Γιατί τα παιδιά είναι τόσο λυπημένα;

Τον Αύγουστο, οι New York Times δημοσίευσαν το «The Inner Pandemic», ένα πολυμερές θέμα για την ψυχική υγεία των εφήβων, η οποία έχει φτάσει σε επίπεδα κρίσης. Εκτός από τα υψηλότερα ποσοστά άγχους και κατάθλιψης, οι αυτοκτονίες αυξάνονται ραγδαία από το 2007, φτάνοντας στη δεύτερη θέση των αιτιών θανάτου για τις ηλικίες 10-24 ετών.

Επειδή η κρίση της ψυχικής υγείας των νέων συμβαδίζει με ορισμένες εξελίξεις στα ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης και τη διαφήμιση στο διαδίκτυο, οι σχολιαστές βρήκαν ένα βολικό εξιλαστήριο θύμα στην τεχνολογία. Στο βιβλίο της του 2017 για την iGen η σύμβουλος μάρκετινγκ Jean Twenge κατηγόρησε το iPhone και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για μια σειρά από «κοινωνικά προβλήματα της μετα-χιλιετούς συνομοταξίας».

Αλλά η θέση της τεχνολογίας δεν έχει αποδοθεί σωστά στην κριτική εξέταση, όπως σημειώνει το πακέτο των Times. Ποιος πιθανός λόγος θα μπορούσε να υπάρχει για να είναι οι Αμερικανοί νέοι ιδιαίτερα δυστυχισμένοι στη δεκαετία του 2020;

Υπάρχει η πανδημία που έχει παγιδεύσει τα παιδιά μέσα στις οικογένειές τους, μια συνταγή για δυστυχία παντού, η άνοδος του δεξιού πολιτικού εξτρεμισμού αγκαλιά με τη ραγδαία προέλαση διαφόρων ομάδων μίσους, και η υπερθέρμανση του πλανήτη, το επικείμενο τέλος του κόσμου όπως τον ξέρουμε.

• Διαβάστε επίσης: Επιτυχημένοι ενήλικες: 4 φράσεις που οι γονείς τους δεν τους είπαν ποτέ

«Η Αμερική έχει γίνει ένα όλο και πιο δύσκολο μέρος για να είναι κανείς ευτυχισμένο παιδί»

Όταν το ζήτημα διαμορφώνεται ως κρίση «ψυχικής υγείας των νέων» οι λύσεις είναι ατομικές, ένας δυσλειτουργικός εγκέφαλος τη φορά, ακόμη και αν το ζήτημα είναι προφανώς κοινωνικό. Οι μελέτες για τις μακροπρόθεσμες εξελίξεις στην ψυχική υγεία των συνομηλίκων υποδηλώνουν ότι δεν είναι οι μεμονωμένες καταστροφές που αξίζει να εντοπιστούν, αλλά μάλλον οι διαρκείς κοινωνικές αλλαγές.

«Η Αμερική έχει γίνει ένα όλο και πιο δύσκολο μέρος για να είναι κανείς ευτυχισμένο παιδί, και είναι καιρός να αρχίσουμε να το αντιμετωπίζουμε ως επείγον πολιτικό πρόβλημα» γράφει ο Malcolm Harris στο New York Magazine και συνεχίζει:

«Όταν ερεύνησα τις συναισθηματικές τάσεις στην αμερικανική νεολαία για το βιβλίο μου του 2017, Kids These Days: Human Capital and the Making of Millennials, οι αρνητικοί δείκτες ήταν ήδη εμφανείς. Το άγχος και η κατάθλιψη είχαν αυξηθεί, η κοινωνική εμπιστοσύνη και η ευτυχία είχαν μειωθεί. Διασταύρωσα αυτά τα αποτελέσματα με τις αναφορές των νέων σχετικά με το πώς περνούσαν τις μέρες τους -αυτές που ονομάζονται «έρευνες χρήσης χρόνου»- και μια ξεκάθαρη απάντηση ξεπήδησε. Να πώς το έθεσα τότε: «Τα αμερικανικά παιδιά και οι έφηβοι, σε όλες τις φυλές, τα φύλα και τις τάξεις, ξοδεύουν λιγότερο χρόνο κάνοντας πράγματα που τους κάνουν ευτυχισμένους (όπως το αυτοκατευθυνόμενο παιχνίδι με τους φίλους τους και το φαγητό – λίγο πολύ οι μόνες δύο δραστηριότητες που αναφέρουν ότι απολαμβάνουν) και περισσότερο χρόνο κάνοντας πράγματα που τους κάνουν ιδιαίτερα δυστυχισμένους (όπως οι εργασίες για το σπίτι και η ακρόαση διαλέξεων)”. Το πρώτο θύμα της αμερικανικής κούρσας αλλαγών στον τρόπο ζωής για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης ήταν η ίδια η παιδική ηλικία».

Τα smartphones ως υπερ-αποδοτικές μηχανές ονειροπόλησης

Είναι αδύνατο να γίνει σύγκριση με τα χρόνια της πανδημίας, αλλά υπάρχουν πολλές ανεπίσημες ενδείξεις ότι τα παιδιά περνούσαν ακόμα λιγότερο χρόνο με τους φίλους τους εκείνη την περίοδο, ενώ έκαναν πράγματα που τα έκαναν δυστυχισμένα, δηλαδή να είναι συνέχεια με τους γονείς τους. Η θέση για τη χρήση του χρόνου θα μπορούσε ακόμη και να εξηγήσει την αύξηση της χρήσης της τεχνολογίας. Αν τα σημερινά παιδιά έχουν λιγότερη αυτονομία όσον αφορά το πώς και πού περνούν το χρόνο τους, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι θα γίνουν καταναγκαστικοί multitaskers, χρησιμοποιώντας τα smartphones τους ως υπερ-αποδοτικές μηχανές ονειροπόλησης.

Οι σχολιαστές έχουν επίσης χύσει πολύ «ανήσυχο μελάνι» τα τελευταία χρόνια για αυτό που αντιλαμβάνονται ως μια ξαφνική αύξηση των νέων που πειραματίζονται με το φύλο τους, ενώ τα ίδια μέσα ενημέρωσης έχουν διαπιστώσει ότι αυτή η ομάδα νέων φαίνεται να έχει μια ασυνήθιστα χαμηλή δράση πραγματικής σεξουαλικής επαφής, χαρακτηρίζοντάς τους «πουριτανούς».

«Δεδομένου του πόσο περιορισμένος είναι ο χρόνος τους από τις υποχρεώσεις τους με το πρόγραμμα σπουδών και τις εξωσχολικές υποχρεώσεις, είναι αναμενόμενο ότι η ισορροπία των πειραματισμών τους θα μετατοπιστεί μακριά από τις νωχελικές χαζομάρες. Αν οι ειδήμονες έχουν βαρεθεί να ακούνε για τους εφήβους και τα φύλα τους, ίσως θα ήταν καλύτερα για όλους μας αν κανόνιζαν να περνούν λίγο λιγότερο χρόνο παρακολουθώντας τους εφήβους» γράφει ο Malcolm Harris στο New York Magazine.

Με το εσωτερικό κέντρο ελέγχου τι γίνεται;

Η αυτονομία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη αυτού που οι ψυχολόγοι αποκαλούν «εσωτερικό κέντρο ελέγχου» – την αίσθηση ότι οι επιλογές και οι πράξεις μας επηρεάζουν τη ζωή μας, ότι έχουν σημασία – και αυτό ακριβώς δεν έχουν οι σημερινοί νέοι. Δεκαετίες μελετών έχουν τεκμηριώσει τη σχέση μεταξύ της εξωτερικής θέσης ελέγχου στους νέους και της απελπισίας, της κατάθλιψης και της αυτοκτονικότητας, αλλά εν μέσω της τρέχουσας κρίσης δεν υπήρξε καμία πολιτική υποστήριξη για να δοθεί στα παιδιά λίγη χαλαρότητα.

