Γράμμα στη φυλακή: Ένα διαφορετικό είδος αλληλογραφίας

Γράφει η Ίλντα Τόσκα*

Ο Αριστοτέλης είχε πει πως «ο άνθρωπος είναι ον φύσει κοινωνικό και πολιτικό. Αυτός που μπορεί να ζήσει μακριά απ’ τις ανθρώπινες κοινωνίες είναι θηρίο ή θεός». Όλοι οι άνθρωποι λοιπόν, νιώθουμε την ανάγκη για επικοινωνία. Έχουμε την έμφυτη ανάγκη να συνυπάρχουμε με άλλους ανθρώπους για την εξέλιξη και για την επιβίωση μας.

• Διαβάστε επίσης: Επιχείρηση «Αθώες Φωτογραφίες»: Η παγίδα που έστησε το FBI στους παιδόφιλους

Τι συμβαίνει όμως, όταν ένας άνθρωπος βρίσκεται στη φυλακή; Πόση μοναξιά μπορεί να νιώθει εκείνος που είναι αποκομμένος από την κοινωνία; Και πόσες πραγματικές ευκαιρίες για σωφρονισμό μπορεί να έχει ένας άνθρωπος, ο οποίος έχει αποστασιοποιηθεί από το κοινωνικό του περιβάλλον;

Σύμφωνα με τη σύμβουλο ψυχικής υγείας κ. Αριστέα Καραμανάκου, όταν ένας κρατούμενος διατηρεί επικοινωνία με κάποιον εκτός φυλακής τότε η επανένταξη του όταν βγει θα είναι πιο ομαλή αν δεν έχει χαθεί η επαφή. « Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό όν και θα βάλει τα δυνατά του να μείνει κοινωνικοποιημένος με κάθε υγιή τρόπο», λέει στο in η κ. Καραμανάκου.

Writing to prisoners unlocks more than you would think https://t.co/vNWI27Gpag

— The Guardian (@guardian) November 10, 2018

Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις ανθρώπων που έχασαν τους φίλους και τους συγγενείς τους όταν μπήκαν στη φυλακή. Πώς μπορεί λοιπόν, κάποιος να διατηρήσει επικοινωνία με τον «έξω» κόσμο όταν όλοι οι φίλοι, οι γνωστοί και οι συγγενείς τον έχουν ξεγράψει;  Ένας πολύ καλός τρόπος είναι η αλληλογραφία με κάποιον ξένο, κάποιον που δεν γνωρίζει μέχρι στιγμής.

Ακούμε πολύ συχνά για γυναίκες που επιλέγουν να επικοινωνούν με κρατούμενους μέσω γραμμάτων. Για γυναίκες που ερωτεύονται έναν φυλακισμένο και δηλώνουν θαυμάστριες ενός επικίνδυνου πολλές φορές ανθρώπου. Σύμφωνα με την κ. Αριστέα Καραμανάκου, οι γυναίκες που επιλέγουν να δημιουργήσουν ερωτική σχέση δια αλληλογραφίας με φυλακισμένους, συνήθως είναι γυναίκες που είτε είχαν προηγούμενες προβληματικές σχέσεις είτε προέρχονταν από ένα προβληματικό περιβάλλον ως παιδιά.

Επικοινωνία με έναν κρατούμενο

Η ιστορία της Ειρήνης όμως, δεν είναι μια τέτοια περίπτωση. Δεν αφορά τον έρωτα, αλλά κάτι διαφορετικό. Κάτι ανώτερο, κάτι πιο ανθρώπινο. Αφορά τη θέληση να βοηθήσεις με όποιον τρόπο μπορείς χωρίς κοινωνικά στερεότυπα και ταμπού.

Η Ειρήνη πήρε την απόφαση να ξεκινήσει να αλληλογραφεί με έναν κρατούμενο πριν από λίγους μήνες. Είχε παρακολουθήσει πολλά ντοκιμαντέρ για τη λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος της Αμερικής και είχε διαβάσει πολλές ιστορίες ατόμων που πέρασαν μεγάλο μέρος της ζωής τους στην φυλακή για ένα λάθος ή για ένα έγκλημα που δεν διέπραξαν.

«Η φυλακή στην Αμερική είναι σκληρή. Υπάρχουν παιδιά που μπορεί να έκαναν ένα λάθος στα 17 τους χρόνια, όπως για παράδειγμα να κλέψουν ένα στερεοφωνικό.  Και όσο είναι μέσα για να μπορέσει να επιβιώσει θα συμμετέχει και σε άλλα πράγματα. Όπως εξεγέρσεις ή απλώς να προσπαθήσει να προστατέψει τον εαυτό του από κάποιον άλλο κρατούμενο. Έτσι, οι ποινές θα αυξηθούν. Επιπλέον, στην  Αμερική υπάρχουν και οι φυλετικές διακρίσεις. Μπορεί κάποιος να είναι μέσα και να μην έχει διαπράξει ποτέ το έγκλημα».

