New York Times: Οι εκλογές πλησιάζουν ο Ερντογάν ανεβάζει την ένταση με την Ελλάδα

Ιδιαίτερη αναφορά στα ελληνοτουρκικά κάνουν σε ρεπορτάζ τους οι New York Times και την ένταση που δείχνει να υποδαυλίζει ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στο δημοσίευμα με τίτλο «Οι εκλογές πλησιάζουν ο Ερντογάν ανεβάζει την ένταση με την Ελλάδα» γίνεται αναφορά στο κλειστό δείπνο στην Σύνοδο της Πράγας, όπου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης απευθυνόταν σε 44 Ευρωπαίους ηγέτες, όταν ο Πρόεδρος της Τουρκίας τον διέκοψε και ξεκίνησε μία επίθεση υψηλών τόνων.

Ο Ερντογάν, όπως σημειώνεται, κατηγόρησε τον Μητσοτάκη για ανειλικρίνεια σχετικά με τη διευθέτηση των διαφορών στο ανατολικό Αιγαίο και κατηγόρησε την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι συντάσσεται με τα μέλη της, Ελλάδα και Κύπρο, σύμφωνα με Ευρωπαίο διπλωμάτη και δύο ανώτερους ευρωπαίους αξιωματούχους που βρίσκονταν εκεί.

Διαβάστε επίσης: Δένδιας για Τουρκία: «Δεν διεκδικούμε ούτε σπιθαμή εδάφους της, το ίδιο απαιτούμε και από αυτήν»

Και ενώ όλοι οι άλλοι, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, έκπληκτοι και ενοχλημένοι, τελείωναν το δείπνο τους, ο τούρκος πρόεδρος επιτέθηκε εμπρηστικά σε συνέντευξη Τύπου κατά της Ελλάδας και απείλησε με εισβολή. «Μπορεί να φτάσουμε ξαφνικά ένα βράδυ», είπε. Όταν ένας δημοσιογράφος ρώτησε εάν αυτό σήμαινε ότι θα επιτεθεί στην Ελλάδα, ο Τούρκος πρόεδρος είπε: «Στην πραγματικότητα το καταλάβατε».

Ο Ερντογάν εντείνει τις απειλές και χρειάζεται κρίση

Όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα, το εν λόγω ξέσπασμα ήταν μόνο το τελευταίο από τον Ερντογάν. Σημειώνεται δε ότι ο τούρκος πρόεδρος καθώς αντιμετωπίζει αυξανόμενες πολιτικές και οικονομικές δυσκολίες πριν από τις εκλογές την άνοιξη, εντείνει τις απειλές κατά του συμμάχου του στο ΝΑΤΟ από το καλοκαίρι, χρησιμοποιώντας μία γλώσσα που κανονικά ανήκει στα στρατιωτικά γεράκια και στους υπερεθνικιστές.

Ακόμα και αν λίγοι είναι οι διπλωμάτες ή αναλυτές προβλέπουν πόλεμο, υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση στους Ευρωπαίους διπλωμάτες ότι ένας πολιτικά απειλούμενος Ερντογάν είναι όλο και πιο επικίνδυνος για τους γείτονές του — και ότι μπορεί να συμβούν ατυχήματα.

Ο Ερντογάν, όπως επισημαίνεται στο ρεπορτάζ, χρειάζεται κρίση, για να ενισχύσει την ασταθή του θέση στο εσωτερικό, μετά από σχεδόν 20 χρόνια στην εξουσία, δήλωσε διπλωμάτης που ειδικεύεται στην Τουρκία, ζητώντας να διατηρήσει την ανωνυμία του. Και αν δεν του δοθεί – όπως είπε ένας διπλωμάτης – μπορεί να δημιουργήσει μία κρίση.

Σημειώνεται δε στο δημοσίευμα ότι οι αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας – και οι δύο μέλη του ΝΑΤΟ – απειλούν τώρα να προσθέσουν μια δύσκολη νέα διάσταση στις προσπάθειες της Ευρώπης να διατηρήσει την ενότητά της απέναντι στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις συσσωρευμένες οικονομικές επιπτώσεις της.

Απρόβλεπτος σύμμαχος

Ήδη, ο Ερντογάν έχει καταστεί ενοχλητικός και απρόβλεπτος σύμμαχος για τους εταίρους του στο ΝΑΤΟ. Οι οικονομικές του προκλήσεις και η επιθυμία του να χαράξει μια σταθερή σφαίρα ασφάλειας για την Τουρκία, σε μια δύσκολη γειτονιά, τον ώθησαν πιο κοντά στον Πρόεδρο Πούτιν της Ρωσίας.

Όπως επισημαίνεται, μεταξύ άλλων ο Ερντογάν έχει γλυτώσει από την ανοιχτή κριτική των συμμάχων, λόγω των προσπαθειών του να μεσολαβήσει μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας και ειδικά στη συμφωνία για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών.