Αντ’ αυτού, οι New York Times προτείνουν τη διαλεκτική θεραπεία συμπεριφοράς, έναν αποτελεσματικό τρόπο που απαιτεί πολλούς πόρους για να βοηθήσει τους ασθενείς να αντιμετωπίσουν την έλλειψη πραγματικής αυτονομίας τους (και μια σειρά ραντεβού που πρέπει να τηρήσουν).

«Ένας θεραπευτής για κάθε παιδί μπορεί να είναι η καλύτερη λύση που μπορούμε να ελπίζουμε, αλλά απλά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται τόσο συχνή ψυχολογική θεραπεία για να αντιμετωπίσει το παιδί το γεγονός ότι ζει εντός μιας βαθιάς παραμορφωμένης κοινωνία. Γιατί είναι τόσο αδιανόητη η εναλλακτική λύση – η αύξηση της εμπιστοσύνης που είμαστε διατεθειμένοι να δείξουμε στη νεολαία της χώρας μας;» αναρωτιέται ο Malcolm Harris.

Υπάρχουν και καλά νέα, όμως

Τα καλά νέα είναι ότι τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης αρχίζουν τουλάχιστον να κατανοούν σωστότερα την κρίση ψυχικής υγείας των ενηλίκων. Ενώ το τμήμα υγείας των Times αντιμετώπιζε την «εσωτερική πανδημία» ως ιατρικό πρόβλημα, το τμήμα γνώμης της εφημερίδας δημοσίευσε μια σειρά άρθρων με τίτλο «Δεν είστε μόνο εσείς», όπου αναφέρεται εξαρχής ότι «η κρίση ψυχικής υγείας της Αμερικής δεν αφορά μόνο τη δυστυχία μας ως άτομα. Αφορά τον κόσμο στον οποίο ζούμε: την οικονομία μας, την κουλτούρα μας, το ιατρικό μας κατεστημένο».

Η ακαδημαϊκός Danielle Carr ανοίγει το δοκίμιό της με το ριζοσπαστικό ερώτημα: «Τι γίνεται αν η θεραπεία για την τρέχουσα κρίση της ψυχικής μας υγείας δεν είναι θεραπεία ψυχικής υγείας;» και ο κλινικός ψυχολόγος Huw Green προτείνει να σκεφτούμε την ψυχική υγεία ως «έναν τρόπο να εξετάζουμε τη ζωή μας ανάμεσα σε άλλους».

Η ψυχική υγεία είναι πολιτική, υποστηρίζει πειστικά ο Carr, και η ψυχική υγεία των παιδιών είναι διπλά πολιτική. «Αν κάποιος περνάει μέσα από ένα πλήθος και πατάει ανθρώπους, η έξυπνη κίνηση δεν είναι να κηρύξουμε μια επιδημία ανθρώπων που πάσχουν από το σύνδρομο Τρέχω με Το Αυτοκίνητο Σύνδρομο και να αναζητήσουμε τον υποκείμενο βιολογικό μηχανισμό που πρέπει να το προκαλεί» γράφει.

Τα σύγχρονα παιδιά αισθάνονται ότι οι πράξεις τους δεν έχουν σημασία και ότι ο κόσμος είναι ούτως ή άλλως χάλια. «Έχουν υπάρξει πολλές φορές που οι φίλοι μου λένε στους γονείς τους ότι έχουν κατάθλιψη, αλλά οι γονείς σοκάρονται και προσπαθούν να το υποτιμήσουν ή απαιτούν να μάθουν το γιατί, και τα περισσότερα παιδιά δεν μπορούν να απαντήσουν σε αυτό» γράφει ο νεότερος Bergman. «Ούτε οι περισσότεροι ενήλικες μπορούν να απαντήσουν!». Το πρώτο βήμα στην αλληλεγγύη είναι να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε το ίδιο πρόβλημα- το δεύτερο θα είναι να αγωνιστούμε για να το λύσουμε σε αυτή τη βάση.

*Με στοιχεία από nymag.com