YLS Lecturer and journalist @emilybazelon receives many letters from people in prison. With the help of her students and partners at Yale Law School and beyond, the senders’ words are being heard. The @nytimes reports on the Prison Letters Project.https://t.co/Ly2krKNW1B

— Yale Law School (@YaleLawSch) September 7, 2022

Συνεχίζει λέγοντας: «Έτσι αποφάσισα να ξεκινήσω αλληλογραφία με κάποιον κρατούμενο. Για εμένα έχει να κάνει με τον άνθρωπο. Είναι φιλικό και σε καμία περίπτωση δεν επιζητώ κάτι ερωτικό μέσα από την συνομιλία μας. Θεωρώ πως κάνω κάτι καλό. Όλοι μας χρειαζόμαστε την επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους για να μην χάσουμε το μυαλό μας. Πόσο μάλλον εκείνοι που βρίσκονται στην φυλακή. Για τους περισσότερους οι συγγενείς και οι φίλοι μετά από λίγο χρονικό διάστημα τους ξεχνάνε».

Μια διαφορετική ιστοσελίδα

Η Ειρήνη λοιπόν, ξεκίνησε να αλληλογραφεί με έναν κρατούμενο στις φυλακές του Τέξας και έχει λάβει μόνο ένα γράμμα μέχρι στιγμής. Ο άνθρωπος που αλληλογραφεί είναι 53 ετών και έχει καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη χωρίς δυνατότητα αναστολής για 2 ανθρωποκτονίες παιδόφιλων. Έχει εκτίσει ήδη 31χρόνια και δεν πρόκειται να αποφυλακιστεί ποτέ.

«Υπάρχουν ιστοσελίδες που μπορείς να αλληλογραφείς με κρατούμενους αλλά είναι μόνο αμερικανικές. Αυτή που επέλεξα εγώ ονομάζεται «Wire of Hope». Έχεις τη δυνατότητα να δεις φωτογραφίες, ηλικία αλλά και τις ποινές τους καθώς και τους λόγους που βρίσκονται στη φυλακή. Γιατί να σου πω την αλήθεια δεν θα επέλεγα ποτέ να συνομιλήσω με έναν βιαστή ή παιδόφιλο.

Υπάρχει επίσης, και ένα εισαγωγικό σημείωμα που γράφουν οι ίδιοι οι κρατούμενοι. Όλοι – από τον δολοφόνο μέχρι αυτόν που είναι μέσα για κλοπή – γράφουν στο εισαγωγικό σημείωμα πως έχουν ανάγκη απλώς από έναν φίλο. Έναν άνθρωπο να μιλήσουν για να μην χάσουν το μυαλό τους».

Η Ειρήνη αναφέρει πως επέλεξε κρατούμενο που έχει καταδικαστεί με ισόβια ώστε να μην υπάρχει η δυνατότητα όταν βγει να θελήσει να έρθει να την βρει. «Δεν έχω τα μυαλά πάνω από το κεφάλι μου. Θα φοβόμουν εάν δεν ήταν ισόβια. Εγώ θέλω να κάνω ένα καλό αλλά αυτό δεν σημαίνει πως ο άνθρωπος που επικοινωνώ δεν μπορεί να είναι επικίνδυνος. Δεν θα επέλεγα για παράδειγμα να αλληλογραφήσω με έναν κρατούμενο στην Ελλάδα».

Τα θετικά της αλληλογραφίας

Γιατί όμως να επικοινωνήσεις με έναν άνθρωπο που δεν γνωρίζεις και μάλιστα, εκείνος να βρίσκεται στη φυλακή; Σύμφωνα με την κ. Αριστέα Καραμανάκου, η επικοινωνία αυτή μπορεί να προσφέρει πολλά στον κρατούμενο. Κυρίως όμως, μπορεί να τον βοηθήσει να μην επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος.

«Οι κρατούμενοι έχουν πολλά να κερδίσουν όταν  τραβάνε κάποιου την προσοχή. Τους δίνει κάτι να επικεντρωθούν και να ασχοληθούν, να νιώθουν φυσιολογικοί σε μια όχι και τόσο φυσιολογική καθημερινότητα. Είναι μια υπενθύμιση πως δεν έχουν ξεχαστεί. Η ζωή μέσα στη φυλακή είναι σκληρή και όλοι χρειάζονται την επαφή με τον άνθρωπο. Με έναν άνθρωπο που ίσως να μην έχει κοινά στον τρόπο ζωής με εκείνους, που να υπάρχει μια αθωότητα και μια αίσθηση ανάλαφρη μεταξύ τους».

»Είναι μεγάλη η ανάγκη να μην ξεχνούν την τρυφερή τους πλευρά που πρέπει να είναι καταπατημένη για την επιβίωση τους. Μην ξεχνάμε άλλωστε πως ο έρωτας και η φιλία είναι σημαντικά αγαθά για την ψυχική μας υγεία. Οι κρατούμενοι αποζητούν την επικοινωνία και με άτομα του ίδιου φύλου ώστε να αναπτυχθεί μια εικονική φιλιά, να μιλούν με εχεμύθεια και να νιώθουν αποδοχή.  Βγαίνοντας από τη φυλακή η επανένταξη θα γίνει πιο ομαλά αν δεν έχει χαθεί η επαφή με τον έξω κόσμο».

*Η Ίλντα Τόσκα σπουδάζει στη New Media Studies