Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ, ο Πάμπλο Πικάσο, ο Αντι Γουόρχολ και η Λουίζ Μπουρζουά δεν ταξίδεψαν ποτέ ως τις Νήσους Φερόες του Βόρειου Ατλαντικού. Πώς, λοιπόν, τα τοπία από τα Νησιά των Προβάτων (όπως μεταφράζεται το όνομά τους) ενέπνευσαν μια σειρά «έργων» τους για την τοπική Εθνική Πινακοθήκη; Η απάντηση ταυτίζεται με ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης εγείροντας νέα ερωτήματα.

Το Midjourney είναι ο «δημιουργός» των 40 έργων της έκθεσης υπό τον τίτλο «Φανταστείτε τις Νήσους Φερόες», έχοντας την ικανότητα να δημιουργεί εικόνες με βάση γραπτές εντολές. Ταυτοχρόνως μπορεί και αναλύει σε ελάχιστο χρόνο δισεκατομμύρια έργα τέχνης ώστε να εντοπίζει μοτίβα και να διαμορφώνει ένα νέο έργο αξιοποιώντας το εικαστικό λεξιλόγιο π.χ. του Μονέ ή του Πικάσο.

Στόχος των διοργανωτών δεν είναι να διαπιστωθεί κατά πόσο τα νέα έργα θα μπορούσαν να «ξεγελάσουν» το μάτι και να θεωρηθούν αυθεντικά, αλλά να προσφέρουν τροφή στη συζήτηση που έχει ξεκινήσει σχετικά με τη σχέση της τέχνης και της τεχνολογίας. «Κατά καιρούς, ένα μουσείο τέχνης χρειάζεται να δημιουργεί συζήτηση για ζητήματα που αφορούν την τέχνη», λέει στη διαδικτυακή έκδοση του περιοδικού «Smithsonian» η διευθύντρια της Πινακοθήκης Λίκε Γκραντ.

«Δεν υπάρχει τίποτα στατικό στην τέχνη. Ανέκαθεν η σύγχρονη τέχνη πάντα πειραματιζόταν, ερευνούσε και ωθούσε τα πράγματα στα όρια», συνεχίζει και ελπίζει, όπως λέει, ότι οι επισκέπτες θα στοχαστούν πάνω σε ζητήματα όπως: Μπορεί ένας αλγόριθμος να κάνει τέχνη; Πόση βοήθεια μπορεί να αντλήσει ένας καλλιτέχνης από την τεχνητή νοημοσύνη και κατά πόσο θα μπορεί κατόπιν να ισχυριστεί ότι το έργο είναι αποκλειστικά δικό του; Θα θεωρούσαμε ένα έργο που δημιουργείται από πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης ως τέχνη αν δεν γνωρίζαμε ότι είχε δημιουργηθεί από έναν εξελιγμένο αλγόριθμο;

Το Midjourney δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία εξέλιξη της τεχνολογίας που θα αμφισβητήσει το status quo στον κόσμο της τέχνης. Κάτι ανάλογο συνέβη με την εφεύρεση της κάμερας στις αρχές του 19ου αιώνα. Αρχικά, οι ζωγράφοι ήταν επιφυλακτικοί, λέει η Λίκε Γκραντ. Στην πραγματικότητα, η τεχνολογία «άλλαξε το είδος του πορτρέτου, αλλά όχι ολόκληρη την ύπαρξη της ζωγραφικής».

Τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι το μοναδικό, άλλωστε, νέο εργαλείο που αλλάζει την τέχνη. Καλλιτέχνες ήδη έχουν αντικαταστήσει τον καμβά με ταμπλέτες, ενώ στην πρώτη γραμμή ζήτησης βρίσκονται τα NFT, που αποτελούν ψηφιακά πρωτότυπα (ή μοναδικά αντίγραφα) έργα τέχνης. Ολα όμως αυτά τα τεχνολογικά μέσα εξακολουθούν να απαιτούν ανθρώπινη συμβολή για να λειτουργήσουν, αναφέρει η διευθύντρια της Πινακοθήκης.

Το Midjourney είναι προσβάσιμο σε οποιονδήποτε εγγραφεί στην εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης Discord. Το DALL-E, ένα παρόμοιο πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης, είναι επίσης ανοιχτό στο κοινό. Η διαθεσιμότητα αυτών των εργαλείων σημαίνει ότι «πολλοί άνθρωποι που δεν αυτοπροσδιορίζονταν προηγουμένως ως καλλιτέχνες μπορούν να κάνουν ένα βήμα στη δημιουργία έργων τέχνης», προσθέτει η κυρία Γκραντ κάνοντας λόγο για συνεισφορά της τεχνολογίας στον εκδημοκρατισμό της τέχνης.

Ενα ρομπότ στη Βουλή των Λόρδων

Το ζήτημα απασχόλησε και τη Βουλή των Λόρδων, στο Λονδίνο, καθώς το ρομπότ Ai-Da έγινε το πρώτο του είδους του που μίλησε στο κοινοβούλιο της Βρετανίας μαζί με τον δημιουργό του, καλλιτέχνη και γκαλερίστα Εϊνταν Μέλερ. Η Ai-Da εμφανίστηκε ενώπιον των μελών της Επιτροπής Ψηφιακής Επικοινωνίας για να δώσει στοιχεία σχετικά με τον αντίκτυπο της τεχνολογίας σε επαγγελματικούς χώρους που συνδέονται με τη δημιουργία. Το ανθρωποειδές ρομπότ – καλλιτέχνις «γεννήθηκε» το 2019 από εταιρεία ρομποτικής στην Κορνουάλη σε συνεργασία με ερευνητές σε ζητήματα τεχνητής νοημοσύνης στα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Μπέρμιγχαμ και μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει αρκετά δείγματα της δουλειάς του, ανάμεσά τους και ένα πορτρέτο της βασίλισσας Ελισάβετ. Η λειτουργία του βασίζεται στις κάμερες που είναι τοποθετημένες στα μάτια του και σε αλγόριθμους υπολογιστικής όρασης ώστε να ερμηνεύει αυτό που βρίσκεται μπροστά του. Στη συνέχεια, τα ρομποτικά χέρια του κινητοποιούνται ως αντίδραση σε αυτές τις πληροφορίες μέσω ενός προσαρμοσμένου συστήματος ελέγχου, επιτρέποντάς του να ζωγραφίζει. «Ο ρόλος της τεχνολογίας στη δημιουργία τέχνης θα συνεχίσει να αυξάνεται καθώς οι καλλιτέχνες βρίσκουν νέους τρόπους τεχνολογίας για να εκφραστούν, να στοχαστούν και να εξερευνήσουν τη σχέση μεταξύ τεχνολογίας, κοινωνίας και πολιτισμού», είπε η Ai-Da, απαντώντας σε ερωτήσεις που είχαν υποβληθεί εκ των προτέρων.

Headlines