομως τι λέω; Οταν η αδικοχαμένη Τζωρτζίνα ήταν μωρό, είχε καταγγελθεί στον εισαγγελέα κακοποίησή της από τη μητέρα της. Κοινωνική λειτουργός πήγε στο σπίτι κατόπιν ραντεβού. Κατόπιν ραντεβού! Ωστε να την περιμένουν η κυρία Πισπιρίγκου και ο σύζυγός της με τα καλά τους ρούχα, με το πιο γλυκό τους πρόσωπο. Ή προσωπείο.