Ωστόσο,  τονίζεται ότι αρνήθηκε να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία και συνεχίζει να παίρνει ρωσικό αέριο μέσω του αγωγού TurkStream, ενώ ζητά από τη Μόσχα να καθυστερήσει την πληρωμή για την ενέργεια. Την Πέμπτη, ο Ερντογάν συνάντησε τον Πούτιν στο Καζακστάν, όπου συζήτησαν τη χρήση της Τουρκίας ως ενεργειακού κόμβου για την εξαγωγή περισσότερου ρωσικού φυσικού αερίου, μετά την καταστροφή των αγωγών προς τη Γερμανία κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα.

Η ρητορική απέναντι στην Ελλάδα εφιστά την προσοχή

Όμως η κλιμακούμενη ρητορική κατά της Ελλάδας είναι εκείνη που εφιστά πλέον ιδιαίτερη προσοχή, όπως σημειώνει το ρεπορτάζ.

Ο Sinan Ulgen, διευθυντής του EDAM, ενός ερευνητικού ιδρύματος με έδρα την Κωνσταντινούπολη, είπε ότι φυσικά υπήρχε εκλογική πτυχή στις ενέργειες του Ερντογάν. Υπήρχαν όμως επίσης βαθιά ριζωμένα προβλήματα, που ευνοούν τη χρόνια αστάθεια και τις επικίνδυνες εντάσεις. «Η Τουρκία και η Ελλάδα έχουν μια σειρά από ανεπίλυτες διμερείς διαφορές και αυτό δημιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον κάθε φορά που ένας πολιτικός στην Άγκυρα ή στην Αθήνα θέλει να αυξήσει τις εντάσεις», είπε.

Υπενθυμίζεται ακόμα ότι οι δύο χώρες παραλίγο να μπουν σε πόλεμο τη δεκαετία του 1970 για την εξερεύνηση ενέργειας στο Αιγαίο, το 1995-96 για αμφισβητούμενες διεκδικήσεις σε ακατοίκητες βραχονησίδες στην ανατολική Μεσόγειο και το 2020, πάλι για ενεργειακή εξερεύνηση σε αμφισβητούμενα ύδατα. «Και τώρα είμαστε ξανά σε αυτό το σημείο», είπε ο κ. Ulgen. «Και γιατί; Λόγω εκλογών στην Τουρκία και την Ελλάδα».

Παράγοντας εκλογές

Σε προεκλογική εκστρατεία είναι και ο Κυριάκος Μητσοτάκης  βρίσκεται και ο κ. Μητσοτάκης, με τις εκλογές να αναμένονται το επόμενο καλοκαίρι, έχοντας υποστεί φθορά από ένα συνεχιζόμενο σκάνδαλο παρακολουθήσεων.

Όπως και στην Τουρκία, τίποτα δεν απευθύνεται περισσότερο στον ελληνικό πατριωτισμό από μια καλή λογομαχία με έναν παλιό εχθρό σημειώνεται στο ρεπορτάζ.

Για να προσθέσει ότι ο Μητσοτάκης προσπάθησε να φανεί σταθερός χωρίς οξύνσεις. Στο δείπνο στην Πράγα, απάντησε ότι οι ηγέτες πρέπει να λύνουν προβλήματα και όχι να δημιουργούν νέα, ότι είναι έτοιμος να συζητήσει όλα τα θέματα, αλλά δεν μπορεί να μείνει σιωπηλός, ενώ η Τουρκία απειλεί την κυριαρχία των ελληνικών νησιών.

«Όχι, κύριε Ερντογάν — όχι στον εκφοβισμό», είπε σε μια πρόσφατη ομιλία του. Επίσης, είπε στους δημοσιογράφους ότι ήταν ανοιχτός σε συνομιλίες με τον κ. Ερντογάν παρά το καυστικό σχόλιο, λέγοντας ότι θεωρούσε απίθανη μία στρατιωτική σύγκρουση. «Δεν πιστεύω ότι αυτό θα συμβεί ποτέ», είπε, «Και αν,  Θεός φυλάξοι, συνέβαινε, η Τουρκία θα έπαιρνε μια απολύτως καταστροφική απάντηση». Αναφερόταν στις ελληνικές στρατιωτικές ικανότητες που έχουν σημαντικά ενισχυθεί προσφάτως στο πλαίσιο διευρυμένων αμυντικών συμφωνιών με τη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο κ. Μητσοτάκης εκμεταλλεύτηκε επίσης την αμερικανική ενόχληση για τις σχέσεις του Ερντογάν με τη Ρωσία και την καθυστέρηση του να εγκρίνει τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ με τη Φινλανδία και τη Σουηδία για την ενίσχυση των δεσμών με την Ουάσιγκτον. Τον Μάιο, ήταν ο πρώτος Έλληνας πρωθυπουργός που μίλησε στο Κογκρέσο και τους προέτρεψε να επανεξετάσουν τις πωλήσεις όπλων στην Τουρκία, σημειώνει το δημοσίευμα.

Είπε ότι η Ελλάδα θα αγοράσει F-35, ενώ η Τουρκία, που αρνήθηκε τα F-35 λόγω της αγοράς ενός ρωσικού συστήματος αεράμυνας, εξακολουθεί να πιέζει να αποκτήσει περισσότερα F-16 και συστήματα εκσυγχρονισμού, χρησιμοποιώντας τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ ως μοχλό.

Τα προβλήματα Ερντογάν στο εσωτερικό

Όμως, ο Ερντογάν, επισημαίνεται ότι αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα στο εσωτερικό, καθιστώντας τις εντάσεις με την Ελλάδα έναν εύκολο και παραδοσιακό τρόπο, για να αποσπάσει την προσοχή και να πετύχει υποστήριξη.

Ο Ερντογάν προεδρεύει μιας καταστροφικής οικονομίας, με τον πληθωρισμό να τρέχει επίσημα στο 83% ετησίως -αλλά πιθανότατα υψηλότερο- και το νόμισμα να υποτιμάται. Το τουρκικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ, ένα μέτρο πλούτου, μειώθηκε σε περίπου 7.500 δολάρια από 12.600 δολάρια το 2013, με βάση τον πραγματικό πληθυσμό της Τουρκίας, ο οποίος περιλαμβάνει τώρα περίπου τέσσερα εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες, σύμφωνα με τον Bilge Yilmaz, καθηγητή στο Wharton School του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια.

Υπάρχει επίσης αυξανόμενη λαϊκή δυσαρέσκεια για το συνεχιζόμενο κόστος των προσφύγων, τους οποίους δέχθηκε ο Ερντογάν ως γενναιόδωρη χειρονομία προς τους μουσουλμάνους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

Ωστόσο, ο Ερντογάν, σημειώνουν οι New York Times θεωρείται ότι έχει ένα σταθερό 30% των ψήφων ως βάση του και κυριαρχούν τα ελεγχόμενα από την κυβέρνηση μέσα ενημέρωσης, με πολλούς δημοσιογράφους και πολιτικούς της αντιπολίτευσης να φυλακίζονται ή να φιμώνονται. Σε έκθεσή της την Τετάρτη, η Ευρωπαϊκή Ένωση επέκρινε τη «δημοκρατική οπισθοδρόμηση» και είπε ότι «στον τομέα της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η Τουρκία πρέπει να αντιστρέψει την αρνητική τάση κατά προτεραιότητα με την αντιμετώπιση της αποδυνάμωσης των αποτελεσματικών ελέγχων και ισορροπιών στο πολιτικό σύστημα».

Κρατάει ανοιχτές όλες τις επιλογές

Ο Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, πιστεύει ότι ο Ερντογάν προσπαθεί να κρατήσει ανοιχτές όλες τις επιλογές, «εκδιώκοντας την Ελλάδα ως βολική εξωτερική απειλή και δημιουργώντας ένα επικίνδυνο πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα μπορούσε να δικαιολογήσει πιθανή κίνηση κατά της Ελλάδας εκ των προτέρων».

Όσο για την Ουάσιγκτον, είπε, λένε στον κ. Ερντογάν: «Σας ευχαριστώ για αυτό που κάνατε στην Ουκρανία, φυσικά δεν έχετε επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, αλλά εντάξει, είστε σε δύσκολη θέση, στρατηγικά, διπλωματικά, οικονομικά — αλλά μην τολμήσετε να κάνετε κάτι στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο που θα φέρει προβλήματα στο ΝΑΤΟ».

Πιθανότατα, είπε ο κ. Φίλης, ο Ερντογάν θα στείλει ξανά μετανάστες προς την Ευρώπη ή θα ξεκινήσει μια άλλη ενεργειακή εξερεύνηση σε αμφισβητούμενες περιοχές ανοιχτά της Κύπρου ή της Κρήτης, που οδήγησαν σχεδόν σε σύγκρουση το 2020, ή θα αναχαιτίσει ένα ελληνικό πλοίο που μεταφέρει στρατιωτικό εξοπλισμό σε ένα από τα νησιά του Αιγαίου.

Καταλήγοντας το ρεπορτάζ σημειώνει ότι ο κ. Ulgen επίσης δεν αναμένει ένοπλες συγκρούσεις, αλλά δεν θα εκπλαγεί κιόλας. «Θα μπορούσε να συμβεί; Δεν είναι κάτι που μπορούμε να αποκλείσουμε πλέον», είπε. «Αλλά αν συμβεί, θα είναι μικρής κλίμακας».